کمتر از یک مانده به آغاز کار دولت جدید ، وزیر خارجه نسبت به ادامه مذاکرات ابراز خوشبینی کرده و گفته است سال جاری سال خوبی برای دیپلماسی خواهد بود. همزمان با برگزاری جلسه اعضای گروه ۱+۵ ، رئیس هیات مذاکره کننده غرب نیز ابراز امیدواری کرده تیم جدید مذاکره کننده جمهوری اسلامی هرچه سریعتر تشکیل شود. در همین حال رئیس جمهور منتخب بار دیگر بر “تعامل” با دنیا تاکید کرده است.
دیروز پس از پایان جلسه هیات دولت، علی اکبر صالحی در میان خبرنگاران حاضر شد و با اشاره به مواضع خود در اواخر سال ۹۱ گفت: “خوشبختانه همانگونه که سال قبل اعلام کردیم، سال آینده خورشیدی ما سال خوبی خواهد بود و هم اکنون علائم این را نشان می‌دهد.”
ابراز خوشبختی صالحی احتمالا به مهیا شدن شرایط برگزاری دور جدید مذاکرات میان جمهوری اسلامی و گروه ۱+۵ – شامل ابر قدرت های جهان- بر سر بحران اتمی تهران مربوط است. وزیر خارجه جمهوری اسلامی البته خاطرنشان کرده هنوز بین دو طرف مکاتبه ای صورت نگرفته است: “نامه‌ای در این باره رد و بدل نشده اما به طور حتم مذاکرات ادامه خواهد داشت.”
از صالحی به عنوان یکی از معدود چهره های دولت احمدی نژاد یاد می شود که احتمالا در دولت حسن روحانی– نیز حاضر خواهد بود. او هم البته همه چیز را منوط به آغاز کار دولت جدید کرده و گفته است :“منتظریم تا آقای روحانی به طور رسمی مسئولیت را عهده‌دار شوند و سپس گروه مذاکره کننده تعیین کند و آنها هم اعلام آمادگی کردند تا مذاکره را آغاز کنند.”
صالحی دیروز در پاسخ به این سئوال که آیا وی در تیم مذاکره کننده دولت روحانی حاضر خواهد بود ، گفته: “در این باره صحبتی با من نشده است.”
در حال حاضر سعید جلیلی به عنوان دبیر شورای امنیت ملی ریاست هیات مذاکره کننده اتمی تهران را بر عهده دارد.او در انتخابات ریاست جمهوری اخیر، افراطی ترین مواضع را میان کاندیداها در خصوص سیاست خارجی اتخاذ کرد و البته به همراه دیگر کاندیداهای اصولگرا شکست سختی از حسن روحانی خورد؛ کاندیدایی که از سوی محمد خاتمی و آیت الله هاشمی رفسنجانی مورد حمایت قرار گرفته بود.
در همین ارتباط روز سه شنبه کاترین اشتون، مسئول کمیسیون خارجی اتحادیه اروپا، پس از پایان جلسه دیپلمات های گروه ۱+۵ در بروکسل برای بحث پیرامون مذاکرات اتمی با تهران ، گفت: “این گروه خواستار برگزاری دور جدید مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ است.”
وی ابراز امیدواری کرده است هر چه سریعتر تیم جدید مذاکره کننده اتمی تهران مشخص شود تا دو طرفین بتوانند بر سر زمان و مکان مذاکرات بعدی به توافق برسند.
اشتون درباره نشست مدیران سیاسی گروه ۱+۵ در بروکسل خاطرنشان کرده: “با هدف بررسی بهترین راه برای ایجاد راه حل دیپلماتیک برای برنامه هسته‌ای ایران گرد هم آمدیم.”
در همین ارتباط حسن بهشتی پور، تحلیل گر مسائل بین المللی در گفتگو با سایت دیپلماسی ایرانی گفته اعضای ۱+۵ در جلسه اخیر احتمالا برای توافق بر سر ارائه “پیشنهادی جدید” به تهران بوده است. به گفته وی: “تصور آنها بر این است که همه یا بخش عمده ای از تیم مذاکره کننده هسته ای ایران تغییر خواهد کرد. بنابراین می خواهند ببینند که در مورد برنامه هسته ای ایران می توانند پیشنهاد جدیدی بدهند؟ بدیهی است که اگر قرار است با دولت جدید در ایران به توافق برسند قاعدتا باید پیشنهادهای جدیدی ارائه دهند”.
به نظر می آید غرب امیدوار است تیم جدید مذاکره کننده اتمی که حسن روحانی نقش مهمی در تعیین آن خواهد داشت، بتواند به بن بست اتمی که از زمان روی کار آمدن محمود احمدی نژاد به وجود آمده پایان دهد. سعید جلیلی از سال ۸۶- به پیشنهاد محمود احمدی نژاد مسئول مذاکرات با ابرقدرت های جهان شد. طی این شش سال جلیلی در دستیابی به توافقی حداقلی با غرب نیز ناکام ماند. وی در مبارزات انتخاباتی اش هم تاکید کرده بود قصد “تنش زدایی” با غرب را ندارد.
اما حسن روحانی روز سه شنبه در یک جریان یک سخنرانی اعلام کرد قصد دارد با “حفظ اصول” با دنیا “تعامل کند”. او خاطرنشان کرده دولتش به دنبال “سیاست پویا، تعامل سازنده و مؤثر همراه با احترام متقابل و حفظ حقوق” است.
وی که در شعارهای انتخاباتی خود اولویت اصلی اش را حل و فصل بحران اتمی و برداشتن تحریم ها عنوان کرده بود، حالا می گوید: “می‌توانیم با دنیا تعامل منطقی داشته باشیم و قدم به قدم جلو برویم.”
آخرین دور مذاکرات میان تهران و قدرت های جهانی ۱۶ فروردین امسال در قزاقستان برگزار شد و به “الماتی ۲” مشهور است؛ مذاکراتی که یک ماه پس از نخستین دور گفت و گو ها در آلماتی انجام شد. در شرایطی که پس از پایان دور اول مذاکرات در قزاقستان امیدهای بسیاری برای پیشرفت در گفتگو ها به وجود آمده بود، اما در نهایت آلماتی ۲ هم نتوانست گره از این بحران باز کند.
این همه در حالی است که اسرائیل به شدت نسبت به نزدیک شدن به راه حلی در دوران ریاست جمهوری روحانی ابراز بدبینی کرده است. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر این کشور ، روز یکشنبه با حضور در برنامه “ رو در رو با ملت” شبکه CBS با ادبیاتی تند رئیس جمهور منتخب ایران را “گرگی در لباس میش” خواند که می خواهد با لبخند بمب بسازد. وی به طور تلویحی گفت در صورت لزوم پیش از ایالات متحده ، اسرائیل به تاسیسات اتمی جمهوری اسلامی حمله خواهد کرد.
اسرائیل از زمان روی کار آمدن محمود احمدی نژاد که با سخنرانی های بحث برانگیزش درباره “محو اسرائیل از کره خاکی” و انکار قتل عام یهودیان در جریان جنگ جهانی دوم همراه بود، تاکید کرده که برنامه اتمی تهران، موجودیت کشور یهود را به خطر انداخته است.
به باور ناظران مقامات جمهوری اسلامی، به ویژه از زمان روی کار آمدن دولت محمود احمدی نژاد در سال ۸۴، بیش از آنکه در پی حل و فصل واقعی بحران اتمی بوده باشند ، نسبت به مذاکرات نگاهی غیر جدی داشته و از آن برای تهییج هواداران نظام و ادامه ادبیات انقلابی بهره گرفته اند.
این رجزخوانی ها در شرایطی ادامه یافته است که از اوایل سال ۲۰۱۲ ایالات متحده و اتحادیه اروپا حوزه نفتی و مالی جمهوری اسلامی را تحریم کرده اند؛ تحریم هایی که در کنار سو مدیریت دولت احمدی نژاد باعث شده ارزش ریال با سقوط آزاد مواجه شود و طی یک سال درآمدهای نقتی ایران ۴۰ میلیارد دلار کاهش یابد. امری که به باور کارشناسان اقتصادی و اذعان مسئولان جمهوری اسلامی باعث شده وضعیت اقتصادی کشور در بدترین شرایط در سی سال اخیر قرار گیرد.
