راشا سعد
ایران تازه توپ را به زمین قدرت های غربی انداخته است. جمهوری اسلامی، پنج عضو دائم شورای امنیت بعلاوه آلمان را مشغول بررسی پاسخ مکتوب خود به پیشنهاد مشوق های ارائه شده غرب در ماه ژوئن در برابر تعلیق فعالیت های غنی سازی اورانیوم خود نگهداشته است.
زبان این قدرت ها درباره محتوای پاسخ مکتوب ایران بسته مانده است. بر اساس آنچه فرانسه اعلام کرده، ارزیابی پاسخ 21 صفحه ای ایران که روز سه شنبه ارائه شده است، چند روزی طول خواهد کشید. تمام چیزی که فیلیپ دوست بلازی وزیر خارجه فرانسه درباره این پاسخ اعلام کرد، عبارت است از اینکه: «این یک نامه بسیار طولانی و پیچیده است و ما مشغول مطالعه آن هستیم.» خاویر سولانا رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم که پیشنهاد غرب را تسلیم ایران کرده بود، گفت پاسخ ایران «گسترده بوده و نیاز به تحلیل دقیق و جزء به جزء دارد.»
به گفته سخنگوی کاخ سفید، جورج بوش رئیس جمهور آمریکا نیز باید پاسخ ایران را بررسی کند.
ایران به نوبه خود اعلام کرده که پاسخش شامل برخی نظرات است که امکان برقراری گفتگوهای جدی درباره بن بست هسته ای با غرب را بوجود می آورد. هم ایران و هم غرب پذیرفته اند که راه حل این مسأله گفتگو است. در حال حاضر موضوع اصلی این است که ایران نمی خواهد تعلیق غنی سازی به عنوان پیش شرط گفتگوها درنظر گرفته شود، درحالیکه غرب درخواست کرده پیش از آغاز هرگونه مذاکره ای، تمام فعالیت های از این دست متوقف شود.
ایران همواره ادعاهای غرب را مبنی بر جهت گیری فعالیت های هسته ای آن کشور به سوی تولید تسلحیات هسته ای رد کرده است وهرگونه درخواستی برای توقف غنی سازی را «غیر قانونی و فاقد اعتبار» قلمداد کرده است. ایران به عنوان امضاء کننده معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (ان پی تی)، معتقد است حق پیگیری برنامه کامل غنی سازی را برای مقاصد صلح جویانه در اختیار دارد. مصیب نعیمی سردبیر روزنامه ایرانی الوفاق به الاهرام گفت: «بر اساس حقوق قانونی، ایران حاضر است برای رفع نگرانی های غرب، با آنها وارد مذاکره شود. اگر بناست ما غنی سازی را متوقف کنیم، دراینصورت قرار است درباره چه چیزی مذاکره کنیم؟»
درواقع ایران بسته پیشنهادی ماه ژوئن را ابتدا مورد استقبال قرار داد. گفته می شود این بسته در ازای تعلیق غنی سازی اورانیوم، مشوق های تجاری، دیپلماتیک و تکنولوژیک را پیشنهاد می کند. اما بعداً اعلام کرد پاسخ خود به این بسته را پس از بررسی پیشنهاد و «روشن نمودن ابهامات (درباره حق ایران در زمینه دانش فنی هسته ای)» تا سه شنبه 22 اوت تسلیم خواهد کرد. اغلب اینطور تصور می شد که جمهوری اسلامی مشغول آماده سازی یک پیشنهاد متقابل است.
کشورهای غربی تحت سرپرستی آمریکا تأکید کردند تنها چیزی که از ایران درقبال این بسته می خواهند، پاسخ صریح «آری» یا «خیر» است. وقتی شورای امنیت سازمان ملل با اصرار ایران بر مهلت ماه اوت و پایان دادن این کشور به گفتگوهایش با کشورهای غربی روبرو شد، با تشکیل جلسه ای در 31 ژوئیه، از ایران خواست فعالیت های غنی سازی را تا 31 اوت متوقف سازد و در غیراینصورت با تحریم های احتمالی روبرو خواهد شد. این اولین بار بود که به طور قانونی از ایران درخواست شد تا برنامه های هسته ای خود را متوقف کند.
هنوز مشخص نیست آمریکا درصورت پذیرفته نشدن پاسخ ایران، چگونه فشارهای خود را برای اعمال تحریم پی خواهد گرفت. اوائل سال جاری آمریکا طی دیدارهای متعددی، ازجلب رضایت روسیه و چین- که هر دو متحد ایران هستند- برای اقدامات جدی تر علیه تهران بازمانده بود. تحلیلگران می گویند احتمالاً پاسخ سه شنبه ایران منجر به بروز انشعاب بیشتر درمیان اعضای شورای امنیت خواهد شد. روسیه و چین روز چهارشنبه اعلام کردند به یک راه حل سیاسی و قرار گرفتن آژانس بین المللی انرژی هسته ای -و نه شورای امنیت- در کانون رخدادهای فعلی پایبند هستند.
ایرانی ها چند روز قبل از ارائه پاسخ خود، بیش از هرزمان دیگری رفتار مبارزه طلبانه در پیش گرفته بودند. علی خامنه ای رهبر ایران روز دوشنبه گفته بود ایران تسلیم فشارهای بین المللی نخواهد شد. درهمین حال، حمیدرضا آصفی سخنگوی وزارت خارجه ایران هم ایده تعلیق را به عنوان «بازگشت به گذشته» و بیان اینکه این اقدام «موضوع مورد بحث جمهوری اسلامی نیست»، رد کرده بود. ضمناً آصفی با اعلام اینکه این تحریم ها بیشتر به غرب زیان می رساند، گفت: «ایرانی ها از زمان انقلاب اسلامی 1979 تحت تحریمی غیر رسمی بوده اند و ما می توانیم با برنامه ریزی، با پیامدهای آن کنار بیائیم.»
منبع: هفته نامه الاهرام- شماره آخر اوت