در پی ماهها نزاع قدرت، بانک مرکزی ایران با تصمیم بر عدم کاهش بیشتر نرخ سود بانکی، ضربه ای به سیاست های پوپولیست احمدی نژاد وارد کرده است.
طهماسب مظاهری رئیس بانک مرکزی ایران اواخر هفته گذشته به بانک ها اعلام کرد، به رغم دستورات مؤکد رئیس جمهور می توانند نرخ سود بانکی را در رقم 12 درصد فعلی نگه دارند. احمدی نژاد به منظور تقویت زیربنای برنامۀ اقتصادی خود مایل است روند اعطای وام های ارزان همچنان ادامه داشته باشد.
با این وجود، نرخ سود بانکی همواره بسیار پایین تر از نرخ 26.4 درصدی تورم در سال است، اما احمدی نژاد که در طول سفرهای پرحاشیۀ استانی خود در دادن وام بسیار بخشنده بوده، به رأی دهندگان فقیر خود قول نرخ تک رقمی سود بانکی را داده است.
بسیاری از بانکدارها و اقتصاددانان اصلاح طلب با انتقاد از نرخ پایین نقدینگی، افزایش قیمت های مصرفی و تأکید بر تناسب نرخ سود بانکی با نرخ تورم به بانک مرکزی پیوسته اند. در همین حال، صندوق بین المللی پول در تازه ترین گزارش خود دربارۀ ایران “افزایش قابل توجه” نرخ سود بانکی را توصیه کرده است.
سعید شیرکاوند معاون وزیر اقتصاد در دولت خاتمی خاطر نشان کرده است:“این 12 درصد هم بخاطر نرخ بالای تورم نامعقول است و نمی تواند تأثیر چندانی بر تولید داشته باشد، اما از 10 درصدی که دولت بدنبال آن است، بهتر است.” او افزود، تحمل شکست در پایین آوردن نرخ سود بانکی بیش از تأثیر واقعی آن بر سیاست های اقتصادی، برای دولت زیانبار بوده است.
به گفتۀ تحلیلگران، موضع گیری بانک مرکزی در خصوص نرخ سود بانکی خبر بدی برای احمدی نژاد پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال آینده است. احمدی نژاد امسال قول داده نرخ سود وام ها را پایین آورد و در اشاره ای واضح به مظاهری، به مخالفان سیاست های بانکی خود تأکید کرده است پست خود را ترک کنند.
رئیس سابق بانک مرکزی و وزیر سابق اقتصاد بخاطر این اختلاف نظر شغل خود را از دست داده اند. اما اعتقاد بر این است که مظاهری، که سال گذشته پست ریاست بانک مرکزی ایران را به عهده گرفت، توسط آیت الله خامنه ای حمایت می شود.
طبق دستور جدید بانک مرکزی، دولت اجازه خواهد داشت دو درصد از هزینۀ وام ها را از بودجۀ خود بردارد تا به تأمین بودجۀ پروژه های خاص اشتغال زایی کمک کند. اما تحلیلگران معتقدند که بانک مرکزی دیگر نمی تواند از عهدۀ کمک به سیاست های مردم گرایانۀ دولت برآید، چرا که سیاست های توسعه طلبانۀ احمدی نژاد درآمدهای بانک مرکزی را، که حدودا ً 6 درصد کمتر از مخارج آن است، از بین برده اند. در همین حال، احمدی نژاد در این هفته ادعا کرد که ایران در سال گذشته قابلیت های غنی سازی اورانیوم را تقریبا ً دو برابر کرده است.
احمدی نژاد خاطر نشان کرد، تعداد سانتریفیوژهای غنی سازی اورانیوم از 3000 سانتریفیوژ به 6000 افزایش یافته اند. او گفت:“امروز غربی ها پذیرفته اند که تعداد 5000 تا 6000 سانتریفیوژ موجود زیاد نشوند و اینکه فعالیت این تعداد سانتریفیوژها مانعی ندارد.“
این خبر می تواند نشان دهد که ایران تلاش می کند این تعداد سانتریفیوژ را مبنای مذاکرات آتی قرار دهد و با نگه داشتن برنامۀ غنی سازی خود در سطح فعلی در ازای توقف تحریم های بین المللی بیشتر، “تعلیق در برابر تعلیق” را بپذیرد.
منبع: فایننشال تایمز، 28 ژوئیه