سارا مقدم
انتشار فهرستی 114 نفره از نوجوانان محکوم به اعدام در زندانهای ایران، بار دیگر نگاه ها را به نقض صریح حقوق بشر درباره حقوق کودکان و نوجوانان جلب کرد. این فهرست از سوی کمپین حقوق بشر در ایران منتشر شد. کمپینی که زیرمجموعه ای از نهاد غیر دولتی “بنیاد برای امنیت انسانی در خاورمیانه” است که مقر آن در هلند قرار دارد و توسط گروهی از پژوهشگران بین المللی حقوق بشر پایه ریزی شده و هدف آن دستیابی به راهکارهایی برای متقاعد کردن دولت ایران برای احترام و بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران است. هادی قائمی، سخنگوی این کمپین در مصاحبه با روز، از نقض حقوق کودکان و راه های مقابله با آن سخن گفته است.
کمپین حقوق بشر در ایران ظرف دو روز گذشته فهرستی 114 نفره از نوجوانان محکوم به اعدام رادر ایران منتشر کرده است. منبع خبری شما برای جمع آوری این اسامی چه بوده است؟
سال گذشته آقای عمادالدین باقی، از فعالان حقوق بشر در ایران، کتابی نوشتند که نتیجه تحقیقات ایشان درباره نوجوانان محکوم به اعدام بود. این کتاب اگر چه در ایران مجوز نشر نیافت، ولی نسخه های معدودی از آن برای مقامهای ایرانی و برخی از نمایندگان مجلس فرستاده شد. یک نسخه از آن هم به ما رسید که منبع اصلی این فهرست بوده است.
چرا آقای باقی خودشان این اسامی را منتشر نکردند؟
کتاب ایشان اجازه نشر نداشت و خودشان هم در زندان بودند. از انجا که مساله نوجوانان یکی از مهمترین مسائل حقوق بشر در جهان و یکی از اساسی ترین برنامه های کمپین حقوق بشر در ایران است، ما تصمیم به انتشار این اسامی گرفتیم.
می دانیم که ایران بالاترین آمار اعدام نوجوانان را داراست. از آخرین آمار اعدام نوجوانان در کشورهای دیگر هم خبری دارید؟
سازمان عفو بین الملل که در سراسر دنیا این آمار را جمع آوری می کند، اعلام کرده است که تنها ایران، عربستان سعودی و یمن نوجوانان را اعدام می کنند. که در این سه کشور نیز ایران با اعدام 11 نوجوان در سال گذشته بالاترین آمار را دارد. دو کشور دیگر یک یا دو اعدام داشته اند.
در فهرست منتشر شده نام خانوادگی برخی از این نوجوانان نیامده. علت آن چیست؟
برای اینکه تحقیقات بیشتر بر اساس مدارک عمومی منتشر شده در رسانه ها ( بیشتر روزنامه ها) بوده و به همین دلیل برخی از نامها فقط اسم کوچکشان در آن منبع ذکر شده و در مورد برخی دیگر حکم دادگاه بدوی یا حکم دیوان هم موجود است.
آیا کمپین حقوق بشر در ایران در مورد اعدام نوجوانان با مقامهای ایرانی هم تماسی داشته است؟
ما همه گزارش هایمان درباره موارد نقض حقوق بشر در ایران برای آنها می فرستیم. دیپلمات های ایرانی هم در برخی نشستهای بین المللی رسمی که مسائل حقوق بشر در آن مطرح می شود، مثل اجلاس بروکسل و اجلاس اخیر ژنو، حضور دارند.از سوی دیگر نه فقط ما بلکه بقیه نهادهای بین المللی حقوق بشری نیز درخواستهای زیادی برای سفر برای ایران فرستاده اند که به هیچ یک از انها جواب مثبتی داده نشده. در حال حاضر تنها چهار کشور برمه، ترکمنستان، کره شمالی و ایران هستند که از ورود فعالان حقوق بشر به کشورهایشان ممانعت می کنند.
آیا گزارش وضعیت نقض حقوق بشر، به ویژه در مرد اعدام کودکان را به شورای حقوق بشر سازمان ملل هم گزارش داده اید؟
در ژنو همین فهرست 114 نفره را به همراه گزارشهای دیگری به مقامهای حقوق بشر در سازمان ملل تحویل دادیم. از سویی در دسامبر 2007 مجمع عمومی سازمان ملل، قطعنامه ای تصویب کرد که در آن اعدام نوجوانان به طور عمده ای مطرح شده بود. پس از آن دبیر کل سازمان ملل موظف شد که گزارشی در طی این سال درباره وضعیت حقوق بشر در ایران تهیه کند. ما با مقامهایی که مشغول نوشتن این گزارش مستند هستند، دیدار داشته ایم. از جمله لیست نوجوانان اعدامی و مستندات دیگر را هم به آنها ارائه کرده ایم.همچنین قصد بر این است که مجمع عمومی سال آینده سازمان ملل بتواند قطعنامه ای برای لغو اعدام نوجوانان در سطح جهانی به تصویب همه کشورها برساند و ما نیز برای این مساله فعالیت می کنیم.
آقای قائمی، دستاوردهای ژنو برای بهبود وضعیت حقوق بشر ایران چه بود؟
گزارشی در دست تهیه است که توجه عمومی زیادی را در سطح جهان نسبت به وضعیت حقوق بشر در ایران جلب خواهد کرد. این گزارش که از دستاوردهای مهم اجلاس ژنو است، بر اساس مستندات و واقعیتهای موجود در ایران تهیه خواهد شد.
چه کسی آن را می نویسد؟
مسوولان کمیساریای عالی حقوق بشر در دفتر خانم آربور نسخه پیش نویس ان را تهیه می کنند و دبیر کل سازمان ملل شخصا متن نهایی آن را می نویسد.
این گزارش به طور خاص درباره ایران است؟
بله. فقط درباره حقوق بشر در ایران است.
مهم ترین موارد این گزارش چیست؟
از آنجا که هنوز منتشر نشده، از متن نهایی شده خبر نداریم ولی بر اساس مواردی که در ژنو مورد توجه قرار گرفت باید شامل موضوعاتی چون اعدام نوجوانان، سنگسار، سرکوب فعالان جامعه مدنی، نبودن محاکم عادلانه و عدم دسترسی به وکیل، افزایش اجرای حکم اعدام و مسائلی از این دست باشد.
آیا نکته ای هست که بخواهید بر آن تاکید کنید؟
به نظر من این سوال باید در جامعه ایرانی مطرح شود که چرا ایران اصرار به اعدام نوجوانان دارد؟ چرا تنها کشوری است که نمی گذارد قوانینش با قوانین کشورهای دیگر تطابق پیدا کند؟ این سوالها تنها به دنبال پاسخی سیاسی نیست. بلکه باید در سطح فرهنگی و اجتماعی هم مطرح شود.