تلاش ها برای رفع آلودگی هوای تهران طی دو هفته گذشته نه نتها به جایی نرسیده، بلکه برخی ادعاها و اقدامات نظیر آب پاشی با هواپیماهای ویژه سم پاشی برای ایجاد باد و باران مصنوعی، به سوژه طنزآمیز محافل خبری و زیست محیطی تبدیل شده است. این در حالی است که هوای تهران به گفته کارشناسان در وضعیت “هشدار” می باشد و افزون بر این ادامه آب پاشی با هواپیماهای سم پاش نیز احتمال ریزش باران اسیدی را افزایش می دهد. با این حال هنوز از اقدامات و تدابیر مسئولان برای مقابله به وضعیت خطرناک کنونی خبری نیست. در حالی که دستکم پانزده نهاد و دستگاه دولتی در قبال آلودگی هوا و آسیب های آن مسئولیت دارند.
هشدار؛ احتمال بارش باران اسیدی
پس از آنکه روز سه شنبه پنج فروند هواپیمای ویژه سم پاشی جهاد سازندگی برای پاشیدن آب در آسمان تهران دود گرفته به پرواز درآمدند تا دو راهکار موثر در کاهش آلودگی هوا، یعنی ایجاد باد و باران مصنوعی را عملی کنند، بلافاصله برخی کارشناسان محیط زیست در واکنش به این اقدام و پیامدهای احتمالی آن هشدار دادند.
معاون سابق سازمان حفاظت محیط زیست در مصاحبه با خبرگزاری فارس، نسبت به این مساله هشدار داد و گفت:” با بالا بودن غلظت برخی آلاینده‌ها مانند دی‌اکسیدگوگرد و مونوکسید‌کربن در تهران و ترکیب آن با قطرات آب که توسط آب‌پاش‌ها پخش می‌شود، باران اسیدی در تهران شکل می‌گیرد.”
او همچنین گفته “اگر اکسیدهای کربن با آب ترکیب شوند میتواند تبدیل به اسید کربنیک شود.”
این مسئول سابق سازمان محیط زیست سپس به دیگر معایب و اشکالات آب پاشی در آسمان تهران پرداخته و اظهار عقیده کرده: “اصل قضیه مشکل دارد؛ پاشیدن ۱۰ هزار لیتر آب در فضایی مانند تهران مثل قطره‌ای در دریاست بنابراین در وهله اول باید به نفس عمل بپردازیم که آیا کارشناسی هست یا خیر؟ ایجاد باران اسیدی، مصرف سوخت و هدر رفتن وقت از اثرات جانبی این طرح است.”
در همین ارتباط مجید عباس پور رئیس دانشکده محیط زیست دانشگاه علوم تحقیقات تهران نیز با انتقاد از این اقدام سازمان محیط زیست، بیان کرده: “اقداماتی مانند ایجاد باد مصنوعی و یا پاشش آب بیشتر جنبه تخیلی دارد تاعلمی. این گونه اقدامات اگر هم کمکی به کاهش آلودگی هوا بکند در شرایط بحرانی کنونی بسیار مقطعی و ناچیز خواهد بود.”
علل شکست برنامه ده ساله
اقدام سازمان حفاظت محیط زیست برای ایجاد باد و باران مصنوعی، در کنار ادعاهای برخی مسئولین، مانند اینکه افزایش آلودگی هوا دراثر “بخاری های خانگی” است و یا مربوط به افزایش مصرف مواد سوختی نظیر بنزین “غیر استاندارد” نیست، واکنش های متفاوت و حتی انتقادات حقوقی نیز به دنبال داشته است. پایگاه خبری فرارو، دیروز طی گزارشی به نقل از نایب رئیس شورای شهر تهران، مردم را دعوت به اقامه دعوای قضایی برای احقاق حقوق بر هوای پاک کرد. به نوشته این منبع خبری حسن بیادی در این خصوص گفته: “در حال حاضر کسی پاسخگوی مشکلات نیست و باید دادستان به عنوان مدعی العموم پیگیر این قضیه باشد و از دستگاه‌های ذی‌ربط دلایل شکست برنامه 10 ساله کاهش آلودگی هوا را پیگیری کند.”
این عضو شورای شهر تهران همچنین خاطرنشان کرده: “در حالی که حدود 15 نهاد و ارگان درگیر بحث کاهش آلودگی هوا هستند، عدم هماهنگی این نهادها دلیل اصلی شکست برنامه 10 ساله کاهش آلودگی هوا بوده است. شاید کمتر کسی از وجود قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا که در سال 74 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، خبردار باشد. طبیعتاً زمانی که بحث پیگیری قضایی راجع به آلودگی هوا پیش می‌آید، مهم‌ترین سند قانونی در این زمینه قانون نحوه پیش‌گیری از آلودگی هواست.”
در همین گزارش به نظر بهمن کشاورز، یکی از وکلای سرشناس هم در خصوص این مساله اشاره شده و آمده: “تهرانی‌ها می توانند با بروز تشدید آلودگی هوا علیه مسئولان اقامه دعوی کنند. اگر مردم در مورد آلودگی هوای تهران شکایت کنند قطعا دستگاه قضائی موظف به پیگیری است.”
در بخش دیگری از همین گزارش، در این خصوص که “آیا مردم به خاطر آلودگی هوا می توانند شکایت بکنند یا تنها در صورت بروز آسیب می توانند پیگیر حقوق خود باشند، ” به نظر دادستان تهران اشاره شده اما دادستان تهران نیاز به برخورد قضایی را ضروری تشخیص نداده است. در حالی که معاون نظارت بر دادسراهای دادستانی در همین ارتباط گفته: “هر فردی که ادعا می کند به دلیل آلودگی هوا از لحاظ جسمانی متضرر شده است می تواند با ارائه مستندات خود به دستگاه قضایی مراجعه کند و قوه قضائیه نیز این مسئله را در کمیسیون های تخصصی مورد رسیدگی قرار می دهد.”
افزایش 9 درصدی تماس اورژانسی
این ادعا ها و واکنش ها نسبت به افزایش نگران کننده آلودگی هوای تهران در حالی است که طبق آمار ثبت شده در تهران، در سال 87 بالغ به 3600 نفر بر اثر آلودگی هوا جان داده اند.
اما دیروز مشاور وزیر بهداشت با اعلام اینکه امسال آمار دقیقی از میزان مرگ و میر بر اثر آلودگی هوا بدست نیامده، به نقل از اورژانس کشور از میزان افزایش تماس های مردم برای اورژانس های تنفسی خبر داده و گفته: “تعداد تماس های مردم برای امداد اورژانس تنفسی طی روزهای گذشته 9 درصد و برای امداد اورژانس قلبی 16 درصد نسبت به روز 25 آبان که هوا سالم بود، افزایش یافته است. البته ممکن است همه این افراد واقعاً بیمار و اوژانسی نبوده باشند اما شکایتشان به اورژانس به این دلیل بوده است.”
آفزایش آلودگی هوا در تهران که طی روزهای اخیر با توجه به تعطیلی چنده روزه هفته گذشته، علاوه بر سلامت شهروندان، زندگی عادی را نیز مختل کرده در حالی رو به افزایش است که تاکنون هیچ یک از مقامات مسئول، از جمله وزیر بهداشت که طبق قانون مسئول اصلی پیگیری آلودگی هواست هیچ گونه راهکار و یا تدبیر برای کاهش آلودگی هوا تهران ارائه نکرده اند.
توصیه خبرگزاری رسمی دولت
در حالی که دیروز خبرگزاری ها با انتشار گزارش های انتقادی خواستار پاسخ گویی مسئولان در خصوص اقدام روز سه شنبه سازمان حفاظت محیط زیست بودند و نسبت به عواقب آب پاشی در آسمان خاکستری تهران هشدار می دادند، ایرنا خبرگزاری رسمی دولت به نقل از یک چشم پزشک خواستار استفاده شهروندان تهران از “قطره های اشک مصنوعی” شد.
خبرگزاری رسمی دولت که دیروز هیچ یک از انتقادها و نظرات کارشناسان محیط زیست در خصوص آلودگی هوا را منعکس نکرد، به نقل از یک متخصص بیماری های چشمی نوشت: “بخارات ازن همراه با آلودگی های ناشی از دود و بخار ماشین ها باعث سوزش شدید چشم در افراد می شود و تمام ذرات معلق موجود در هوا به سطح چشم نفوذ می کند. افرادی که ناگزیر به تردد در هوای آلوده هستند، باید به طور مرتب چشم هایشان را شست و شو دهند و از قطره های اشک مصنوعی برای کاهش سوزش چشم های خود استفاده کنند.”
