یک خبرگزاری حکومتی برای اولین بار به موضوع مرگ صدها کولبر در مرزهای کردستان پرداخته و به نقل از یک فعال کارگری نوشته است نبود اشتغال مناسب، بیکاری و ورشکستگی واحدهای تولیدی از جمله دلایل روی آوری شهروندان طبقه ضعیف جامعه به شغل “خطرناک” کولبری هستند.
سالهاست کولبران در مرزهای کردستان بر اثر اصابت گلوله نیروهای نظامی کشته می‌شوند اما رسانه‌های دولتی و حکومتی از انتشار اخبار مربوط به آن خودداری کرده‌اند.در مواردی هم که وضعیت کولبران مطرح شده، به مرگ و میر آنان اشاره‌ای نشده است.
خبرگزاری ایلنا برای اولین بار به نقل از یک فعال کارگری در کردستان نوشته است: “ هرسال صدها نفر از کارگران کولبر جان‌شان را در مناطق مرزی کردستان از دست می‌دهند و این در حالی است که اگر امکان اشتغال و کسب درآمد قانونی در منطقه فراهم بود، نیروی کار این کارگران صرف تولید می‌شد.”
سید محمد صالح حسینی، فعال کارگری در سقز عدم تمایل دولت به سرمایه گذاری، نبود کارخانجات و فقدان سیاستهای مشوق سرمایه گذاری در استان کردستان را عامل روی آوردن کارگران مرزی به حرفه کولبری دانسته است.
کولبری یکی از مشاغل خطرناک در مناطق کردنشین ایران است. کولبران، شهروندانی از طبقه ضعیف جامعه، در فقدان مشاغل قانونی با دستمزدهای ناچیز با بستن بار بر پشت خود در مرز‌ها اجناسی را جا به جا می‌کنند که براساس قوانین رسمی غیرقانونی هستند.
صدها تن از این افراد درسالهای گذشته به ضرب مستقیم گلوله نیروهای نظامی و انتظامی کشته شده‌اند؛ موضوعی که به تائید کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران و گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد هم رسیده است.گفتنی اینکه علاوه بر کارگران کولبر، ده‌ها راس از انواع حیوانات باربر نیز در این تیراندازی ها کشته شده‌اند.
سن روی آوری به کولبری؛ ۱۳ تا ۶۰ سال
سید محمد صالح حسینی سن اشتغال کارگران در حرفه کولبری را از ۱۳ تا ۶۰ سال ذکر کرده و گفته است اکثر کارگران کولبر را “افراد فقیری تشکیل می‌دهند که فقط برای امرار معاش روزانه‌شان به این شغل خطرناک روی آورده‌اند.”
جامعه شناسان علت اصلی روی آوری افراد به این حرفه را توسعه نیافتگی استانهای کردنشین و نبود فرصتهای شغلی مناسب می دانند.
حسینی، فعال کارگری در سقز می‌گوید: “تعطیلی واحدهای صنعتی این شهرستان همچون کارخانه قند، نوشابه سازی، لوله پلی اتیلن و کارخانه‌های بزرگی مثل کارخانه دخانیات سقز باعث بیکاری تعداد زیادی از کارگران و جذب آنان در حرفه کولبری شده است.”
او از دولت خواسته است برای حل مشکل قاچاق به فکر ایجاد اشتغال در مناطق مرزی باشد.
سقز، سردشت، بانه و مریوان شهرهایی هستند که در آنها تعداد زیادی برای امرار معاش به کولبری روی می آورند.
از کولبری به عنوان شغلی که امر قاچاق کالا را تسهیل می‌کند یاد و گفته می شود کولبر‌ها به این دلیل که کالاهای قاچاق را جابه جا می‌کنند مجرم اند. اما به اعتقاد کار‌شناسان انتساب این جرم به افراد کولبر به لحاظ حقوقی با تردید‌هایی روبروست.
سپاه بیت المقدس؛ دفاع از اشتغال خطرناک
در شهریور ماه گذشته محمدحسین رجبی، فرمانده سپاه بیت‌المقدس کردستان از معابر کولبری در مرزهای استان به عنوان کانال تامین معیشت مرزنشینان نام برده و گفته بود: “سپاه بیت‌المقدس از معابر مرزی کولبری قانونمند حمایت می‌کند.”
او در مورد این معابر توضیحات بیشتری نداده اما به صورت تلویحی گسترش این شغل خطرناک را مورد تائید قرار داده بود. این معابر عمدتا در مناطق صعب العبوری قرار گرفته اند که حتی در صورت عدم تیراندازی نظامیان نیز خطرات فراوانی برای کولبران دارند.
این سردار سپاه همچنین گفته بود: “نقش این معابر در کاهش میزان تلفات جانی افراد غیر نظامی که در مرز برای امرار معاش فعالیت می‌کنند بسیار چشمگیر است.”
در سالهای گذشته چندین بازارچه برای ایجاد اشتغال و مبادله بازرگانی در شهرهای مرزی ایجاد شده اما پاسخگوی نیاز نیروی کار در این مناطق توسعه نیافته نبوده است.
اعتراض‌های بی پاسخ نمایندگان
هر چند نیروی انتظامی و نمایندگان مجلس تا کنون نسبت به کشتار کولبران واکنشی نشان نداده انداما محسن بیگلری، نماینده سقز و بانه و عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، در دی ماه ۹۱ از وزارت کشور خواسته بود تا “درباره ایجاد رعب و وحشت و کشتار ۲۳۰ راس حیوان باربر در شهرستان بانه که در قالب طرح مبارزه با قاچاق و با شلیک گلوله انجام شد، توضیح دهد.”
او در تذکری به وزارت کشور نوشته بود: “سئوال از وزارت کشور این است که باید هر چه سریع‌تر درباره این مساله و جهت روشن شدن اذعان عمومی توضیحات لازم را ارائه دهد.”
پیش‌تر فخرالدین حیدری، نماینده سابق شهرهای سقز و بانه هم در اعتراض به آمارهای دولت در مورد اشتغال، با اشاره به وضعیت کولبران در کردستان گفته بود: “متاسفانه دولت هر حرکتی برای کسب یک لقمه نان بخور و نمیر را هم کار حساب می‌کند.”
این نماینده مجلس هشتم با اشاره به اینکه “در کردستان بحثی به نام کولبری داریم”، گفته بود: “آقایان این کار‌ها را هم جزو آمار اشتغال حساب می‌کنند در حالی که این‌ها درآمدهای ناچیزی دارند.”
دولت و سایر نهادهای حکومتی تا کنون به صورت رسمی به این اعتراض‌ها پاسخ نداده اند.
