عمان که به طور معمول بی سر و صداست، مخالفت خود با ایده عربستان سعودی در تشکیل یک جبهه با کشورهای خلیج فارس بر علیه ایران را اعلام کرده است.
اقدام عمان برای ناراضی کردن عربستان سعودی، قدرتمندترین همسایه‌اش، هم مجاورت با ایران را منعکس می‌کند و هم شکننده‌بودن وضعیت سیاسی، اقتصادی و مذهبی داخلی این کشور را.
این سلطان‌نشین در تنگه هرمز قرار داد که آبراهی باریک بین ایران و شبه جزیره عربستان است و ۴۰ درصد نفت جهان از آن عبور می‌کند. مسقط، سابقه روابط سازنده‌ای با تهران دارد و اخیرا قبول کرده که تا ۲۵ سال دیگر گاز ایران را بخرد.
انور الرواس، استاد دانشگاه سلطان قابوس در مسقط می‌گوید: “جغرافیا، رابطه با ایران را ضروری می گرداند. یک کشور مسلمان که آن‌طرف تنگه قرار گرفته و برای همین باید به دنبال ثبات منطقه باشیم.”
عمان با نگرانی، گسترش دشمنی بین عربستان سعودی سنی و ایران شیعه را در منطقه شاهد است. ریاض و برخی از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس که عمان نیز عضو آن است اعتقاد دارند که تهران از فرقه‌گرایی برای دخالت در کشورهای عربی استفاده می‌کند و می‌خواهد نفوذ خود را در خاورمیانه افزایش بدهد.
ریاض از گروه‌های مخالف نمایندگان ایران در سوریه، لبنان، عراق، بحرین و یمن حمایت می‌کند و سعی دارد شورای هماهنگی خلیج فارس را به مقابله با ایران بکشاند.
مسقط نه تنها ماه گذشته با عربستان مخالفت کرد بلکه مذاکرات پنهانی ایران و آمریکا را نیز تسهیل کرد.
مارک والری، یک متخصص عمانی در دانشگاه اکستر انگلیس گفت: “سیاست خارجی عمان اساسا در خدمت ثبات سیاسی عمان است و ثبات سیاسی عمان نیاز به ثبات منطقه دارد.”
یک دیپلمات غربی در مسقط می‌گوید: “آنها ممکن است نگران این باشند که زیر وزن عربستان سعودی خرد شوند.”
اعتراضات در شهرهای مختلف عمان در جریان بهار عربی در سال ۲۰۱۱ نشان داد که صبر عمومی برای دولت سلطان قابوس حدی دارد.
جمعیت و اقتصاد عربستان از سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس روی هم رفته بزرگتر است. از نظر عمان تلاش‌های عربستان برای اتخاذ موضع متحد میان کشورهای عربی خلیج فارس برخلاف منافع این کشور است.
با این‌که اختلاف‌های این شورا به ندرت علنی می‌شود اما عمان همیشه از این شورا جدا بوده است. تمام کشورهای این شورا در جنگ ایران و عراق از صدام حسین حمایت همه‌جانبه کردند اما عمان کنار تهران ماند و در به نتیجه رسیدن صلح کمک کرد.
عمان همچنین تبادل زندانی بین تهران و غرب را هماهنگ کرد و همچنین پرداخت‌های نفتی را در زمان تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران ممکن ساخت.
همه این اقدامات در پاسخ به کمک‌های ایران در سرکوب قیام مارکسیستی علیه قابوس در دهه ۷۰ است؛ هرچند که این شاه بود که به عمان سرباز فرستاد. قابوس همیشه به خاطر آن مدیون ایران است.
والری می‌گوید: “آنها هر کاری بتوانند برای آرام کردن وضعیت منطقه انجام می‌دهند، برای ایجاد پل بین کشورها، که به نفع عمان هم هست.”
بیشتر عمانی‌ها از جمله سلطان آن کشور، پیرو مذهب عبادی هستند که اشتراک زیادی با اسلام سنی دارد. اقلیت سنی و جامعه شیعه با اکثریت عبادی دشمنی ندارند و مسقط می‌خواهد این وضع ادامه داشته باشد. برخی از دیپلمات‌های عمانی می‌گویند مکتب محافظه‌کار وهابی عربستان باعث جدایی می‌شود.
عمان با مشکلات داخلی هم روبروست. درآمدهای نفتی کم شده و مردم از بیکاری و فساد خشمگین هستند.
فابوس ۷۳ ساله فرزند یا جانشینی ندارد. عمانی‌ها هنوز به موسسات دولتی نظیر پارلمان اعتماد ندارند.
از زمان ناآرامی‌های سال ۲۰۱۱ قابوس تلاش کرده قدرت این موسسات را افزایش دهد و کمپین ضدفساد را تقویت کند. وی همچنین تلاش‌هایی برای کاهش بیکاری انجام داده است.
در درازمدت عمان باید خود را از نفت دور کند و تجارت با خارج از شورای هماهنگی از جمله ایران را افزایش دهد. پس از بهار عربی، شورا قول کمک ۱۰ میلیارد دلاری به عمان داده است. هرچند این پول صرف پروژه‌های مشترک مثل راه‌آهن عمان، امارات و عربستان به کویت خواهد شد.
منبع: شیکاگو تریبون - 23 دسامبر
