زمانی “ایدز” واژه ممنوعه‌ای بود که به تریبون‌های رسمی راه پیدا نمی‌کرد مگر این که آن را بلایی مخصوص به جامعه غرب و تاوان بی‌اخلاقی و بی‌بند و باری رایج در آن سامان معرفی کنند اما در آذر ماه 1391، وزیر بهداشت از رشد دو برابری ابتلابه ایدز ازطریق روابط جنسی و افزایش آمار ایدز در زنان ایرانی خبر می‌دهد و تاکید می‌کند: “نگرانیم که مبادا موج سومی از ایدز داشته باشیم.”
مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت در 20 مهر ماه 1389 به عنوان بالاترین مقام مسوول در حوزه بهداشت و درمان درباره خطر فوران آتشفشانی ایدز در ایران هشدار داد و جنجال فراوانی آفرید. پیش از این هیچ‌گاه سابقه نداشت که مسوولی در این سطح، از موقعیت ویژه و خطرناک ایران در موضوع ایدز سخن بگوید. خانم وزیر، اکنون و دو سال پس از آن هشدار، در روز جهانی ایدز گفته است: “اگر نتوانیم مداخلات موثری برای مبارزه با HIV/ ایدز طراحی کنیم، وقوع موج سوم ایدز تا پنج سال آینده محتمل است.”
دستجردی همچنین تاکید کرده است: “آنچه که امروز برای ما مهم است و باید از آن مراقبت کنیم، آن است که بروز موارد HIV / ایدز در میان زنان افزایش یافته و از حدود 4.5 درصد به 8.5 درصد افزایش داشته است. البته شاید این افزایش موارد از شناسایی بیشتر زنان آسیب‌پذیر ناشی شود.”
او به صراحت عنوان کرده است: “برای کنترل بیماری ایدز هم بیم داریم هم امید. اگر بتوانیم برنامه های کاهش آسیب را از 80 درصد به 95 درصد برسانیم امیدوار خواهیم بود بتوانیم شیوع ایدز را به یک دهم درصد کاهش داده و به عدد صفر نزدیک کنیم ولی اگر برنامه ها خوب اجرا نشود و یا سازمان های مسئول همکاری درستی نکنند این بیم هم وجود دارد که تا 5 سال آینده موج سوم شیوع ایدز در کشور ایجاد شده و شاهد تغییر الگوی غالب بیماری از راه تزریق به راه جنسی باشیم.”
در نتیجه توصیه کرده است: “من به نسل جوان توصیه می کنم فقط در چارچوب ازدواج روابط جنسی برقرار کنند.”
به گفته او از میان کل موارد ابتلا به HIV / ایدز، 10.5 درصد آن از طریق ارتباط جنسی بود که این میزان در سال 90 به 21 درصد افزایش یافت و تقریبا دو برابر شده است. وزیر بهداشت معتقد است که “رفتارهای پرخطر ناشی از مصرف مواد محرک و روانگردان‌ها می‌تواند منشا شعله‌ور شدن موج سوم HIV / ایدز در کشور باشد.”
تعداد مبهم حاملان HIV
یکی از موارد همیشگی محل اختلاف درباره ایدز در ایران، تعداد حاملان HIV است. به گفته وزیر بهداشت، تا تاریخ اول تیرماه امسال، 24 هزار و 735 مبتلا به HIV در کشور ثبت شده است که 90.6 درصد آن را مردان و 9.4 درصد را زنان تشکیل می‌دهند. همچنین سه هزار و 619 ایرانی به ایدز مبتلا شده‌اند و بیش از چهار هزار نفر نیز به دلیل این بیماری جان خود را از دست داده‌اند. ضمن این که 46 درصد مبتلایان در گروه سنی 25 تا 34 سال قرار داشته‌اند.
اما پیش از این رییس اداره ایدز وزارت بهداشت احتمال داده بود ۹۰ هزار شهروند ایرانی با HIV زندگی می‌کنند اما تنها حدود ۲۵ هزار نفر از آنها شناسایی شده‌اند. یک مقام مسوول دیگر نیز پیش از این با استناد به فرمول‌های سازمان بهداشت جهانی تعداد حاملان HIV را بیش از ۱۰۰ هزار نفر اعلام کرده بود.
مینو محرز، رئیس مرکز تحقیقات ایدز وزارت بهداشت توضیح داده است که “ آمار وزارت بهداشت فقط موارد شناسایی شده ایدز را نشان می‌دهد. اما به علت آگاهی کم مردم درباره این بیماری و روش‌های پیشگیری و درمان آن و با توجه به اینکه سیستم شناسایی فعال این بیماری بخصوص در بین روسپی‌هارا نداریم، آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت بیانگر وضعیت واقعی این بیماری در کشور نیست.”
به گفته او “بر اساس فرمول های سازمان بهداشت جهانی و با توجه به موارد شناسایی شده و رشد این بیماری، می‌توان گفت بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار مورد ابتلا به ویروس ایدز در کشور ما رخ داده یعنی اکنون بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار فرد مبتلا به این ویروس و ناقل آن بدون اینکه حتی خودشان بدانند، به این عفونت مبتلاهستند و می‌توانند عامل انتقال آن به دیگران باشند.”
نقش مهم زنان
وزیر بهداشت پیشتر از این اعلام کرده بود “حدود 50 درصد از افراد خیابانی به ایدز مبتلا هستند” در آن زمان تعریفی برای افراد خیابانی ارائه نشد اما این بار با جزییات بیشتری درباره نقش زنان در موضوع ایدز صحبت کرده است: “از سال 1365 تا امروز 69.6 درصد موارد ابتلا به HIV / ایدز به علت تزریق با سرنگ مشترک، 10.5 درصد مربوط به روابط جنسی ناسالم، یک درصد علت انتقال از مادر به کودک و علت انتقال در 17.9 درصد نیز نامشخص بوده است. این در حالی است که در سال گذشته، 60.2 درصد موارد انتقال بیماری به دلیل تزریق با سرنگ مشترک در معتادان تزریقی و 21 درصد مربوط به انتقال از راه جنسی بوده است.”
او از راه‌اندازی 25 مرکز مشاوره ویژه زنان آسیب‌پذیر در سراسر کشور خبر داده که همسران زندانیان، همسران مصرف‌کنندگان مواد و زنان دارای شرکای جنسی متعدد یا خارج از چارچوب خانواده، از جمله گروه‌های هدف این مراکز مشاوره هستند. همچنین به گفته او 103 مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری در کشور راه‌اندازی شده که تعداد این مراکز در زندان‌ها به 143 مورد می‌رسد. 425 مرکز گذری نیز توسط دانشگاه‌های علوم پزشکی، سازمان بهزیستی و بخش خصوصی فعال هستند و حدود سه هزار و 373 مرکز نیز برای معتادان تزریقی به منظوز ارائه آموزش‌های لازم طراحی شده است.
البته دکتر محرز تعداد مبتلایان از طریق شیوع جنسی را بسیار بیشتر از آمار اعلام شده می‌داند و می‌گوید: “از بین بیمارانی که به بنده مراجعه می‌کنند، اگر نگویم ۱۰۰درصد، ۹۹ درصد از طریق رابطه جنسی به این بیماری مبتلا شده‌اند.”
چگونگی ابتلا به ایدز و دلایل آن در ایران به تفکیک سن و دلیل ابتلا به این بیماری (منبع: خبرآنلاین)
درمان رایگان یا پولی؟
یکی از موارد نگران‌کننده این است که فارغ از تعداد افرادی که با HIV زندگی می‌کنند و نحوه ابتلای آنها به این ویروس، از سال ۹۰ برای ارائه هرگونه خدماتی به این دسته از شهروندان، پول دریافت می‌شود و بیمه و یا خدمات رایگانی به آنها تعلق نخواهد گرفت. پیش از آن تمام مراحل درمان رایگان بود.
رییس اداره ایدز وزارت بهداشت توضیح داده که بنا بر مصوبه کمیته حمایت اجتماعی HIV که متولی آن وزارت رفاه سابق بود، کمیته امداد و بیمه خدمات درمانی مسئولیت پوشش بیمه این افراد را به عهده دارند اما کمیته امداد کمبود بودجه را بهانه کرده است و بیمه خدمات درمانی هم حق بیمه نسبت میزان پیش‌بینی شده افزایش داده است. این مشکل کماکان در سال ۹۱ نیز برقرار است.
اما فرداد درودی، نماینده برنامه مبارزه با ایدز سازمان ملل در ایران می‌گوید: “دسترسی به وسائل پیشگیری، درمان، حمایت و مراقبت این شعار ماست. وزارت بهداشت هم همین را می خواهد. پس هر چیزی که مانع دسترسی باشد باید برداشته شود. این هدف نهایی و غایی ماست. اگر کسی بداند که HIV مثبت است، بتواند از وسایل درمانی بهره ببرد. شاخص وجود دارد برای این که کی باید روی درمان برود. هر کسی که HIV مثبت شد نیاز به درمان ندارد. معیار هایی برای شروع درمان وجود دارد یکی از آن ها میزان گلبول های سفید خون است. داروها اصطلاحاً نسل اول و نسل دوم خوانده می شوند. این اصطلاحی است که ما به کار می بریم. ویروس به یک سری از داروها مقاوم می شود و بعد یک سری از داروهای جدید می آید. داروها در حال رشد و تکامل هستند.”
او تاکید کرده است: “داروهایی که برای HIV در کشور داده می شود داروهای ضد ویروس را می گویم، داروهایی که هدفشان کنترل ویروس است و به آنها «آی‌آر‌وی» گفته می شود، رایگان به مردم داده می شود. این داروها باید مرتب به روز شوند. وزارت بهداشت در حال حاضر در این زمینه مشکلی ندارد. مقدار خیلی زیادی از این داروها در داخل کشور تولید می شود. برای همین مشکلی نیست. بعضی از داروها که نسل دوم هستند با کمک سازمان ملل و صندوق جهانی وارد می شود. اما ما باید در مدیریت خط لوله دارو خوب عمل کنیم که دارو کم نیاید. خوشبختانه مواجه با این داستان نشده‌ایم.”
