واکنش عباس عراقچی سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی نسبت به اظهارات علی اکبر صالحی که از “تشکیل تیم تازه مذاکره کننده اتمی توسط روحانی” خبر داده بود، نه در تکذیب صحت محتوای گزارش، که نشانه حساسیت خاص مذاکرات دولت بعدی ایران با گروه ۱+۵است. در سخنان علی خامنه ای که همزمان با اظهارات علی اکبر صالحی ایراد شد، نشانه های دیگری مبنی بر آماده سازی زمینه های سازش اتمی دیده میشود.
علی اکبر صالحی طی نشست خبری نیم روز چهارشنبه در تهران با “همراه خان ظریفی” همتای تاجیک خود، در اشاره به مذاکرات اتمی آینده اظهار داشت: “ما اکنون در دوران انتقال هستیم و برگزاری (گفتگوها) آسان نیست.” او همچنین فاش ساخت: “جناب آقای روحانی گروهی را برای بررسی ادامه مذاکرات با گروه ۱+۵ تعیین کرده اند و دوستان وزارت خارجه نیز در حال همکاری با ایشان هستند.”
صالحی همچنین تصریح کرد: “زمانی که آقای روحانی عهده دار مسئولیت شود، زمان و مکان دور بعدی مذاکرات مشخص خواهد شد.”
کدامیک راست میگویند؟
کارکنان وزارت خارجه که بنا بر گفته صالحی با تیم رییس منتخب دولت “ همکاری ” میکنند، با کسب مجوز از وزیر به این ماموریت گمارده شده اند و نا با اجازه سخنگوی وزارت خارجه. علی اکبر صالحی علاوه بر سابقه کار طولانی دیپلماتیک، طی دوازده سال گذشته از نزدیک در جریان تحولات پرونده اتمی ایران قرار داشته، و بخصوص در منصب وزیر خارجه با تحولات مرتبط با پرونده اتمی نه بیگانه است و نه بی گدار به آب میزند.
اظهارات روشن صالحی، مستقل از هر شاهد دیگری، حاکی از آن است که حسن روحانی برای سرپرستی مذاکرات آینده اتمی چراغ سبز رهبر جمهوری اسلامی را دریافت کرده و سهم رییس دولت در تنظیم نقشه راه تازه و هدایت مذاکرات اتمی افزایش یافته است. واکنش سخنگوی وزارت خارجه را نیز که بدون رد اصل گزارش سعی در تعدیل و عادی نشان دادن آن داشت، میتوان در این چار چوب توجیه کرد ایران با وجود آمادگی برای “تعامل” خود را ملزم به “تسلیم” نمیبیند و در نتیجه مایل نیست با اعلام زود هنگام پایان کار تیم مذاکره کننده قبلی و ذهنیت مرتبط با آن به مذاکرات بعدی داخل شود.
اظهارات خامنه ای
علاوه بر اظهارات بی حاشیه و روشن صالحی، نشانه های تغییر اهداف ایران در مذاکرات آینده را که نتیجه افزایش سهم روحانی در سیاستگذاری ها و هدایت دیپلماسی اتمی جمهوری اسلامی است، در سخنان روز چهارشنبه پنجم تیرماه علی خامنه ای نیز میتوان دید.
بعد از اعلام محتاطانه تغییر تفکر حاکمیت و پذیرفتن “حقوق اقلیت”، با این پیش فرض که دولت اکثریت بر سر کار آمده است، مهمترین فراز های سخنان خامنه ای در رابطه با پرونده اتمی ایران ایراد شد.
پیش از پرداختن به “بحث شیرین اتمی” خامنه ای یاد آور شد: “اگر احیانا کسانی هستند که دلشان با نظام خیلی صاف نیست اما برای ایران و منافع ملی اهمیت قائلند، در انتخابات شرکت ( کردند)، که لابد برخی از رای دهندگان در زمره این افراد هستند.”
این “افراد” که حاکمیت جمهوری اسلامی تاکنون آنها را ضد انقلاب، دشمن، مفسد، خس و خاشاک، و گروه فتنه می خواند ( شاید با دیدن اعتراضهای گسترده مردم در ترکیه، برزیل و مصر علیه دولتهای برگزیده در انتخاباتی بمراتب آزاد تر و سالم تر از جمهوری اسلامی ) وجود و ضرورت رعایت حقوقشان، با تغییر کشتیبان دولت و نگرشی مصلحت اندیش، در اعترافات رهبر نظام گنجانده شده است. این فراز از سخنان روز چهارشنبه خامنه ای را با نارضایتی های گسترده مردم که ادامه لجوجانه برنامه اتمی جمهوری اسلامی از جمله علل اصلی آنها است میتوان مرتبت دید.
خامنه با اشاره به انتظارات جامعه جهانی از ایران اظهار داشت : “ با لجبازی نمی خواهند موضوع هسته ای حل شود، اما اگر لجبازی را کنار بگذارند حل مسئله اتمی کاری سهل و آسان و روان است.”
خامنه ای البته به این پرسش پاسخی نداد که با وجود “آسان و روان” بودن مسئله چرا در طول شش سال گذشته کمترین پیشرفتی در راه حل آن صورت نگرفته و آیا میتوان علت شکست مطلق مذاکرات را تنها به “لجبازی” یکطرف مذاکره نسبت داد؟
خامنه ای یاد آور شد: “موضوع هسته ای بارها تا لحظه حل پیشرفته اما آمریکایی ها بهانه های جدیدی پیش کشیده اند.” اشاره خامنه ای به پرسشهایی است که ظاهرا بعد از خارج ساختن یک لپ تاپ از ایران و دریافت اطلاعات تکمیلی از سال 2009 میلادی تاکنون پیرامون بخشی از فعالیتهای مشکوک اتمی جمهوری اسلامی مطرح شده و تهران هنوز مایل به پاسخگوی در این زمینه ها نیست.
اما در مورد نزدیک شدن مذاکرات به یافتن راه حل و به نتیجه نرسیدن، محسن رضایی، علی اکبر ولایتی و حسن روحانی طی مناظره های انتخاباتی اخیر، “انعطاف ناپذیری تیم مذاکره کننده و بیانیه خوانی سعید جلیلی بجای کاربرد دیپلماسی” را مستقیم و غیر مستقیم مورد انتقاد قرار دادند.
با توجه به تفاوتهای ساختاری مابین طرز تفکر حسن روحانی با تیم مذاکره کننده در دولت احمدی نژاد، انتظار ادامه حضور سعید جلیلی، علی باقری، علی اصغر سلطانیه و زاهدی وفا در تیم مذاکره کننده بعدی، فاقد کمترین توجیه منطقی است. باید انتظار داشت که پس از خانه تکانی سریع در دبیرخانه شورای امنیت ملی، تیم مذاکره کننده اتمی بعدی معرفی و زمان و تاریخ انجام مذاکرات تعیین و اعلام شود.