سال 89 برای فرماندهان سپاه پاسداران ادامه کابوس رویدادها و اعتراضات سال88 بود. سپاه در این سال، هرچند همچون سالهای اخیر به دخالت و حضور در عرصه های مختلف سیاسی و اقتصادی کشور ادامه داد، اما با بحران های مختلف و سختی روبرو بود. ریزش و شکاف در میان نیروها، تحریم های بین المللی، تهدیدات خارجی و احتمال جنگ، اجرای طرح هدفمندی یارانه ها و نگرانی بابت شورش های مردمی، و در کنار همه این موارد، ادامه اعتراضات مردمی در داخل کشور سال دشواری را برای سپاه پاسداران رقم زد.
سه ماه نخست؛ شادمانی از مرگ فتنه
فرماندهان سپاه که در واپسین روزهای سال 88 از “مرگ فتنه” و نابودی کامل جنبش سبز سخن گفته بودند در نخستین روزهای سال 89 به تقدیر از سرکوبگران اعتراضات مردمی پرداختند.
پس از تشویق و ترفیع درجه سپاهیان توسط رهبر جمهوری اسلامی و فرمانده کل سپاه پاسداران، سرداران ارشد سپاه نیز با حضور در میان نیروی های بدنه این نهاد نظامی، ضمن توجیه آنها در خصوص عملکرد سپاه در برخورد با معترضان به انتخابات، با پرداخت هدایای مختلف از آن ها تقدیر کردند. از جمله بهرام حسینی مطلق، فرمانده سپاه سیدالشهدای تهران به شهر ورامین سفر و با تقدیر از “نقش برجسته بسیجیان ورامین” در “فتنه‌های بعد از انتخابات در تهران” با توزیع هدایای نقدی و غیر نقدی از این نیروها قدردانی کرد.
هر چند محمدرضا نقدی، فرمانده بسیج همزمان با این قدردانی ها، ضمن اعلام نارضایتی از برخی فرماندهان پایگاه های بسیج، به ویژه در تهران اعلام کرد که “از این پس میزان بودجه هر پایگاه بسیج ارتباط مستقیمی با تعداد اعضای آن پایگاه دارد.” وی همچنین با تقسیم اعضای بسیج به دو دسته “بسیجی فعال” و “بسیجی غیرفعال” گفت که دیگر “تعریف بسیجی فعال تغییر کرده است.”
محمدرضا نقدی همچنین از “تغییرات ساختاری” در بسیج و کنار گذاشتن برخی از فرماندهان پایگاه های بسیج خبر داد و با تاکید براینکه “جوان بودن شوراها و فرمانده پایگاه‌ها بسیار مهم است” گفت که پس از این از “سالخوردگان و باتجربه‌های بسیج” فقط “برای مشورت دادن باید استفاده شود.”
به موازات این اقدامات، فرماندهان سپاه با کمک نمایندگان منصوب آیت الله خامنه ای با برگزاری سخنرانی های مختلف و حضور در دانشگاه ها روایت جدیدی از جمهوری اسلامی را ارایه کردند که مردم در مشروعیت آن نقشی ندارند.
همزمان با این فعالیت ها سپاه به حضور در عرصه اقتصاد نیز ادامه می داد و به صراحت آن را اعلام می کرد. در این باره یداله جوانی رییس اداره سیاسی سپاه اعلام کرد که “به چنان قابلیت‌ها و توانمندی‌هایی دست یافته‌ایم که به راحتی می‌توانیم جایگزین شرکت‌های بزرگ خارجی شویم به‌عنوان مثال با بدست گیری پروژه‌های بزرگ در عسلویه جایگزین توتال و شل می شویم.”
اما واپسین ماه بهار فرماندهان سپاه روزهای پرکار و پر هراسی داشتند. ابتدا آنها برای برگزاری سالروز فوت آیت الله خمینی تدارک گسترده ای دیدند. آنها با پخش غذا و بسته های فرهنگی سعی کردند تا جمعیت قابل توجهی از نیروهایشان را از شهرستان های مختلف به تهران اعزام کنند تا در روزی که آیت اله خامنه ای سخنرانی می کند جمعیت در کنار مقبره آیت الله خمینی قابل مشاهده باشد. هر چند فرماندهان ادعا می کردند که 5 میلیون نفر در این مراسم حاضر خواهند بود اما تنها توانستند چندین هزار نفر را سازماندهی و به تهران اعزام کنند.
از دیگر سو اما در خواست مجوز راهپیمایی از سوی رهبران جنبش سبز برای سالروز 22 خرداد، نگرانی از ادامه اعتراضات مردمی سال 88 را برای فرماندهان سپاه در پی داشت و آنها را به تلاش و تقلا واداشت.
سه ماه دوم؛ تحریم و تهدید
تابستان 89 اما برای فرماندهان سپاه با کابوس نگرانی از احتمال وقوع جنگ همراه شد. اعزام ناو هواپیمابرآمریکایی ترومن با همراهی 12 کشتی به منطقه خلیج فارس و اضافه شدن آن به ناو هواپیمابر آیزنهاور و همچنین تصویب چهارمین قطعنامه تحریمی علیه ایران و تمرکز بیشتر آن برمنافع و روابط سپاه، سرداران سپاه پاسداران را مجبور کرد که شرایط منطقه را جنگی اعلام کنند.
در همین حال میرحسین موسوی با انتشار یادداشتی نسبت به قطعنامه تحریمی علیه ایران و خطرات امنیتی که کشور را تهدید می کند هشدار داد . او همچنین با انتقاد از عملکرد وارونه سپاه و بسیج فرماندهان را با چالشی جدید روبرو کرد. انتشار این یادداشت نیز مزید بر علت شد تا سرداران سپاه برای مدتی هم که شده جنگ سخت را در اظهارات خودشان جایگزین جنگ نرم کنند.
چنین بود که با افزایش اخبار تحرکات نظامی در منطقه و قوت گرفتن تهدیدات نظامی، فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران اعلام کرد که “نیروی دریایی سپاه بطور کامل در بندر عباس مستقر شده و آمادگی لازم را برای انجام ماموریت‌های محوله و مقابله با تهدیدات دشمنان فرامنطقه ای دارد.”
حتی غلامعلی رشید، از فرماندهان ارشد سپاه در جریان جنگ هشت ساله با عراق و جانشین رییس ستاد کل نیروهای مسلح کشور نیز بصراحت تایید کرد که “در حال حاضر در شرایط تهدید به سر می‌بریم و ارتش و سپاه ما دائم خود را آماده می‌کنند و این سخن گزافه نیست که ما در آستانه یک جنگ احتمالی در آینده هستیم.”
به این ترتیب در تابستان 89 فرماندهان سپاه بیشتر انرژی و نیروی خود را صرف کوبیدن بر طبل جنگ و خط و نشان کشیدن برای دشمنان خارجی کردند. با این حال اما از دخالت در سایر امور نیز غافل نشدند، چنانکه در آستانه آغاز سال تحصیلی خواستار افزایش بصیرت معلمان و تربیت سیاسی دانش آموزان هم شدند.
سه ماه سوم؛ هدفمندی یارانه ها
فرماندهان سپاه در پاییز اما با وجود نگرانی ها از تهدیدات خارجی، احتمال وقوع جنگ و ادامه اعتراضات داخلی برای اجرای طرح هدفمندی یارانه ها هم به آب و آتش زدند.
در ابتدا و همزمان با جدی شدن اجرای قانون هدفمندی یارانه ها از سوی دولت محمود احمدی نژاد، فرماندهان در سخنان مختلف از آمادگی نیروهای تحت امر خود برای مقابله با اعتراضات احتمالی و “فتنه اقتصادی” خبردادند. در ادامه نیز نیروی های سپاه پاسداران با همکاری ارتش و نیروی انتظامی با قرار گرفتن در حالت آماده باش، مانورهای مختلفی را در سطح کشور برگزار کردند.
در دومین ماه از پاییز حسین همدانی، فرمانده سپاه محمد رسول الله از “برخورد قاطع با اخلال گران اقتصادی” خبرداد و ضمن اعلام ورود رسمی بسیج برای کنترل بازار، در دیدار با فرماندهان بسیج شورای اصناف کشور آنها را “فرماندهان لشگر جنگ اقتصادی” در طرح هدفمند کردن یارانه ها خواند و اعلام کرد که “اگر بعد از اجرای اصل 44 و هدفمندی یارانه‌ها دشمن بتواند مردم را تحریک کرده و به خیابان بکشاند ما مقصر هستیم”.
فرماندهان سپاه و بسیج اما در این میانه و همزمان با سفر10 روزه آیت اله خامنه ای به قم کوشیدند این سفر با حضور جمعیت زیادی برگزار شود؛ به همین جهت بسیاری از نیروهای خود از شهرهای مختلف را به قم اعزام کردند.
همچنین پس از این سفر و در آستانه عید غدیر این دو نهاد نظامی بر آن شدند تا با بازسازی واقعه عید غدیر، رهبر حکومت مستقر را با امام اول شیعیان مقایسه و او را برای کسب وجه و مشروعیت پس از اعتراضات مردمی به عنوان “علی زمانه” معرفی کنند.
در این راستا و پس از دو حضور آیت اله خامنه ای در میان بسیجیان قم و تهران، در حالی که بارها منصوبانش و برخی از چهره های جناح حاکم در اظهارات مختلف وی را نماینده خدا، جانشین امام زمان و فرزند رسول خدا خوانده بودند، رحیم صفوی فرمانده سابق سپاه پاسداران و مشاور فعلی رهبر وی را “یک ولی فقیه برحق” خواند و تاکید کرد که “هرکسی که در مقابل ولایت فقیه بایستد عاقبت به خیر نمی شود.”
با این حال اما فکر و نیروی سرداران سپاه همچنان حول محور اجرای هدفمندی یارانه ها می چرخید تا جایی که رییس اداره سیاسی سپاه با گفتن اینکه “دشمن به جبهه انقلاب رسیده است” اعلام کرده بود که “دشمنان نظام جمهوری اسلامی در شرایط فعلی به دنبال معرفی ناتوانی دولت و ایجاد نارضایتی در بین مردم با هدف اپوزیسیون سازی داخلی هستند. لذا باید مراقب رفتار دشمنان در فضای اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها باشیم چراکه آنها این را فرصت طلایی و مناسبی برای معرفی ناتوانی دولت و ایجاد نارضایتی در مردم برای اپوزیسیون سازی می‌دانند.”
سه ماه چهارم؛ تکرار کابوس 88
زمستان برای دو نهاد نظامی سپاه و بسیج با آغاز هدفمندی یارانه ها و افزایش انتقاد کارشناسان و رسانه ها آغاز شد. هرچند که این طرح ناآرامی و اعتراضات مردمی را در پی نداشت با این حال سرداران سپاه به صراحت اعلام کردند که “از هدفمندی یارانه ها انتقاد نشود”.
در این باره نشریه صبح صادق ارگان سیاسی سپاه با این ادعا که “جریانی با نگاه تخریبی تلاش دارد تا این فرصت بزرگ جمهوری اسلامی برای توسعه و پیشرفت را به تهدیدی برای تضعیف آن تبدیل نماید” حتی خواستار برخورد مقامات قضایی و امنیتی با رسانه ها و افراد منتقد طرح هدفمندی یارانه ها شد.
در چنین فضایی محمدرضا نقدی فرمانده بسیج با ورود به مباحث سیاسی مطرح در کشور منتقدان حکومت را مورد تهدید قرار داد. او در واکنش به اعلام کف مطالبات اصلاح طلبان برای حضور در انتخابات بعدی گفت: “کسانی که در فتنه نقش آفرینی کردند، بخواهند وارد مرحله جدیدی شوند، این عمل ادامه فتنه است.”
در ادامه علی لاریجانی رییس مجلس هشتم در دیدار با فرماندهان بسیج خواستار حضور بیشتر بسیج در عرصه اقتصادی کشور شد که این امر نیز مورد استقبال فرماندهان این نهاد نظامی قرار گرفت.
مقامات ارشد سپاه اما ماه دوم زمستان را به گونه ای دیگر و با نگرانی هایی در باره ریزش در نیروهای خود آغاز کردند. در این باره مقامات سیاسی سپاه ابتدا در بولتن های ویژه خود از احتمال نفوذ نیروهای ضد انقلاب در بسیج خبردادند. سپس در ادامه محمدحسین صفارهرندی، مشاور کنونی سپاه و رییس سابق اداره سیاسی این نهاد نظامی از احتمال بروز فتنه های جدید از میان نیروهای خودی خبرداد.
آشفتگی در اظهارات سرداران سپاه تا بهمن ماه و دخالت آنها در عرصه های مختلف و مخدوش شدن وجهه این نهاد نظامی موجب شد که مدیر روابط عمومی سپاه اعلام کند: مواضع رسمی سپاه پاسداران تنها ازسوی فرماندهی کل، نماینده ولی فقیه و روابط عمومی سپاه اعلام خواهد شد.”
از دیگر سو شکاف در میان نیروهای بدنه سپاه و بسیج به جایی رسید که محمدرضا نقدی اعلام کرد با 4 هزار نفر از منحرفان در بسیج جلسات دوستانه برای بازگشت آنها برگزار شده است.
همزمان درخواست مجوز برای راهپیمایی 25 بهمن از سوی رهبران جنبش سبز نگرانی ادامه اعتراضات مردمی در کشور را در میان فرماندهان سپاه و بسیج تقویت کرد و در ادامه برگزاری راهپیمایی اعتراضی گسترده مردم در تهران و سایر شهرهای کشور در 25 بهمن ماه معادلات و محاسبات فرماندهان سپاه و بسیج را بهم ریخت و بار دیگر کابوس رویدادهای 88 به سراغ سرداران آمد.
فرماندهان ارشد سپاه پاسداران که از فردای برگزاری راهپیمایی اعتراض آمیز مردم در 25 بهمن و همچنین اعتراضات در 1 اسفند سکوت کرده بودند، دوباره دور تازه ای از حمله به جنبش سبز را آغاز کردند و این بار به صراحت از “سرکوب اعتراضات با اتصال به ولایت” سخن گفتند.
به این ترتیب با بازگشت کابوس اعتراضات مردمی برای سپاه از 25 بهمن ماه سال جاری بسرعت “8 ماه فتنه” به “2 سال فتنه” بدل و “مرده فتنه سبز” زنده شد و مقامات امنیتی سپاه نه تنها دیگر از موفقیت آمیز بودن “کورکردن چشم فتنه” سخن نگفتند بلکه از”فتنه های جدید” در سال 90 و 91 نیز خبر دادند.
