سرانجام ببر سپید خریداری شده توسط باغ وحش ارم از انبار گمرک فرودگاه امام خمینی نجات پیدا کرد و به قرنطینه منتقل شد. اما مشخص نیست که بتواند جان سالم از قرنطینه به در ببرد و یا حتی امیدی به خروج او از قرنطینه باشد. مشابه سرنوشت ببر سیبری که ۵ سال پیش از روسیه خریداری شد و در شرایطی بسیار نامناسب و ناگوار نگهداری می‌شود. گروهی از فعالان محیط زیست نگرانند که مرگ و میر گربه‌سانان متعدد در باغ وحش تهران ادامه یابد و از همین رو خواستار توقف ورود گربه‌سانان جدید به این باغ وحش هستند.
ببر سپید و هراس از سرنوشت الیسا، ببر سیبری
نخستین بار روزنامه جام جم در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ماه خبر داد که ببر خریداری شده از آلمان در گمرک گیر افتاده و چهار شبانه روز است که در قفسی بسیار کوچک به سر می‌برد. این ببر زیبا و حساس حتی امکان تحرک در این قفس کوچک را نداشت و در فضای کوچک قفس، بنا به دلسوزی کارمندان گمرک از آب و کمی گوشت بهره‌مند می‌شد. چهار روز دیگر هم گذشت تا این که مجوز انتقال این ببر صادر شد و مشخص شد که اهمالی عجیب و تاسف‌بار از سوی مسوولان باغ وحش ارم صورت گرفته است.
رییس اداره حفاظت محیط زیست تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر توضیح داد که مسئولان باغ وحش ارم چند روز پیش از صدور گواهی و تاییدیه سلامت، اقدام به وارد کردن ببر سفید از کشور آلمان کرده‌اند و از آنجایی که در گمرک هیچ موجود زنده‌ای بدون داشتن گواهی سلامت اجازه ورود به کشور را ندارد، ببر سفید در گمرک و در آن وضعیت ناگوار گرفتار شد.
به گفته این مقام مسوول، مدیران باغ وحش باید گزارشی کامل از روند اقدامات خود برای این گونه و گواهی سلامت آن از دامپزشکی را ارائه دهد که محیط زیست با جدیت آن را پیگیری می کند.
اما آیا شرایط قرنطینه این ببر سفید مناسب است؟ چه زمانی از قرنطینه بیرون می‌آید و پس از آن در چه شرایطی نگهداری خواهد شد؟ اینها سوالاتی است که هنوز پاسخشان نامعلوم است اما این موضوع بر دغدغه فعالان حقوق حیوانات اضافه کرده چرا که هنوز از سرنوشت ببر دیگری به نام الیسا نگرانند.
الیسا، ببر ماده بازمانده از دو قلاده ببر سیبری است که حدود ۵ سال پیش با دو پلنگ ایرانی معاوضه شدند. جام‌جم گزارش داده که آن دو پلنگ اکنون در روسیه صحیح و سالم به زندگی خود ادامه می‌دهند اما نصیب ببر نر سیبری مرگ شد و الیسا، ببر ماده، حدود ۵ سال است که در اتاقکی زندانی شده.
مالکیت این ببر در اختیار سازمان محیط زیست است و اکنون در محل موردنظر برای ساخت پارکآبی قرنطینه شده است. پناهی‌فر، مسئول نگهداری از این گربه‌سان زندانی به جام‌جم گفته است: “از دیدن شرایط ببر هر روز غصه می‌خورم چون هر روز ناله‌های آن را می‌شونم، ببر سیبری نسبت به چند سال گذشته عصبی شده و استرس زیادی را تحمل می‌کند. این درحالی است که براساس آخرین تصمیم‌گیری‌ها، سازمان حفاظت محیط‌زیست باید محل جدید و مناسبی را برای نگهداری از این ماده ببر مشخص می‌کرد، اما تاکنون این محل را مشخص نکرده است.”
هومن ملوک‌پور، جراح دامپزشک و عضو تیم درمانی سابق ببر سیبری نیز درباره شرایط قرنطینه به این روزنامه توضیح داده است: “معمولا ببر باید در فضایی قرار بگیرد که ۸ برابر بدن حیوان فضا داشته باشد تا امکان تحرک از این گربه‌سان گرفته نشود، افزون بر این نور کافی نیز باید به این حیوان برسد. همچنین محل ببرهای سیبری باید خنک بوده و آب کافی نیز در محل نگهداری او وجود داشته باشد تا حیوان بتواند با آبتنی دمای بدن خود را کاهش دهد. نکته اینجاست که هیچ کدام از این دو عامل در محل قرنطینه فعلی ببر وجود ندارد.”
پیش از این قرار بود که الیسا معدوم شود اما با تلاش گسترده فعالان محیط زیست و حقوق حیوانات، گزینه کشتن ببر سیبری از دستور کار خارج شد. مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماری های دامی سازمان دامپزشکی اردیبهشت ماه امسال اعلام کرد “در صورتی که نتیجه آزمایش مشمشه برای ببر سیبری مثبت باشد این حیوان تا آخر عمر در جایگاه جدید با شرایط استاندارد و مناسب به زندگی خود ادامه خواهد داد.اما در صورت منفی بودن نتیجه آزمایش مشمشه، سازمان حفاظت محیط زیست می تواند مانند حیوانات سالم دیگر برای سرنوشت ببر سیبری تصمیم گیری کند.”
به گفته او، توافقاتی صورت گرفته تا ظرف سه ماه آینده الیسا به جایگاه جدیدی منتقل شود و در شرایط ناگوار محل زندگی او تغییراتی صورت بگیرد.
درخواست توقف ورود گربه‌سانان به کشور
حالا نگرانی‌ها درباره ورود قریب‌الوقوع دو شیر آفریقایی بالا گرفته است. گروهی از فعالان حقوق حیوانات در نامه‌ای ضمن اشاره به سرنوشت نافرجام گربه سانان در باغ وحش تهران خواستار تجدیدنظر در ورود شیر آسیایی شده‌اند. مرگ ببر نر سیبری بر اثر تغذیه از گوشت الاغ آلوده به مشمشه در سال ۸۹ سوزاندن ۱۴ قلاده شیر آفریقایی در حالت نیمه بیهوش به دلیل احتمال ابتلا به مشمشه در سال ۸۹ حبس انفرادی ببر ماده سیبری در قرنطینه ای نامناسب از سال ۸۹ تا امروز به دلیل احتمال ابتلا به مشمشه، خفه شدن یک قلاده ببر مبتلا به صرع در حوضچه آب بر اثر نبود نظارت در سال ۹۲ بلاتکلیفی یک قلاده ببر بنگال به مدت ۸ ماه در قرنطینه سازمان دامپزشکی به دلیل انصراف باغ وحش تهران از نگهداری آن در سال ۹۳ از مواردی است که در این نامه مورد اشاره قرار گرفته است.
حمید میرزاده، فعال محیط زیست در ایران پیشتر در گفت‌وگو با “روز“، حساسیت درباره نکات بهداشتی و شرایط نگهداری حیوانات در باغ‌وحش‌های ایران را بجا دانسته اما امیدوار بود که “اتحادیه باغ‌وحش‌های اروپا نیز با بررسی محل و شرایط نگهداری حیوانات را به باغ وحش‌ها منتقل می‌کند. باغ وحش ارم هم از یک سال قبل محل نگهداری شیرها را طراحی کرده که محلی نسبتا مجهز است.”
