افزایش دامنه تحریمها علیه جمهوری اسلامی، به ویژه تحریم بانک های کشور از سوی ایالات متحده امریکا و کشورهای اروپایی بر قراردادهای ایران برای واردات مواد غذایی تاثیر گذاشته و بار کشتی‌های حامل محموله‌های وارداتی مواد غذایی و محصولات کشاورزی ایران به دلیل مشکلاتی که در دریافت پول به وجود آمده تخلیه نمیشوند.
شدت یافتن تحریم‌های بانکی باعث شده بانک‌های اتحادیه اروپا از تامین مالی محموله‌های غلات که به این کشور فرستاده شده‌اند، خودداری کنند و طرف‌های قرارداد با ایران نتوانند اسناد اعتباری معتبری را دریافت کنند. در همین زمینه خبرگزاری رویترز گزارش داده است که به دنبال تحریم‌های اتحادیه اروپا، دست‌کم 10 کشتی حامل نزدیک به 400 هزار تن غلات در محدوده بنادر ایران متوقف مانده‌اند.
به دنبال تحریم بانک مرکزی ایران، بانک‌های بزرگ اروپا تامین اعتبارات لازم برای انجام صادرات به ایران را متوقف کرده‌اند و هرگونه معاملات جدید باید در مقادیر کوچک صورت بگیرد. همین مساله باعث شده تا صادر کنندگان موادغذایی و کشاورزی به ایران در طول سه هفته اخیر با مشکلات عدیدهای مواجه شوند.
به گزارش رویترز و به نقل از داده های شبکه بین المللی ردیابی کشتیها در روز دوشنبه، دهم بهمن ماه دست کم 9 کشتی باری در بندر امام خمینی که مجموعا حامل نزدیک به 400 هزار تن غلات هستند لنگر گرفته اما امکان تخلیه بار ندارند. برخی منابع خبری دیگر تعداد این کشتیها را 11 تا 12 فروند عنوان کرده‌اند. گفته شده کشتی های باری دیگری هم به مقصد این بندر در حال حرکت هستند. بندر امام خمینی یکی از بزرگ ترین پایانه های واردات غلات ایران به حساب میآید. منابع بازرگانی همچنین می‌گویند 350 هزار تن غلات، به‌ویژه گندم آسیاب‌شده روسیه و گندم خوراکی اوکراین در خارج از بندرگاه بلاتکلیف مانده‌اند.
بر اساس آمار شورای بین‌المللی غلات، ایران سالانه حدود چهار و نیم میلیون تن غلات وارد می‌کند. ایران با واردات سالانه سه و نیم میلیون تن ذرت، در مقام دهم کشورهای بزرگ واردکننده این محصول کشاورزی از برزیل، آرژانتین و اکراین قرار دارد.
این در حالیست که قسمت عمدهای از غلات مصرفی در خوراک دام در ایران، به ویژه ذرت از اقلام وارداتی محسوب میشوند. اکنون بیم آن میرود که در پی مشکلات به وجود آمده، عرضه و قیمت تولیدات گوشت کشور با مشکل جدی مواجه و باعث افزایش بیشتر قیمت گوشت و مرغ در کشور شوند.
سید رضا نورانی، رئیس اتحادیه ملی کشاورزی ایران پیش از این اعلام کرده بود، عربستان سعودی یک کشتی حاوی محموله میوه صادراتی ایران را برگشت داده است. گفته می‌شود این کشتی حامل 300 تن میوه بوده که پس از 5 روز معطلی در بندر “دمام” عربستان سعودی اجازه ورود نیافته و برگشت داده شده است.
به گزارش همشهری آنلاین، رئیس اتحادیه ملی کشاورزی ایران این اقدام عربستان سعودی را ناشی از موضع سیاسی این کشور دانسته و گفته اقدام آنها به نوعی همگام شدن با اتحادیه اروپا و آمریکا در برابر ایران است.
خبرگزاری رویترز در گزارشی در همین زمینه از قول فعالان بازار غلات اروپا از “ضررچند میلیون دلاری” فروشندگان غلات در صورت عدم دریافت پول از طرف ایرانی خبر داده و به نقل از یک تاجر محصولات کشاورزی نوشته: “چون ارزش قراردادها و حجم غلاتی که به مقصد ایران ارسال شده‌اند، خیلی زیاد است، صادرکنندگان غلات نمی‌توانند پول خود را به صورت نقد دریافت کنند و ناگزیر به استفاده از خدمات بانکی هستند.”
به دلیل تحریم بانک مرکزی ایران و از آنجا که طرف‌های قرارداد با جمهوری اسلامی نمی‌توانند اسناد اعتباری معتبری را دریافت کنند، بسیاری از تجار خارجی ترجیح میدهند از بستن قرارداد و دادو ستد با ایران خودداری کنند.
تجار خارجی که پیش از تحریم‌های یک ماه اخیر علیه جمهوری اسلامی با ایران قرارداد امضا کرده بودند، در گفتگو با رویترز کاهش ارزش ریال و مشکلات پرداخت را باعث ایجاد آشفتگی و هرج‌‌ومرج در تجارت با ایران عنوان کرده و گفتهاند در زمینه داد و ستد با ایران “صحبت از تاخیر در پرداخت‌ها گاهی حتی تا 60 روز است.” به گواه تاجران، بیشتر معاملات غله ایران با اشخاص خصوصی انجام می‌گیرد.
منابع بانکی و تجاری جمعه هفتم بهمن‌ماه اعلام کرده بودند در پی تحریم‌های اخیر ایران، بانک‌های عمده اتحادیه اروپا از هر گونه عملیات بانکی که با تحویل غلات به ایران مرتبط باشد منع شده‌اند.
ایران در تامین مواد غذایی و کشاورزی به واردات وابسته است و این واردات در شش سال دولت محمود احمدی‌نژاد افزایش نیز داشته؛موضوعی که اعتراض‌های پیاپی مجلس و کارشناسان اقتصادی را در پی داشته است. پیش‌تر روزنامه اقتصادی “جهان صنعت” خبر داده بود که شش قلم عمده واردات ایران به محصولات کشاورزی اختصاص دارد.
بر پایه آمارهای وزارت جهاد کشاورزی ایران، در هفت ماه نخست امسال واردات ذرت به ایران رشدی حدود 31 درصدی داشته و واردات برنج نیز 22 درصد افزایش یافته است. در این مدت سه هزار و 363 هزار تن غلات به ارزش یک هزار و 586 میلیون دلار به کشور وارد شده است.
هفته گذشته عباس قبادی معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و مدیر عامل شرکت بازرگانی دولتی ایران اعلام کرده بود منشا بیش از 90 درصد از کالاها تولید داخل است و بیشتر واردات ایران مربوط به کالاهای لوکس می‌شود. وی تاکید کرده بود که “ما هیچ وابستگی در زمینه گندم به واردات نداریم و در این مورد هم جای نگرانی نیست.” این در حالی است که ایران به طور متوسط در هر سال بیش از 70 میلیارد دلار صرف واردات کالا می‌کند. کارشناسان اقتصادی معتقدند این مبلغ هنگفت واردات نمیتواند مختص به کالاهای لوکس باشد و قطعا محصولات ضروری از جمله مواد غذایی قسمت عمدهای از این واردات را تشکیل میدهند.
سازمان جهانی خواربار و کشاورزی، فائو در جدیدترین گزارش خود موسوم به “چشم انداز غذایی جهان” به پیش‌بینی وضعیت تولید و مصرف غلات در ایران پرداخته است. فائو پیش‌بینی کرده است در سال جاری به دنبال بروز خشکسالی و کاهش بارندگی، تولید گندم، جو و ذرت ایران 8⁄2 میلیون تن کاهش یابد و تولید برنج نیز در بهترین حالت خود ثابت باقی بماند.
در این گزارش همچنین پیش بینی شده که به دلیل کاهش تولید، میزان واردات غلات توسط ایران از 4 میلیون تن در سال 2011 به 6⁄6 میلیون تن در سال جاری افزایش پیدا می‌کند. طبق این پیش بینی میزان صادرات غلات ایران نیز که در سال قبل 400 هزار تن بوده در سال جاری به صفر می‌رسد.
لازم به ذکر است که فائو گزارش خود را بدون در نظر گرفتن تاثیرات تحریم‌های اخیر بر وضعیت تولید و خرید و فروش محصولات کشاورزی ایران تنظیم کرده است؛ تحریمهایی که میتوانند حتی در کوتاه مدت نیز آثار سو خود را بر تولید و تامین مواد غذایی در ایران بگذارند و وضعیتی بدتر از آنچه فائو پیش بینی کرده برای ایران رقم بزنند
