قاب

 دو منتقد سرسخت اصولگرایی اسلامی

درباره کاکس و فورکام پدیدآورندگان کارتون های سیاسی

در این پنج سال اخیر، محمود احمدی نژاد سوژه بسیاری از کارتونیست های بین المللی دنیا بوده است، اظهار نظرهای جنجالی او خصوصاً زمانی که پا به عرصه های بین المللی مهمی چون نشست های سالیانه سازمان ملل می گذارد، خوراک قابل توجهی در اختیار طنزپردازان می گذارد تا تناقضات آشکار دین گرایی، استکبارستیزی و اخلاق مداری مورد ادعا و دیکتاتوری و نژادپرستی و جنگ طلبی آشکار را به نقد کشند. بسیاری از این کارتون های سیاسی بین سال های 2003 تا 2007 امضای “کاکس و فورکام” را پای خود داشته اند.

“جان کاکس” و الن فورکام” دو طنزپرداز آمریکایی هستند که از اوائل هزاره جدید با کمک هم دست به خلق کارتون های سیاسی می زنند. فورکام، نویسنده و روزنامه نگار، معمولاً خالق ایده ها و نویسنده متن کارتون ها است و “کاکس”، نقاش و کارتونیست، کسی است که به ایده ها تجسم می بخشد. آثار این دو، ابتدا در سایت شخصی شان و بعد در روزنامه ها و مجلات گوناگون به انتشار می رسد. “کاکس” و “فورکام” چنان که خود می گویند دو “آبجکتیویست” (عینیت گرا) طرفدار نظریات فلسفی “این رند” هستند که رگه های این نگاه را می توان در تک تک آثارشان دید. گرچه پیام آثار این دو هنرمند اکثراً حاوی دیدگاه های سیاسی “نئوکانسرواتیو” است، آنها همواره در مسائلی که محل اختلاف آبجکتیویست ها و جمهوری خواه ها بوده منتقد دیدگاه های کانسرواتیو های امریکایی بوده اند، مسائلی چون مذهب، سقط جنین و مهاجران.

اما معروفیت آثار این دو بدون شک به خاطر تمرکز شدید آنها بر روی جنگ با تروریزم و نقد اصولگرایی اسلامی و راست مذهبی  و خصوصاً دفاع از اسرائیل در برابر تهدید اتمی ایران است که از زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد به شکل خطری آنی و عیان درآمده. این دو در پستی از وبسایت خود با عنوان کارتون های ایران چنین آورده اند:

 ”حکومت مذهبی ایران بزرگترین حامی تروریزم در دنیا و یک تهدید مستقیم برای آمریکا است. ما پشتیبان تغییر نظام سیاسی در این کشور، خصوصاً استقرار یک حکومت سکولار هستیم که حقوق فردی انسان ها را به رسمیت شناسد.”

  پس عجیب نیست که از سال 2003 احمدی نژاد و اصولگرایی مذهبی در ایران، هدف اصلی بسیاری از کارتون های دو طنزپرداز شده باشد.

پس از اظهارات جنجالی احمدی نژاد مبنی بر انکار فاجعه هالوکاست که با برپایی مسابقه کاریکاتور ضد هالوکاست روزنامه همشهری پشتیبانی شد، کاکس و فورکام در سایت خود واکنش های شدید و پیاپی علیه دیدگاه های نژادپرستانه رئیس جمهور ایران و مسابقه کذایی که رنگ و لعابی صهیونیسم ستیزانه به خود گرفته بود، نشان دادند و آثاری ماندنی خلق کردند که به سرعت در فضای مجازی اینترنت و روزنامه های کثیرالانتشار آمریکا منتشر شد. تصویر رمزآمیزی از هیتلر که وارونه آن، پرهیبی از چهره محمود احمدی نژاد را نشان می داد از معروفترین این آثار بود. از آن پس واکنش هجوآمیز کاکس و فورکام را نسبت به تک تک گفته های احمدی نژاد می شد در آثار ایشان دید، نفی وجود همجنسگرایان در ایران، ادعای آزادی مطلق و خصوصاً تأکید بر اهداف صلح طلبانه فعالیت های هسته ای ایران که در تضاد آشکار با اظهارات جنگ طلبانه رئیس جمهور ایران قرار داشت، بارها به تیغ طنز کاکس و فورکام نواخته شدند. یکی از معروفترین کارتون های این دو هنرمند پس از سخن جنجال برانگیز احمدی نژاد که مسیر هسته ای شدن ایران را راهی بی بازگشت خوانده بود، خلق شد: قطاری افسارگسیخته در سراشیب سقوط قرار گرفته عنوان “سلاح های هسته ای ایران” بر آن درج شده در حالی که احمدی نژاد سوار بر آن به کارمند سازمان ملل می گوید”ترمز کنم؟ کدام ترمز؟”

از سی سپتامبر 2007 دو هنرمند، طراحی کارتون های سیاسی را متوقف کردند چرا که فورکام، ایده یاب و مغز متفکر گروه آنطور که در وبسایت نوشته بود به خاطر فعالیت های انتشاراتی و نوشتاری خود همچنین مسائل خانوادگی، دیگر فرصتی برای پرداختن به کارتون های سیاسی نداشت، هرچند که هر از گاهی کار تازه ای از این دو طنزپرداز که در اصل به قصد دیگر ترسیم شده، بر سایت شان قرار می گیرد. محبوبیت و اثرگذاری کاکس و فورکام بر افکار عمومی در اولین دهه هزاره سوم نمایشگر آن است که همچنان کارتون سیاسی مدیون حضور دیکتاتورهایی است که از زمان “لوئی فیلیپ” شاه فرانسه در زمان دومیه تا به الان، جهانی مضحک و پرتناقض فراهم آورده اند تا خوراک مناسب طنزپردازان شود.