فراری دادن مغزها، جا بازکردن برای کوتوله ها

نویسنده
حسین محمدی

» مردانی که ایران از می روند

رسانه‌های ایران خبر از آن داده‌اند که مرتصی مردیها، استاد دانشگاه‌های علامه طباطبایی و تربیت مدرس، به دنبال محرومیت از تدریس در دانشگاه‌ها از کشور خارج شده و اکنون در کشور آمریکا ساکن است.

از زمان روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد در سال 84، بحث اعمال محدودیت‌ها برای اساتید دانشگاه‌ها و بازنشستگی اجباری آن‌ها، از جمله موارد بحث برانگیز بوده است.

افزایش شیب بازنشستگی اساتید در حالی رخ داده که تعداد زیادی از اساتید بازنشسته از منتقدان سیاست‌های دولت محمود احمدی‌نژاد بوده‌اند و به همین دلیل همواره شائبه سیاسی بودن این بازنشستگی‌ها وجود داشته است.

در چند سال گذشته برخی از اساتید مطرح علوم انسانی، به دنبال بازنشستگی اجباری از کشور خارج شده‌اند. از معروف‌ترین این نمونه‌ها می‌توان به حسین بشیریه، استاد علوم سیاسی، اشاره کرد که بعد از محرومیت از تدریس، ایران را ترک کرد.

روند بازنشسته کردن اساتید گرچه از سال تحصیلی 85 آغاز شد، اما بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 88 و اعتراضات رخ داده به نتایح آن، سرعت بیشتری به خود گرفت. براساس اعلام مسوولان، در سال 88 نزدیک به 81 استاد بازنشسته شدند.

موضوع بازنشستگی استادان دانشگاه های کشور از تیرماه سال ۸۵، که اولین بازنشستگی ها در دانشکده حقوق دانشگاه تهران رخ داد، آغاز و سپس به دانشکده ی ادبیات این دانشگاه نیز رسید و بعدها دامنه اش تا دانشگاه علامه طباطبایی نیز گسترش یافت.

حسین بشیریه، محمد مجتهد شبستری، مرتضی مردیها، ایرج گلدوزیان، ناصرکاتوزیان و عرفانی استادان قانون جزا، حقوق مدنی و قانون تجارت؛ دکتر گرجی استاد حقوق اسلامی؛ هادی سمتی استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی؛ دکتر تجلیل استاد دانشکده ادبیات؛ سیدحسین صفایی استاد دانشکده حقوق و دکتر داوری استاد فلسفه دانشگاه تهران، میرجلال الدین کزازی، رضا رئیس طوسی استاد اقتصاد سیاسی و نفت، دکتر احمد ساعی استاد مسائل جهان سوم، دکتر محمد حسین رفیعی استادیار شیمی پلیمر و دکتر غلامرضا ظریفیان استادیار دانشکدهء ادبیات و علوم انسانی از جمله افرادی بوده‌اند که مشمول حکم بازنشستگی شده بودند.

در یکی از موارد جالب توجه دوازده استاد برجسته‌ی دانشکده‌ی اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی که همگی از منتقدان دولت بودند، بازنشسته و همچنین از تدریس محروم شدند. محمد ستاری‌فر، حمیدرضا برادران‌شرکا، علی صادق‌تهرانی، بهروز هادی‌زنوز، محمود ختایی، صادق بختیاری، رضا عاصی، مهدی جهرمی، محمدمهدی به‌کیش و خانم ترکیان،با احکام بازنشستگی روبرو شدند.

این در حالی است که در همین مدت افرادی چون میرحسین موسوی، زهرا رهنورد، محسن کدیور و… به بهانه‌های مختلف از تدریس در دانشگاه، محروم مانده‌اند. عممده این مساله نیز مربوط به اختلاف نظر این افراد با دولت است.

روندمحرومیت اساتید از حضور در دانشگاه‌ها باعث آن شد که فردی چون محمدرضا شفیعی کدکنی نیز ناچار از ترک کشور شده و در دانشگاه‌های آمریکا مشغول به تدریس شود.

روند بازنشسته کردن اساتید، با مخالفت برخی از چهره‌های سیاسی هم روبه‌رو شد. محمد حسن دوگانی نایب رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات،و رییس کمیته جلوگیری از مهاجرت نخبگان در این‌باره گفته بود: “عده ای از استادان فضا را برای ادامه تحقیق و پژوهش خود در ایران کم می بینند و در رفت و آمد هستند و در این بین نمی توانند که در وضعیت ثابتی در دانشگاه ها بمانند. اما روند بازنشسته کردن زود هنگام استادان در دانشگاه های ایران ضربه بزرگی را به جامعه علمی ایران وارد کرد و یکی از عوامل مهم خروج اساتید این است که بعد از بازنشستگی شرایط کار را در خارج از کشور مناسب می بینند”.

تیرماه سال جاری، محمود احمدی‌نژاد با ارسال نامه‌ای خطاب به وزیر علوم خواستار جلوگیری از روند بازنشستگی اساتید شد. مساله‌ای که از سوی برخی اصول‌گرایان – هم‌چون محمد خوش‌چهره – “ژست انتخاباتی” توصیف شد.

رییس کمیسیون آموزش مجلس نیز در این باره گفته بود: “در دانشگاه علامه طباطبایی اساتید برجسته و خوبی داشتیم که متاسفانه خانه نشین شدند. و الان تعجب می کنم که چرا با وجود سالها تذکر و مخالفت مجلس رئیس جمهور اکنون به فکر این موضوع افتاده است و تصور می کنم این برخورد جدید ایشان شعارگونه است”.