داود هرمیداس باوند، استاد حقوق و روابط بین الملل، سخنگوی جبهه ملی ایران و رئیس سابق کمیته حقوقی مجمع عمومی سازمان ملل متحد، در گفت و گو با “روز” با تأکید بر ضرورت دفاع از حقوق مشروع فلسطینی ها در نهادهای بین المللی، می گوید حمایت گسترده مالی و تسلیحاتی از یک طرف نزاع میان اسرائیل با اعراب و فلسطینی ها، در راستای منافع ملی ایران نیست.
او می گوید: “ما هزینه سنگینی در این رابطه پرداخته ایم، هنوز هم می پردازیم و اگر این کشاکش در آینده هم ادامه پیدا کند باز هم خواهیم پرداخت.”
آنهم در حالیکه به گفته هرمیداس باوند، اعراب حتی در موضوعی مانند مقابله با اسرائیل هم اتفاق نظر ندارند و تنها موضوعی که همه کشورهای عربی به اتفاق آرا با آن موافق هستند ضدیت با ایران علیه جزایر سه گانه ایرانی خلیج فارس است.
در همین راستا مقام های جمهوری اسلامی، نتیجه جنگ اخیر میان اسرائیل و گروه های فلسطینی مستقر در نوار غزه را پیروزی جبهه واحد خود و مقاومت اسلامی علیه اسرائیل تفسیر کرده اند،ولی هنیه، نخست وزیر حماس خطاب به رزمندگان این گروه گفته: شما با پیروزی که رقم زدید بار دیگر حماسه های قادسیه و جنگ خیبر را به اسلام باز گرداندید.
جنگ قادسیه نبردی بود که در سال ۱۴ هجری قمری میان اعراب مسلمان و سپاه ایران در سرزمینی به همین نام در عراق کنونی، در گرفت و پیروزی اعراب در این جنگ، راه آنها را برای سقوط امپراتوری ساسانیان و اشغال ایران هموار کرد.
نبرد قادسیه از آن پس به نمادی از پیروزی اعراب مسلمان بر ایرانیان تبدیل شد. صدام حسین، رهبر پیشین عراق نیز پس از حمله به ایران و آغاز جنگ در سال ۱۳۵۹، این جنگ را قادسیه دوم نام نهاد.
اسماعیل هنیه، نخست وزیر حماس که بر نوار غزه در سرزمین های فلسطینی حکومت می کند، در سخنانی پس از آتش بس اخیر با اسرائیل، ضمن اعلام پیروزی حماس و فلسطینیان در جنگی که هشت روز به طول انجامید و همچنان که از جمهوری اسلامی به علت “حمایت مالی و تسلیحاتی” از “مقاومت” تشکر کرد، این جنگ را یادآور “حماسه قادسیه” دانست.
این در حالی است که به اعلام رسمی مقام های حماس و دیگر گروه های مسلح فلسطینی در غزه، موشک های فجر ۵ که فلسطینی ها با استفاده از آنها موفق شدند در جنگ اخیر برای نخستین بار تا تل آویو را هدف قرار دهند، توسط جمهوری اسلامی در اختیار آنها قرار داده شده است.
جمهوری اسلامی پس از تشکیل حماس تا هم اکنون از بزرگترین پشتیبانان مالی، نظامی و سیاسی این گروه بوده است. اما سخنان اخیر ضد ایرانی برخی مقام های حماس حتی واکنش خبرگزاری رسمی دانشجویان ایران (ایسنا) و سایت اصولگرای الف را به دنبال داشته که از آنها انتقاد کرده اند.
ایسنا در گزارشی مسئولان حماس را به “فراموشکاری” در رابطه با کمک های جمهوری اسلامی متهم کرده و سایت الف نیز آتش بس اخیر میان اسرائیل و فلسطینی های غزه را توافقی پشت پرده برای دور زدن ایران دانسته است.
حماس علیه جمهوری اسلامی
سخنان نخست وزیر حماس تنها موضع جنجالی فلسطینی ها در برابر ایران نیست. دیگر مسئولان حماس هم در روزهای اخیر و در چند نوبت، سخنانی علیه حکومت جمهوری اسلامی بیان کرده اند.
از جمله موسی ابومرزوق، معاون دفتر سیاسی حماس گفته است نظام ایران “اگر نمی‌خواهد افکار عمومی جهان عرب را علیه خود تحریک کند، باید در مورد حمایتش از رژیم سوریه بازنگری کند” و اینکه “جمهوری اسلامی ایران دیگر در جهان عرب از موقعیت خوبی برخوردار نیست.”
از هیمن روست که به گفته سخنگوی جبهه ملی ایران، هزینه انواع حمایت ها از حماس توسط ایران پرداخت می شود اما سود حماس تاکنون همواره به جیب دولت سوریه واریز شده است.
محمود الزهار، دیگر عضو ارشد دفتر سیاسی حماس و وزیر امور خارجه قبلی این جنبش نیز چند روز پیش گفته بود که فلسطینی ها اگرچه به علت حمایت هایی که از طرف جمهوری اسلامی از آنها صورت گرفته، سپاسگذار هستند اما مدیون ایران نیستند.
هرمیداس باوند اضافه می کند: “من سال ها در سازمان ملل به طور مستقیم با مسائل فلسطینی ها درگیر بودم. به طور کلی فلسطینی ها این باور را دارند آنچه به نفع آنها انجام می شود، وظیفه اخلاقی دیگران است و نیازی به سپاسگذاری یا تشکر ندارد.”
برخی از مقام های بلندپایه حماس پیش از این نیز اعلام کرده بودند که این سازمان در جنگ احتمالی میان ایران و اسرائیل، دخالت نخواهد کرد.
باوند در این خصوص می گوید: “با اینکه جمهوری اسلامی حماس را شاخک نفوذی خود در مرز با اسرائیل می داند اما حماس صرفا از ایران استفاده بهینه می کند ولی به هیچ وجه خودش را به درگیری ایران و اسرائیل نمی کشد.”
“این واقعیت تلخ را فراموش نکنیم”
حماس در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی توسط تعدادی از اعضای جنبش اسلامگرای اخوان المسلمین تشکیل شد و هدف خود را نابودی کامل اسرائیل و تشکیل تنها یک کشور به نام فلسطین در سرزمین هایی اعلام کرد که هم اکنون میان اسرائیل و فلسطینیان تقسیم شده است.
رهبران و اعضای این سازمان اگرچه سنی مذهب بوده و از بدو تشکیل از حمایت مالی و تسلیحاتی دولت های عربستان، اردن و قطر بهره برده اند اما دولت جمهوری اسلامی ایران نیز نقش بسیار زیادی در تجهیز تسلیحاتی و ارائه کمک های مالی به آن ایفا کرده است.
حمایت دولت ایران از حماس تا آنجا بوده که اعتراض مداوم رهبران جنبش فتح و سازمان آزادی بخش فلسطین، گروه های سکولاری که سال هاست بر علیه اسرائیل اما با هدف تشکیل دو کشور مستقل اسرائیل و فلسطین در کنار یکدیگر مبارزه می کنند و نیز دولت های عربی منطقه را برانگیخته است.
به گفته باوند، این سیاست منافع ملی ایران را تأمین نمی کند.
پاسخ او به این پرسش که آیا سیاست جمهوری اسلامی در کمک به گروه های فلسطینی، آن هم در حالیکه برخی از این گروه ها مانند حماس، پیروزی ادعایی خود علیه اسرائیل را به پیروزی تاریخی اعراب بر ایران تشبیه می کنند، مبتنی بر منافع ملی ایران است؟، منفی است.
سخنگوی جبهه ملی ایران با تأکید بر لزوم دفاع از حقوق مشروع مردم فلسطین که در نهادهای بین المللی نیز مورد پذیرش قرار گرفته، می گوید: “در سال های نخست جمهوری اسلامی، ایران استقبال گرمی از رهبران سازمان آزادی بخش فلسطین به عمل آورد. انتظار این بود که رابطه حسنه پایداری میان دو طرف برقرار شود اما با تجاوز عراق به ایران، ساف در حمایت از عراق و صدام حسین موضع گرفت و حتی واحدهایی از فلسطینی ها در کنار ارتش عراق در جنگ با ایران شرکت کردند.”
باوند معتقد است که “نباید این واقعیت تلخ را فراموش کرد.”
هرمیداس باوند تأکید می کند که حمایت از حقوق فلسطینی ها در مجامع و سازمان های بین المللی، پیش از انقلاب اسلامی و در زمان حکومت محمدرضا شاه پهلوی هم سیاست کلان ایران بوده و نمایندگان دیپلماتیک ایران همواره به قوانین و قطعنامه های حمایتی از فلسطینی ها رأی می دادند.
“بهای سنگین”
جمهوری اسلامی از حکومت بشار اسد در سوریه حمایت می کند اما حماس در همراهی با کشورهایی مانند مصر، عربستان سعودی و قطر از مخالفان اسد حمایت و دفاتر خود از این کشور را به مصر منتقل کرد. این مسئله سرآغاز تنش اخیر در روابط میان جمهوری اسلامی و حماس بود.
این استاد روابط بین الملل می گوید حماس که دفاتر آن در سوریه قرار داشت، به دنبال وقایع اخیر در این کشور، “این رایحه را استشمام کرد که باید خود را از دولت سوریه کنار بکشد.”
با وجود این، به گفته سخنگوی جبهه ملی ایران، وجود عقاید پان عربیستی در دیدگاه ها و عملکرد حماس روشن است.
هرمیداس باوند تأکید می کند که ایران “بهای سنگینی” برای حمایت از فلسطینی ها پرداخته و هنوز هم می پردازد که این هزینه در “جهت مصالح و منافع حیاتی مردم ایران نیست.”
او می گوید: “حماس و جهاد اسلامی اگرچه از ایران استفاده ابزاری می کنند اما اگر خط مشی آنها اقتضا کند حتی در برابر ایران هم می ایستند.”
