تا آخرین دقایق روز یکشنبه، صفحات فیس‌بوک لیونل مسی و فرناندا لیما همچنان در تسخیر کاربران ایرانی است. احتمالا نه ستاره آرژانتینی دنیای فوتبال و نه مدل معروف برزیلی که یکی از مجریان مراسم قرعه‌کشی جام‌جهانی بود، هیچ یک انتظار نداشتند با این حجم از کامنت‌های مطایبه و توهین‌آمیز به زبان فارسی و یا از سوی کاربران ایرانی مواجه شوند. البته به موازات رسانه‌ای شدن این حمله فیس‌بوکی کاربران ایرانی، تعدادی هم در پی دلجویی برآمده‌اند و در صفحات این دو چهره، ضمن عذرخواهی، سایرین را برای استفاده از ادبیات نامناسب سرزنش می‌کنند. رسانه‌های داخل ایران بنا به برخی محذوریت‌ها، چندان به مساله توهین به لیما نپرداخته‌اند اما پوشش تسخیر صفحه فیس‌بوک یکی از بهترین بازیکنان تاریخ فوتبال جهان توسط ایرانی‌ها، کار را به آنجا کشاند که فدراسیون فوتبال ایران هم از این اقدام اظهار تاسف کند.
” بی‌فرهنگی ایرانی‌نماها” ؟
“قطعا این حرکت از سوی ورزش دوستان ایران و جوانان با شعور و با فرهنگ ایرانی سر نمی زند”؛ این اظهارنظر رئیس کمیته فرهنگی فدراسیون فوتبال است که در عین حال از “برخی از اقداماتی که در رابطه با مسی، بازیکن پر افتخار تیم آرژانتین صورت گرفته” ابراز تاسف می‌کند.
محمدرضا ملامحمد می‌گوید: “با توجه به گروه بندی صورت گرفته، تمام رفتارهای ما مورد رصد قرار می گیرد و ما باید به درستی رفتار کنیم و ارزشهای خود را در قالب تشویق به بازیکنان خود و احترام به حریف مقابل نمایان سازیم.”
رسانه‌های ایرانی هم کمابیش به این موضوع پرداخته و حتی گاهی با زبانی تند به نقد رفتار کاربران ایرانی پرداخته‌اند. یکی از نویسندگان وبسایت خبرآنلاین با اشاره به این موضوع، از “کم ظرفیتی و در برخی اوقات بی ظرفیتی” ایرانیان نوشته و معتقد است: “اینکه ما ایرانی‌ها به وقت نیاز «بسیج» می‌شویم و مثلا نام خلیج فارس را آنقدر کلیک می‌کنیم تا روی خیلیها کم بشود، بد نیست اما اینکه در صفحات اجتماعی، فیلتری برای نظارت و انتخاب و حذف وجود ندارد و هرکه هرچه خواست و نوشت، بی حساب و کتاب منتشر می‌شود، بزرگترین ضربه برای مایی است که بالقوه کم ظرفیتیم و البته ادعای فرهنگ و تمدن‌مان عالم را تحت فشار قرار داده است!”
محسن حدادی همچنین اضافه کرده است که “مطمئنا ۵۰ هزار نفر ایرانی یا حتی ۱۰۰ هزار نفر، نماینده ۷۶ میلیون ایرانی نیستند اما به هر حال نماد ایران و ایرانی محسوب می‌شود و چقدر خوب که فیس بوک فیلتر است تا خدای نکرده - با بدبینی - این آمار خیلی رشد نکند! و بازهم خدا را شکر که زبان طرف ما، فارسی نیست و دوستان زحمتکش امر «بی ادبی آنلاین»، زیاد به زبان دوم تسلط ندارند!”
خبرنگار ورزشی این وبسایت هم اتفاق مشابه هجوم کاربران ایرانی به صفحه فیس‌بوک زایتسف، ستاره تیم والیبال ایتالیا را یادآوری می‌کند و پاسخ این بازیکن را که نوشته بود: “متاسفم که بزرگترین تفریح ایرانیان، توهین به دیگران است”
پیام فروتن، کارگردان تلویزیون انتقاد کرده که چرا به ارزشهای جهانی مانند محیط زیست بی‌توجهیم در حالی که “هنوز جملات مبتذل و جاهلانه خود را بر در و دیوار مجازی دیگران حک می کنیم و به ایرانی بودن خود می نازیم.”
اما مصطفی اقلیما، مددکار اجتماعی از زاویه‌ای دیگر به این مساله پرداخته و عنوان می‌کند که “درست است که هرکس مسئول رفتار خودش است اما این را هم باید در نظر گرفت که در رسانه‌های ما، در صداوسیما، در مدارس و در خانواده‌ها چه میزان درباره فضاهای مجازی، کاربردشان، نحوه استفاده از آنها، ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها و فرصت‌سازی در این فضاها حرف زده شده است؟ وقتی این آموزش‌ها داده نشده، نباید هم توقع داشته باشیم که چنین کارهایی صورت نگیرد.”
اقلیما می‌گوید: “ وقتی یک جوان و نوجوان برای تخلیه هیجانی خودش امکانی در فضای بیرون نداشته باشد، هزینه تئاتر و سینما و باشگاه ورزشی و حتی خرید کتاب برایش مساله باشد و درآمد خود یا خانواده‌اش فقط صرف نیازهای اولیه زندگی‌اش شود، دیگر چه توقعی از او هست که ننشیند و چشم ندوزد به صفحه مانیتور تا وقتش را پر کند؟”
وبسایت اصولگرای مشرق این اتفاق را با تیتر “ نمایش بی‌فرهنگی ایرانی‌نماها در فیس‌بوک مسی” پوشش داده و وبسایت فرارو از قول بهمن فروتن، مربی فوتبال نوشته است: “ اتفاقاتی که این روزها در حاشیه فوتبال کشور روی می دهد نتیجه بدفرهنگی هایی است که خود ما در فوتبال مان ایجاد کردیم. از ابتدای انقلاب یکسری کارشناس عنوان کردند باید مانع حضور زنان در ورزشگاهها شد تا مردان بتوانند در استادیوم ها فحش و بد و بیراه بگویند تا تخلیه شوند. نتیجه آن دیدگاه همین می شود که تا این حد بدفرهنگی در استادیوم ها و سالن های فوتسال بوجود بیاید. از ابتدای انقلاب از فوتبال وسیله ای ساختند برای تخلیه زباله های درون آدم ها و نتیجه این اقدام این می شود که امروز آبروی ما از نظر اخلاقی و فرهنگی در دنیا برود و هزاران ایرانی وقت بگذارند تا به لیونل مسی فحش بدهند.”
خبرگزاری ایسنا هم با تیتر “چقدر بد، فرهنگ ایرانی را نشان می‌دهیم” طرح سوال کرده که “ آیا این هم حماسه‌ای است در تاریخ ایرانیان؟!”
افروغ: این حرکت برنامه‌ریزی شده است
بازتاب این اقدام به رسانه‌های خارجی هم کشیده شده و از جمله دی‌ولت آلمان با تیتر توهین هزاران طرفدار ایرانی به لیونل مسی این اتفاق را پوشش داده است. این مساله از دید اشپیگل هم پنهان نمانده و در رسانه فرانسوی لوپوئن هم مورد توجه قرار گرفته است. به نظر می‌رسد که دامنه پوشش رسانه‌ای این اتفاق در روزهای آینده گسترده‌تر هم بشود اما یکی از متفاوت‌ترین نظرات را عماد افروغ، نماینده اصولگرای سابق مجلس عنوان کرده و معتقد است که “اولا باید ثابت شود که خود فارسی زبانان و ایرانیان به صورت غیر برنامه ریزی شده کامنت زده اند چون احتمال اینکه این کامنتها برنامه ریزی شده باشد را بعید نمی دانم شاید هم یک گروه صرفا کوچک باشند.”
به گفته این استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، کامنت‌گذاری‌ها “برنامه‌ریزی شده” است و “عده‌ای می‌خواهند وجاهت و اعتبار ما را زیر سؤال ببرند و قدر مسلم اگر این مطالب به اسم ایرانیان نوشته شود یک آبروریزی بیش نیست و چهره خوبی از ما ارائه نمی‌دهد.”
او توصیه کرده است که افراد “دلسوز” و “دردمند” متقابلا پیام‌های مثبت بگذارند. اما قبل از توصیه او و با فاصله گرفتن از تب و تاب اولیه، تعدادی از کاربران در صفحات مسی و لیما، عذرخواهی می‌کردند و دیگران را هم بابت شوخی و استهزا و توهین، سرزنش می‌کردند. حتی برخی با ساختن صفحات جعلی به نام مسی، درصدد پاسخگویی به توهین‌ها برآمدند!
از سوی دیگر صفحاتی هم با موضوع عذرخواهی از این دو چهره معروف ساخته شده که یکی از آنان، تنها در روز اول فعالیت خود، نزدیک به ۱۲ هزار لایک گرفته است.
گویا در حالی که مقامات ایران همچنان میان تداوم فیلترینگ و یا رفع فیلتر فیس‌بوک سرگردانند، کاربران پرشمار ایرانی راه خود را می‌روند و به تازگی از یک سرگرمی نسبتا رایج در دنیا مجازی، خوششان هم آمده است. حالا گاهی این حرکت، مانند حمله به صفحه لوران فابیوس، وزیر امور خارجه طرفدار هم دارد و گاهی هم مثل این بار، در رسانه‌ها مورد سرزنش قرار می‌گیرد.
عکس: صفحه یک روزنامه هفت صبح
