پس از تصویب چهارمین قطعنامه تحریمی شورای امنیت علیه ایران و تغییرآشکار رفتار روسیه با دولت مستقر، درحالی که از سال گذشته خبرهای مختلفی در مورد استقرار سپرهای موشکی آمریکا در چهار کشور حاشیه خلیج فارس منتشر می شود، روز گذشته یک مقام بلند مرتبه روس به صراحت از نقض قرارداد تحویل سیستم موشکی اس 300 خبرداد و اعلام کرد که “روسیه هیچ گونه سیستم موشکی در اختیار ایران قرار نمی دهد.”
الکساندر فومین، معاون اول مدیر سازمان فدرال همکاریهای فنی و نظامی روسیه ضمن اعلام پیروی روسیه از قطعنامه جدید شورای امنیت علیه ایران(قطعنامه 1929) در این باره تاکید کرد که: “بر اساس قطعنامه جدید شورای امنیت علیه ایران، مسکو هیچ گونه سیستم موشکی در اختیار تهران قرار نمی دهد.”
این اظهارات صریح معاون اول مدیر سازمان فدرال همکاری های فنی و نظامی روسیه در باره نقض قرار داد فروش سیستم موشکی اس 300 در حالی در خبرگزاری های داخلی منتشر شده که او پیش از این در روز 8 فوریه 2010 علت تاخیر در اجرای قرارداد تحویل سیستم های موشک اس 300 را وجود نقایص فنی این سیستم ها اعلام کرده و گفته بود که “روسیه در حال رفع این نقایص است.”
این در شرایطی است که در طول ماه گذشته و پس از آغاز اجرای چهارمین قطعنامه تحریمی که روسیه نیز یکی از رای دهندگان به آن بود، سایر مقامات ارشد دولت روسیه مواضع متناقضی در قبال تحویل سیستم موشکی اس 300 به ایران اتخاد کرده بودند. سرگئی لاورف، وزیر امور خارجه روسیه در آغاز تصویب دور چهارم تحریم ها علیه ایران گفت:” تحریم‌های اخیر شورای امنیت علیه ایران فروش موشک‌های پیشرفته اس 300 را منع نمی‌کند”، اما پس از مدتی و با تغییر شرایط منطقه و همچنین تصویب تحریم های جداگانه اتحادیه اروپا و آمریکا برعلیه ایران، لحن خود را عوض و اعلام کرد: “مسکو در مسأله تحویل سیستم‌های پدافند موشکی اس 300 به ایران، مفاد قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد را رعایت خواهد کرد.”
به دنبال این سخنان سفیر ایران در مسکو، محمود رضا سجادی، در این باره اظهار داشت: “ایران آمادگی دریافت این سامانه را براساس قرارداد دارد و فروش سامانه اس 300 که سامانه دفاعی است مغایر با هیچ مقررات بین المللی نیست و انتظار می رود روسیه به تعهدات خود عمل کند.”
او همچنین تاکید کردکه: “عمل نکردن روسیه به تعهدش درباره سامانه دفاعی اس 300 در هر شرایطی به نفع این کشور نیست زیرا فروش تسلیحات نفع اقتصادی و سیاسی دارد. البته در افزایش همکاریهای تسلیحاتی خیلی خوش‌بین نیستم؛ چون موضوع «اس 300 » تاثیر منفی در افکار عمومی ایران داشت. ایران برای روابط دو جانبه با روسیه اهمیت زیادی قائل است ولی به تبع آن ممکن است فشار افکار عمومی ایران بر این روابط تاثیر بگذارد که امیدوارم کار به این مراحل نرسد.”
اما مواضع دو پهلوی وزیر امور خارجه روسیه درباره عدم تحویل سیستم موشکی اس 300 به ایران تا پیش از اعلام صریح عدم تحویل آن و همچنین اظهارات سفیر ایران در روسیه در حالی بود که بر اساس قطعنامه جدید شورای امنیت که ماه گذشته تصویب شد “فروش ادوات سنگین نظامی از جمله سیستم‌های ضد هوایی موشکی مندرج در فهرست سلاح‌های متعارف سازمان ملل به ایران ممنوع است.”
به روس ها امیدوار بودیم
اظهارات کنونی مقام روسی درباره عدم تحویل سیستم موشکی اس 300 به ایران بر اساس “پیروی از چهارمین قطعنامه تحریمی شورای امنیت” درحالی است که پیش از این در پی گفته های دو پهلوی مقامات دولتی روسیه و همچنین انتشار خبرهایی درباره احتمال عدم تحویل این سیستم موشکی، این موضوع واکنش های مختلفی بین مسولان ایرانی در پی داشت.
در همین باره احمد وحیدی، وزیر دفاع و پشتیبانی دولت محمود احمدی نژاد با بیان اینکه “از طریق مبادلات بانکی برای خرید سیستم موشکی اس 300 هزینه شده است” در 9 تیر ماه گفت: “روس ها موظف به تحویل این سامانه هستند، اما یک سال از تاخیر طرف روسی در تحویل سامانه موشکی اس 300 می‌گذرد آنچه که باید انجام دهد را تا به حال برای ما انجام نداده است. روسها یک تکلیف قراردادی دارند که ایران طبق مفاد قرارداد از آنها مطالبه دارد. از نظر جمهوری اسلامی ایران آنها متعهد به انجام مفاد قرارداد فیمابین هستند.”
یک روز بعد از اظهارات وزیر دفاع و خواست او مبنی بر “متعهد ماندن روسیه به قرارداد با ایران”، یک عضو کمسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیزبا اشاره به اینکه “قرارداد این سیستم موشکی بین وزارت دفاع ایران و روسیه امضا شده است”، گفت: “وزارت دفاع باید روسیه را ملزم کند در ازای تاخیر این کشور در تحویل سامانه دفاعی اس 300 به ایران، خسارت ها و جریمه های تاخیر در تحویل این سامانه موشکی را نیز به ایران پرداخت کند.”
محمد کریم عابدی در ادامه افزود: “با آمدن نوگراها و در راس آنها پوتین به روسیه، امیدی در دستگاه دیپلماسی ایران بوجود آمد و انتظار می رفت همکاری های خوبی میان دو کشور ایجاد شود که مشارکت و همکاری روسها در ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را باید در این راستا ارزیابی شود. اما به تدریج در ادامه کار بدقولی ها و تاخیرهایی که از سوی روسیه صورت گرفت، باعث بدبینی ها ایران نسبت به این کشور شده است.”
همچنین علاالدین بروجردی، دیگر عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیزدر این باره با اشاره به رای مثبت روسیه به چهارمین قطعنامه تحریمی علیه ایران درباره عدم تحویل سیستم موشکی اس 300 با این گفته که “روسیه جبران مافات کند” تاکید کرده بود: “آنچه که باید برای مسکو مهم باشد، این است که به عنوان یک عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و کشوری که جایگاه ویژه ای در عرصه بین المللی دارد، وجهه بین المللی خود را با پای بندی به قراردادها و اجرای تعهداتش حفظ کند.”
سیستم های موشک اس 300
قرارداد عرضه سیستم‌های موشکی اس 300 به ایران در ماه دسامبر سال 2005 میلادی امضا شده اما از آن زمان تا کنون هیچ گاه به‌طور رسمی از اجرایی شدن این قرارداد گزارشی منتشر نشده است. سیستم موشکی اس 300 روسیه که شباهت های زیادی به سیستم موشکی “پاتریوت” آمریکا و قدرت مقابله با آن را دارد با قابلیت ره گیری 100 هدف به طور همزمان قادر به نابود کردن اهداف بالستیک بوده و از توانایی وارد کردن ضربه به اهداف زمینی نیز برخوردار است. جدیدترین مدل سیستم اس 300 نیز می‌تواند هواپیماهای دشمن را در فاصله 150 کیلومتری و ارتفاع 27 کیلومتری نابود کند. همچنین سیستم رادار این موشک می تواند، تا شش هدف متحرک را بصورت همزمان تشخیص دهد.
قابلیت های نظامی سیستم موشکی اس 300 که قرارداد آن از ابتدای روی کار آمدن محمود احمدی نژاد با دولت روسیه منعقد شده است ازآنجا برای دولت مستقر بیشتر مورد توجه قرار گرفته که از سال گذشته اخباری مبنی استقرار سپرهای موشکی آمریکا در چهار کشور “کویت، امارات، قطر و بحرین” منتشر شد. درهمین باره دیوید پترائوس”، فرمانده نیروهای امریکایی در خاورمیانه و منطقه خلیج فارس استقرار این سیستم های دفاع موشکی را در 22 ماه ژانویه در نشستی عمومی در مؤسسه “مطالعات جنگ” واشنگتن تایید کرده بود. این درحالی بود که پیش از این سیستم موشکی پاتریوت به کشورهای عربستان سعودی و اسرائیل فروخته و در خاک آنها مستقر شده بود.
به همین دلیل بود که نمایندگان مجلس بهمن ماه سال گذشته “بررسی طرح استقرار سپر موشکی آمریکا در کشورهای خلیج فارس” را در دستور کار قرار دادند و در نهایت آن را “تهدیدی تکراری” خواندند، اما با این حال فشار اسقرار این سپر موشکی در خلیج فارس از سویی و از سوی دیگر تاخیر در تحویل سیستم موشکی اس 300 موجب شد تا فرماندهان نظامی ایران در رژه روز ارتش در 29 فروردین ماه سال جاری با نمایش سیستم مشابهی از موشک های اس 300” از ساخت آن توسط ارتش ایران خبر بدهند. خبری که اصرار مقامات ایران بر قرارداد با روسیه و درخواست آنها از مقامات این کشور برای “متعهد ماندن به قرارداد” تا اندازه زیادی آن را مورد تردید قرارداده است.
از سوی دیگر اما در حالی روسیه تحویل این سیستم موشکی را به علت نقص فنی و اکنون به دلیل پیروی از قطعنامه تحریمی شورای امنیت علیه ایران مطرح کرده است که مقامات ایران در چند ماه اخیر با توجه به اعزام ناوهواپیمابر آمریکایی ترومن و اضافه شدن آن به ناو هواپیمابر آیزنهاور در خلیج فارس، شاهد تحویل و امضای قرارداد فروش این سیستم موشکی توسط روسیه به چند کشور دیگر بوده اند.
در فروردین ماه امسال خبرگزاری مهر اعلام کرد که: “روسیه براساس قرارداد فروشی سیستم موشکی اس 300 را به چین تحویل داد.”
این خبرگزاری همچنین اعلام کرد که: “در پی اعلام کشور مبنی بر اینکه این کشور برای افزایش قدرت تدافعی خود خواستار استفاده از سامانه موشکی است، روسیه به ترکیه همسایه شمالغربی ایران پیشنهاد فروش این سیستم را ارایه کرده است.”
“دن گور” یکی از مشاوران پنتاگون پیش از این در باره همه تلاش ایران برای دستیابی به این سیستم موشکی گفته بود: “اگر تهران اس 300 را بدست آورد بازی را در تفکر نظامی برای برخورد با ایران عوض خواهد کرد.”
