۲۰ درصد قتل‌ها و ۵۵ درصد طلاق‌های کشور به علت مصرف مواد مخدر رخ می دهد. این را رحمانی فضلی وزیر کشور اعلام کرده است. دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر همچنین در حالی از آمار یک میلیون ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار نفری معتاد سخن گفته که حتی آمار دو میلیون نفری که پیش‌تر توسط احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی اعلام شده بود از سوی کارشناسان پذیرفته نیست چرا که سال‌هاست با وجود افزایش جمعیت، کاهش سن مصرف مواد مخدر، افزایش تمایل زنان و جوانان به مصرف این مواد، کماکان میزان معتادان همان دومیلیون نفر دو دهه اخیر اعلام می شود. هرچند برخی از مسوولان زیر بار همان آمار دومیلیونی هم نمی‌روند و مثل وزیر کشور جدید ۸۰۰ هزار نفر از آمارهای سال گذشته کم می‌کنند. این در حالی است که وزارت بهداشت نیز پیش‌تر اعلام کرده بود آماری از مصرف کنندگان تفننی مواد مخدر ندارد.
مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر آذر ماه امسال اعلام کرد بیش از نیمی از معتادان کشور زیر ۳۴ سال سن دارند. بر اساس اظهار نظرها و تحقیقات رسمی و غیررسمی، پایین آمدن سن اعتیاد در کنار مسائلی چون ارزان و در دسترس بودن مواد مخدرو تغییر الگوی مصرف، بحران اعتیاد در ایران را بیش از پیش پیچیده کرده است.
۶۳ درصد معتادین متاهل‌اند
آمارها می‌گویند “اعتیاد” اولین دلیل طلاق زوج‌های ایرانی است. وزیر کشور چندی پیش با بیان اینکه ۶۳ درصد از افراد معتاد متاهل و ۵۳ درصد شاغل هستند گفته بود با توجه به آمار بیش از ۵۰ درصدی طلاق‌ها به علت اعتیاد، اگر برای هر زوجی که طلاق می‌گیرند دو فرزند متصور شویم با یک مقوله بسیار گسترده از آسیب‌ها در جامعه مواجهیم. وزیر کشور همچنین دو برابر و نیم شدن تعداد زنان معتاد در یک سال و نیم اخیر را “زنگ خطر جدی” دانسته بود. چند روز پس از آن معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده هم خبر داد که ۶۲ درصد زنان معتاد، متاهلند و اختلافات خانوادگی یکی از دلایل اعتیاد در زنان است. به گفته شهیندخت مولاوردی، فقر اقتصادی و فرهنگی، از جمله عواملی است که خانواده‌ها را درگیر اعتیاد می‌کند. زهرا بنیانیان مشاور دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در امور زنان و خانوادهم گفته بود: “زنان ۹.۳ درصد از جمعیت معتادان را زنان تشکیل می‌دهند و بیشترین ماده مصرفی آنها به ترتیب تریاک، شیشه و کراک است. به گفته او زنان معتاد، به خاطر پنهان کاری، نبود حمایت اجتماعی، عدم رهایی از اعتیاد و حفظ آبرو بیشتر از مردان در پنهان‌کاری اعتیاد خود دامن می‌زنند و این به منزله عدم بازگشت آنان به زندگی سالم برای همیشه است.”
۹۰ درصد معتادان اما مردها هستند، به همین دلیل است که اغلب طلاق‌ها به دلیل اعتیاد مردها رقم می‌خورد.
بحداقل یک بار مصرف شیشه
فرید براتی‌سده، مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی تیرماه سال جاری با ارائه آمار جدیدی در مورد اینکه بیش از ۸ درصد تهرانی‌ها حداقل یک بار شیشه مصرف کرده‌اند، گفت که میانگین سنی این افراد بین ۱۵ تا ۴۵ سال بوده است. دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم مرتبط سازمان ملل متحد در ایران به صراحت اظهار کرد: “ایران دومین مصرف کننده مواد مخدر در جهان است” و گزارش‌های دیگری هم حاکی از این است که ایران پایین‌ترین سن آغاز اعتیاد را در بین کشورهای جهان دارد. کارشناسان همچنین بارها از رواج مصرف مواد مخدر در مدارس کشور خبر داده‌اند؛ هشداری که البته با انکار مسوولان آموزش و پرورش مواجه شده است. شیرزاد عبداللهی کار‌شناس مسائل آموزشی پیش‌تر به خبرآنلاین گفته بود: “روش برخورد مدیران مدارس با دانش‌آموزان معتاد روش حذفی است. به محض شناسایی دانش آموز معتاد، اولیای او به مدرسه احضار می‌شوند. آنها را شماتت می‌کنند و می‌ترسانند و دست آخر، سر آنها منت می‌گذارند و بی‌سر و صدا پرونده دانش آموز را تحویل پدر و مادر می‌دهند. اولیا، فرزند معتادشان را برمی دارند و می‌روند، بی‌آنکه ردی از آنها در جایی مانده باشد. این دانش آموزان رانده شده از مدرسه، معمولاً جذب باندهای توزیع مواد مخدر می‌شوند. با این روش، موقعی که مدیران آموزش و پرورش ادعا می‌کنند که دانش‌آموز معتاد نداریم، نمی‌توان این ادعا را رد کرد.”
مصطفی اقلیما رئیس پیشین انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران هم چندی پیش با اشاره به اینکه بیش از ۷۰ درصد سهم دستگاه‌های دولتی در بحث پیشگیری از اعتیاد متوجه وزارت آموزش و پرورش است، به ایلنا گفته بود: “در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که با نگاهی به وضعیت خانواده‌ها می‌توان دریافت که عمده آنها به دلیل مشکلات اقتصادی که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، توانایی پاسخگویی به نیاز‌ها و سئوالات کودکان خود را ندارند و به همین دلیل با سپردن دانش‌آموزان خود به مدارس به شکلی برخی وظایف خود را به آموزش و پرورش واگذار می‌کنند.”
این مددکار اجتماعی با تاکید بر اینکه دانش‌آموزان در روز بیش از ۷ تا ۸ ساعت از زمان خود را در مدرسه صرف می‌کنند، می‌گوید: “بر این اساس نقش خانواده‌ها را در آموزش مهارت‌های پیشگیری از اعتیاد را می‌توان ۵ تا ۱۰ درصد عنوان کرد چرا که در روز آنها کمتر از ۲ ساعت با دانش‌آموزان خود برخورد دارند و این تعداد برای آموزش وپرورش بین ۷ تا ۸ ساعت در روز است.”
مداحان با اعتیاد مبارزه کنند
“نباید مسئله اعتیاد را کتمان و مخفی کرد بلکه باید ابعاد آن را برای مردم به صراحت بیان کرد و بدون ملاحظه و سانسور نقش مخرب و آسیب‌زای آن را در همه ابعاد و تاثیرگذاری آن را در همه حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی، امنیتی، جامعه و خانواده را وانمایی کرد.” این‌راهکاری است که طاهری، جانشین مدیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر برای مبارزه با این آسیب اجتماعی معرفی کرده است. دکتر حمید صرامی- مدیرکل تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر هم معتقد است: “ضرورت دارد وزارتخانه های آموزش و پرورش، علوم تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نسبت به انجام مداخلات آگاهسازی، آموزش مهارت‌های زندگی، آموزش مهارت‌های اجتماعی تلاش مضاعف کنند. تقویت نشاط اجتماعی در دستور کار متولیان ذی‌ربط قرار گرفته و نسبت به این گروه مهم از جامعه یعنی زنان دغدغه جدیتر داشته باشند و با پرهیز از کتمان و انکار این تهدید اجتماعی، نسبت به برنامهریزی های کوتاه – میان و بلند مدت در ابعاد مختلف اقدام کنند.”
با این حال چندی پیش و پس از در خواست وزیر دولت حسن روحانی از شبکه مداحان و نیروهای بسیج برای مبارزه با مواد مخدر، عبدالرضا رحمانی فضلی طی اظهاراتی از “عملکرد بسیار خوب” در مقابله با قاچاق مواد مخدر خبرداد و اعلام کرد که “هیچ محموله مواد مخدری از کشور خارج نشده است”. وزیر کشور که دبیر کلی ستاد مبارزه با مواد مخدر را نیز برعهده دارد طی نشستی با مسوولان این ستاد اعلام کرد: “مبارزه با مواد مخدر جدی‌ترین برنامه وزارت کشور است، زیرا براساس نظرسنجی از سال ۸۶ تا سال ۹۱، اولین دغدغه مردم اعتیاد و مبارزه با این معضل اجتماعی بوده است.”
“روز” هم پیش‌تر در گزارشی با بررسی این مساله آورده بود: “ادعاها و درخواست های عبدالرضا رحمانی فضلی از مداحان برای مقابله با مواد مخدر و مراقبت از خانواده افراد معتاد در شرایطی است که این افراد که غالبا در تکایا و هیات های مذهبی فعالیت می کنند عمدتا تحصیلاتی در این باره نداشته و آموزش های لازم در این باره را ندیده اند”.
همچنین طی سالهای گذشته در مواردی فیلم های ویدیویی از مصرف مواد مخدر توسط برخی مداحان مشهور در شبکه های اجتماعی منتشر شده که واکنش های بسیاری در جامعه و فضای مجازی به دنبال داشته است.
از دیگر سو درخواست وزیر کشور از بسیج، نهاد نظامی تحت نظر سپاه پاسداران برای مبارزه با مواد مخدر نیز در حالی صورت گرفته که در سالهای اخیر همواره گزارش هایی از طرف کشورهای غربی، بخصوص ایالات متحده منتشر شده است که در برخی موارد فرماندهان سپاه پاسداران را در قاچاق سازمان یافته مواد مخدر دخیل دانسته‌اند.
