در حالی که از امروز قرار است مذاکرات دو روزه هسته ای جمهوری اسلامی و ۱+۵ در استانبول و در سطحی پایین برگزار شود، سخنگوی وزارت خارجه به شدت از تحریم های اتحادیه اروپا انتقاد کرده و هشدار داده است این تحریم باعث بروز اعتراضات اجتماعی در غرب خواهد شد. همزمان در حالی که ایالات متحده از تحریم نفتی تهران حمایت کرده، رئیس صندوق توسعه ملی جمهوری اسلامی از اختصاص بودجه ۱۴ میلیارد دلاری به وزارت نفت برای مقابله با تحریم ها خبر داده است.
پس از سه دور مذاکرات بی فرجام در فصل بهار، امروز و فردا بار دیگر نمایندگان جمهوری اسلامی و کشورهای گروه ۱+۵ در ترکیه با یکدیگر دیدار می کنند. گرچه یاس حاصل از مذاکرات پیشین دو طرف، باعث شده این دیدارها نه در سطح دیپلمات های ارشد بلکه میان کارشناسان هسته ای دو طرف برگزار می شود. به گزارش خبرگزاری فارس قرار است در این نشست مواضع دو طرف از نظر فنی مورد بررسی قرار بگیرد.
دور آخر مذاکرات هسته ای در پایتخت روسیه برگزار شد اما گره کار از بحران اتمی جمهوری اسلامی باز نکرد. شامگاه ۳۰ خرداد، کاترین اشتون –ـ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ـ– در پایان مذاکرات مسکو به خبرنگاران گفت برای دیدار مجدد با سعید جلیلی باید دو گام برداشته شود: نخست رسیدن نمایندگان فنی دو طرف به تفاهم بر سر برنامه اتمی و پس از آن توافق معاونین اشتون و جلیلی بر سر جزئیات مذاکرات آتی.
خبرگزاری های داخلی نوشته اند بر اساس توافقات صورت گرفته پس از مذاکرات استانبول، نشست معاونان نیز در دستور کار دو طرف است.
با این حال تحولات دو هفته اخیر سایه بزرگی بر سر مذاکرات پیش رو افکنده است. اتحادیه اروپا هفته گذشته ناامید از دستیابی ۱+۵ به توافقی با تهران اعلام کرد تحریم های نفتی و بیمه انرژی علیه جمهوری اسلامی را کلید خواهد زد؛ اتفاقی که دو روز پیش به وقوع پیوست و خاطر مقامات جمهوری اسلامی را به شدت مکدر کرده است.
وزارت خارجه: مردم عقب نمی نشینند
دیروز سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی در اعتراض به اقدام اخیر اروپایی ها گفت: “این اقدام نشان داد که آنها نه تنها روندی سازنده را در رابطه با کشورمان دنبال نمی‌کنند، بلکه به دنبال تنش آفرینی هستند و این اقدام غیرسازنده در شرایطی است که در روند مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+۵ تاکید بر اعتمادسازی دوطرفه است.”
از روزهای نخست هفته مقامات دولت یکصدا گفته اند تحریم ها تاثیری بر اقتصاد جمهوری اسلامی نخواهد گذاشت و عقب نشینی در برابر فشارهای جامعه جهانی را رد کرده اند. رامین مهمانپرست هم که در همین مسیر قدم برداشته، دیروز در یک کنفرانس مطبوعاتی خاطرنشان کرد: “مردم ایران در برابر سیاست فشار و تهدید نه تنها عقب نمی‌نشیند، بلکه تحریم ها موجب انسجام مردم در برابر دشمنان و تقویت خودکفایی خواهد شد.”
اعتراضات اجتماعی در غرب
در شرایطی که به گفته کارشناسان، تحریم های نفتی اتحادیه اروپا و ایالات متحده و کاهش فزاینده صادرات نفت ایران ضربه ای مهیب به اقتصاد شکننده کشور وارد و شرایط اقتصادی شهروندان را ناگوار تر کرده است، سخنگوی وزارت خارجه پیرامون بروز “اعتراضات اجتماعی” نه در ایران بلکه در غرب هشدار داده است: “آمریکا و اتحادیه اروپا علاوه بر پیامدهای سیاسی و دیپلماتیک این اقدام، باید آماده رویارویی با مشکلاتی چون تشدید بحران مالی و اقتصادی و گسترش اعتراض‌های اجتماعی باشند.”
گفتنی است پنج شنبه هفته پیش نیز سعید جلیلی به کاترین اشتون نامه ای عتاب آلود نوشت و با انتقاد از تحریم های اتحادیه اروپا به رئیس کمیسیون سیاست خارجی این اتحادیه هشدار داد که “مسئولیت هرگونه لطمه به روند سازنده گفت‌وگوها متوجه طرفی است که ابزارهای غیرمشروع را جایگزین منطق در گفت‌وگوها می‌کند.”
در این میان وزیر خارجه جمهوری اسلامی اما همچنان مواضعی میانه اتخاذ می کند. علی اکبر صالحی سه روز پیش با همتای سوئدی خود گفتگویی تلفنی داشت تا به کارل بیلت بگوید: “هیات جمهوری اسلامی ایران با آمادگی کامل و ابتکارات سازنده‌ای در این نشست[مسکو] شرکت کرد که چنانچه گروه ۱+۵ واکنش‌های لازم ایجابی را در قبال آن از خود نشان می‌داد، زمینه برای برداشتن گام‌هایی مهم به سمت جلو فراهم می‌شد.”
صالحی که البته نقش چندانی در سیاست گذاری های هسته ای جمهوری اسلامی ندارد همچنین بر لزوم استفاده طرف های مقابل از “فرصت” گفتگوهای استانبول تاکید کرده و خواستار “جدیت” در این مذاکرات شده است.
استقبال کاخ سفید از تحریم ها
در همین حال سخنگوی کاخ سفید در واشنگتن نیز به “بخت ” جمهوری اسلامی در مذاکرات استانبول اشاره کرده و از تهران خواسته تا گام های عملی بردارد. جی کارنی گفته است: “ایران این بخت را دارد که در نشست گروه‌های کارشناسی که در استانبول برگزار می‌شود مذاکرات را به طور جدی دنبال کرده و گام‌های عملی بردارد تا بتوان به راه‌حلی همجه‌جانبه در مورد تمامی نگرانی‌های بین‌المللی و جهانی در مورد برنامه اتمی ایران رسید.”
ایالات متحده همچنین از تحریم های نفتی اتحادیه اروپا و دیگر کشورها استقبال و خاطرنشان کرده است: “تصمیم جمعی ۲۷ کشور اروپایی (برای فشار بیشتر بر ایران) نشانه تعهد مضاعف متحدان و شرکای اروپایی برای رسیدن به راه حلی مسالمت‌آمیز در پرونده اتمی ایران است.”
۱۴ میلیارد دلار در جیب وزارت نفت
با این حال مقامات سیاسی در تهران می گویند خیالشان از بابت تحریم های سهمگین نفتی راحت است. دیروز مدیرعامل صندوق توسعه ملی با “خوشحالی” گفت که برای مقابله با تحریم ها قرار است ۱۴ میلیارد دلار به وزارت نفت که توسط یک سردار سپاه اداره می شود اختصاص یابد. محمدرضا فرزین دیروز به خبرگزاری فارس ـ– نزدیک به سپاه –ـ گفت: “بسیار خوشحال هستیم که در اولین روزهای تحریم ۱۴ میلیارد دلار تفاهم‌نامه با وزارت نفت منعقد می‌شود که از این رقم ۲.5 میلیارد دلار برای صنعت پتروشیمی، ۱.5 میلیارد دلار برای توسعه و تکمیل پالایشگاهها، ۴ میلیارد دلار در صنایع پایین‌دستی نفت، ۵ میلیارد دلار برای توسعه فازهای ۲۰ تا ۲۵ پارس جنوبی و ۵ میلیارد دلار برای صنایع بالادستی نفت اختصاص می‌یابد.”
