رابین رایت
با خروج هاله اسفندیاری از کشور. ماجرای هشت ماهه زندان و حبس خانگی این محقق ایرانی – آمریکائی که باعث تشدید تنش های میان ایران و آمریکا شده بود، پایان یافت.
هاله اسفندیاری به اتریش پرواز کرد، جایی که قرار است با همسرش شائول بخاش، استاد تاریخ دانشگاه جرج میسون، دیدن کند. بخاش در یک مصاحبه تلفنی از واشنگتن به آسوشیتدپرس گفت: “از این که هاله آزاد شده تا به خانه برگردد، هیجان زده شده ام.”
اما وضعیت حقوقی خانم اسفندیاری، مدیر برنامه های خاورمیانه در کانون بین المللی وودرو ویلسون در واشنگتن، همچنان نامعلوم است. بخاش می گوید: “تا آنجایی که می دانم، به او گفته نشده شرایطی برای آزادی اش وجود دارد.”
مقامات ایران در ماه مه اعلام کردند که وی به “جرم هایی بر علیه امنیت ملی” و تلاش برای برپایی “انقلاب مخملی” در ایران همانند اغتشاشات غیرخشونت آمیز که به برچیده شدن کمونیسم در اروپایی شرقی منتهی شد، متهم شده است.
خانم اسفندیاری برای دیدن مادر 93 ساله خود به تهران رفته بود که در ماه دسامبر بازداشت شد. وی هفته ها توسط مقامات وزارت اطلاعات مورد بازجویی قرار گرفت و هشتم مه روانه زندان اوین شد و در بخش زندانیان سیاسی قرار گرفت.
تابستان امسال تلویزیون دولتی ایران در دو مستند یک ساعته تلاش کرد خانم اسفندیاری را به پروژه بودجه 75 میلیون دلاری دولت بوش برای ارتقای دموکراسی در ایران ارتباط دهد. اسفندیاری به کرات منکر دریافت هرگونه بودجه از سوی آمریکا برای برگزاری سخنرانی های متعدد شده است.
وی در 21 ماه اوت پس از گذران بیش از 100 روز در زندان آزاد شد. با این وجود، به وی بلافاصله اجازه خروج از ایران داده نشد و سند منزل مادرش که بعنوان وثیقه گرو گذاشته شد، همچنان در دست دولت است.
آزادی خانم اسفندیاری بدنبال نامه لی همیلتون رئیس کانون ویلسون، دموکرات اسبق کنگره آمریکا و رئیس گروه مطالعاتی عراق، به آیت الله خامنه ای صورت گرفت. پس از اینکه سایر تلاش ها بی نتیجه ای ماند، آیت الله خامنه ای در اقدامی غیرمعمول به این نامه پاسخ و قول داد برای حل پرونده اسفندیاری تلاش کند. این رویداد غیرمنتظره در حالی صورت می گیرد که هفته گذشته نیز احمدی نژاد اعلام کرد، دولت وی مخالفتی با سفر اسفندیاری ندارد و این موضوع باید با قوه قضاییه هماهنگ شود.
به گفته شائول بخاش، اسفندیاری صبح شنبه در یک تماس تلفنی با همسر خود به او گفته پاسپورت ایرانی به او داده شده است. فقط باید یک روز برای دریافت ویزای اتریش صبر کند. به گفته بخاش، خواهر همسرش در اتریش زندگی می کند و هاله اسفندیاری قبل از مراجعت به منزل در اروپا استراحت خواهد کرد. خانواده اسفندیاری در مورد زمان بازگشت او به آمریکا صحبتی نکرده اند.
دختر اسفندیاری می گوید: “تا قبل از ترک ایران که با او صحبت می کردم، هیجان زده بود. من هم خیلی هیجان زده هستم. خیالم راحت شده که این تجربه سخت تمام شد و بالاخره همه اعضای خانواده می توانیم شب ها بیش از دو سه ساعت بخوابیم. از اینکه این موضوع پایان خوشی داشت احساس آرامش می کنیم.”
اما هنوز هیچ خبری در مورد وضعیت چهار آمریکایی دیگری که در ایران مفقود و یا بازداشت شده اند، در دست نیست. کیان تاج بخش محقق مسائل اجتماعی و علی شاکری تاجر مقیم کالیفورنیا در زندان اوین در سلول انفرادی بسر می برند. پرناز عظیما خبرنگار رادیو فردا نیز به قید ضمانت بیش از 600 هزار دلار آزاد شده است.
رابرت لوینسون مأمور اسبق اف بی آی نیز که به منظور یک سفر تجاری به جزیره کیش آمده بود، از ماه مارس تاکنون در ایران مفقود شده است. دولت محمود احمدی نژاد برخلاف سایر موارد اعلام شده منکر هرگونه اطلاع از جا و مکان لوینسون شده است.
منبع: واشنگتن پست، 3 سپتامبر