یک هفته بعد از اعلام انصراف یونسکو از برگزاری روز جهانی فلسفه در تهران که عملا بخش عمده ای از فیلسوفان نامدار جهانی را از شرکت در همایش تهران بازداشتT رسانه های دولتی اصرار دارند این حادثه را بی اهمیت جلوه دهند و وانمود کنند که همایش مطابق برنامه پیش می رود.
انصراف سازمان جهانی یونسکو از برگزاری همایش “روز جهانی فلسفه” در تهران، که به دنبال اعتراض چند تن از ناراضیان ایرانی مقیم خارج از کشور و استادان ایرانی فلسفه در دانشگاه های جهانی رخ داد از جمله بر این واقعیت تکیه داشت که وقتی رهبر و مقامات ایرانی از حذف علوم انسانی سخن می گویند و به این شدت یک رشته مهم علمی را انکار می کنند، شرکت در این همایش، شرکت در یک نمایشی سیاسی است.
در همین شرایط صادق لاریجانی، رئیس قوه قضاییه جمهوری اسلامی ضمن حمله به علوم انسانی، دلایل یونسکو برای لغو همایش تهران را “سیاسی” خوانده و دبیر این همایش از ترافیک فیلسوف در تهران خبر داده است.
سازمان برگزار کننده روز جهانی فلسفه دو هفته قبل از برگزاری این مراسم از “عدم وجود شرایط لازم برای تضمین برگزاری بدون مشکل یک کنفرانس بین‌المللی متعلق به سازمان ملل در ایران” خبر داد واعلام کرد در این همایش شرکت نمی کند. مقامات دولتی اما در عین تدارک برگزاری این مراسم، انصراف برخی از مدعوین از شرکت در این همایش را تکذیب کرده اند.آن هم در حالیکه تنها در فاصله 5 روز تا برگزاری این همایش، نام فیلسوفان شرکت کننده در آن اعلام نشده و هیچ اطلاعیه رسمی ای از سوی برگزار کنندگان کنفرانس درباره ترکیب میهمانان صادر نشده است. محمد حسین ایمانی خوشخو، دبیر اجرایی این همایش هم فقط یک کنفرانس خبری برگزار کرده و پس از ابراز تاسف برای شان و جایگاه یونسکو، انصراف میهمانان را هم به طور کامل تکذیب کرده و گفته است که فقط دو نفر که یکی از آنها “غیبت موجه” دارد، در این همایش غایبند.
همایش روز جهانی فلسفه در حالی در ایران و آنهم پس از انصراف متولی اصلی ـ یونسکو ـ برگزار می شود که هم اکنون ادامه تدریس بیش از دوازده رشته علوم انسانی از سوی وزارت علوم جمهوری اسلامی در “مرحله بازنگری” قرار گرفته و آیت الله خامنه ای نیز نظر خود را در این مورد چنین اعلام کرده است: “تحصیل حدود دو میلیون دانشجو از سه میلیون و نیم دانشجوی کشور در رشته های علوم انسانی، نگران کننده است”.
بهره گیری از اعترافات
جمهوری اسلامی در شرایطی قصد دارد روز جهانی فلسفه را در ایران برگزار کند که در اعترافات دادگاه های نمایشی سال گذشته، برخی از متهمان مجبور به رد آموزه های فیلسوفان و جامعه شناسانی چون ماکس وبر و یورگن هابرماس شدند. در همین راستا سعید حجاریان، عضو جبهه مشارکت و یکی از نظریه پردازان اصلی اصلاحات که توسط سعید عسگر، از اعضای بسیج، ترور شد، در دادگاه ضمن “اعترافات” خود از جمله در یک فراز از تدریس علوم انسانی و ترجمه های مغلوط کتاب های علوم انسانی در ایران انتقاد کرد که رسانه های دولتی از آن به عنوان “انتقاد تئوریسین انقلاب مخملی از تدریس علوم انسانی در کشور” یاد کردند. به گفته یکی از همبندان سعید حجاریان، که سرانجام به علت وخامت حالش از زندان نجات یافت، در جریان دادگاه صد نفره همه کوشش برپا دارندگان آن نمایش معطوف به نوشته ای بود که سعید حجاریان و سعید شریعتی را برای بازخوانی آن زیر فشار گذاشته بودند.
فراز مورد علاقه رسانه های حکومتی از آخرین دفاع سعید حجاریان این است که: “متاسفانه در ایران با ضعف علوم انسانی بخصوص در رشته های جامعه شناسی وعلوم سیاسی مواجه ایم و علیرغم گسترش مراکز آموزشی عالی و کثرت دانشجو در رشته های علوم انسانی، متون آن از عمق چندانی بر خوردار نیست ومطالب با ترجمه های اغلب ناقص و بدون نقد در اختیار دانشجویان گذاشته می شود. حجم وسیعی کتاب بعد از انقلاب ترجمه شده که بسیاری از آنها جنبه ایدئولوژیک دارند ودر کنه آنها می توان ردپای مکاتب مختلف از مارکسیسم ارتدوکس تا نئولیبرالیسم را مشاهده کرد واین کتب (وباید اضافه کرد مجلات را) به وفور دردسترس مشتاقان است. علاوه بر این فارغ التحصیلان علوم انسانی (بخصوص در دانشگاههای خارج )که بعنوان اعضاء هیات علمی استخدام می شوند ناخود آگاه حامل آخرین دستاورد های این علوم به ایران هستند وهم اکنون میتوان مشاهده کرد که دیدگاه های پست استوراکتورالیسم، پست مارکسیسم، فمینیسم و انواع مکاتب غربی تحت عنوان علم ترویج می شوند”.
رامین جهانبگلو، فیلسوف ایرانی مقیم کانادا که سه سال قبل در ایران به اتهام “جاسوسی” و “تلاش برای براندازی” مدتی را در زندان به سر برد و مجبور به شرکت در یک سلسله “اعترافات تلویزیونی” شد، درباره دلایل انصراف یونسکو از برگزاری این همایش به تلویزیون بی.بی.سی گفته است: “در شرایطی که حاکمیت، علوم انسانی و اساتید آن را از دانشگاه ها اخراج و برخی را مجبور به در پیش گرفتن تبعید کرده است، برگزاری کنگره فلسفه اقدامی متناقض به شمار می رود”.
آنطور که رادیو فردا گزارش داده، جهانبگلو در نامه ای به دبیر کل یونسکو نیز به انتخاب غلامعلی حداد عادل به عنوان دبیر این همایش اعتراض کرده و نوشته است: “حداد عادل، کسی است که دخترش عروس آیت الله خامنه ای، رهبر حکومت اسلامی تهران است و در تمامی موج های انقلاب فرهنگی از سردمداران سرکوب فرهنگی بوده است”.
محمد رضا نیکفر استاد علوم انسانی همزمان با اعلام تصمیم یونسکو گفت: “در این دوساله می‌بینیم شرایط بسیار وخیم‌تر شده است؛ به‌ویژه با اتفاق‌هایی که سال گذشته افتاد. اینها علوم انسانی را به محاکمه کشیده‌اند و در دادگاه‌های‌شان از فیلسوف بزرگی مثل هابرماس اسم برده‌اند. انگار که در واقع او را هم به‌عنوان یکی از نمادهای فلسفه در جهان امروز ما به محاکمه کشیده‌اند. همه که نسبت به این مسئله حساس بودیم، شروع به انتقاد کردیم. یونسکو هم کم‌کم متوجه شد. تلاش‌های زیادی صورت گرفت”.
در چنین شرایطی بنا به گزارش خبرگزاری مهر، صادق لاریجانی، رئیس قوه قضاییه جمهوری اسلامی در تازه ترین اظهارات خود در همین زمینه گفته است: “مشکلات در علوم انسانی و برخی کشورهای مسلمان رفتن به سمت علوم انسانی غربی است. در کشوری که مبنای آن توحید و ایمان به حق تعالی است و بنای حرکت آن بر اساس قرآن است آیا می‌تواند بر علوم انسانی اتکا کند که پیش‌فرض‌های آن به هیچ وجه ایمانی نیست. چه معنا دارد در کشورمان تئوری‌هایی در باب روانشناسی، جامعه شناسی و انسان شناسی که بر پیش‌فرض‌هایی مبتنی است که به هیچ معنا با پیش‌فرض‌های دینی ما سازگار نیست، ترویج کنیم”.
خبرگزاری های دولتی نوشته اند که انصراف یونسکو از برگزاری این همایش به دلیل سرکوب متفکران علوم انسانی در ماه های اخیر نبوده، اما روزنامه نیویورک تایمز روز گذشته در مقاله ای از ارتباط این انصراف با سرکوب های سیاسی در ایران خبر داده و سایت سحام نیوز نیز در گزارشی با عنوان “پشت پرده لغو همایش یونسکو در تهران”، به نقل از نیویورک تایمز نوشته است: “با پیشرفت دیپلمات ها و سازمان های غیر دولتی در جمع آوری و تشکیل پرونده سنگین تر علیه برگزاری مراسم در تهران، کشورهای اتحادیه اروپا نیز در ارائه درخواست اعتراض به خانم بوکوا(مدرکل یونسکو)، به این حرکت فراگیر پیوستند. نامه هفته گذشته دیوید تی-کیلیون، سفیر آمریکا در یونسکو به خانم بوکوا نیز به گزارش هایی اشاره می کرد که می گویند مقامات ایرانی قصد دارند از مراسم روز جهانی فلسفه، بهره برداری سیاسی کنند. کیلیون همچنین به موضعگیری های متعدد مسئولان در تهران اشاره کرده که علوم انسانی غربی را برای ایران خطرناک دانسته بودند”.
با وجود انصراف یونسکو و انتشار دلایل این اقدام، به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، محمد حسین ایمانی خوشخو، دبیر همایش روز فلسفه مدعی “ترافیک فیلسوف در تهران از روز شنبه” شده و افزوده است: “ما نگرانی در برپایی با شکوه این همایش نداریم بلکه نگران خدشه دار شدن نام یونسکو به عنوان یک مرکز فرهنگی هستیم. یونسکو با این اقدام آبروی خود را زیر سئوال برده است، وگرنه همایش با همان کیفیتی که از قبل اعلام کرده بودیم، برگزار می شود و تا این لحظه فقط دو نفر از حضور در همایش انصراف داده اند که یکی کارمند یونسکو بوده و بعدی گواهی پزشکی خود را برای ما ایمیل کرده که نمی‌تواند در این همایش شرکت کند”.
او از اعلام اسامی مدعوین این همایش در روز شنبه و کمتر از 24 ساعت از زمان برگزار ی مراسم خبر داده است.
