“آنها پنجاه تومان می دهند و یک کاغذ سبز رنگ چاپ می کنند و روی آن می نویسند۱۰۰ دلار، پانصد دلار و در دنیا پخش می کنند و به دست ملتها می دهند”. این جمله معروف احمدی نژاد در خصوص دلار است؛ سخنی که برای فعالان بازار ارز که این روزها در نوسان نرخ دولتی و آزاد، با احتیاط مشغول کسب وکارند پر از ابهام است؛ چرا که دولت با سیاست های اخیر خود دونرخی بودن ارز را که سالها از بازار ارز کشور رخت بربسته بود دوباره احیا کرده است.
دو نرخی بودن موجب رانت و پیامد آن سو استفاده می شود وبا سرمایه یک میلیارد تومانی در بازار فعلی ارز میتوان ظرف دو هفته یک میلیارد سود کرد.
در چنین شرایطی دیروز اختلاف قیمت دلار رسمی و آزاد به ۱۰۰ تومان رسید؛ دلار آزاد با نرخ ۱۱۶۰ تومان و دلار رسمی با نرخ ۱۰۶۰ تومان فروخته شد. این در حالی است که بانک مرکزی قیمت دلار را در سایت رسمی خود ۱۰۶۰ تومان، پوند انگلیس را ۱۷۰۵ تومان، فرانک سوئیس را ۱۲۶۳ تومان و یورو را ۱۵۳۳ تومان تعیین و اعلام کرده است.
به گفته برخی از صرافی‌هایی که اقدام به خرید و فروش ارز با قیمت آزاد می‌کنند، قیمت دلار در این بازارها نسبت به روزهای قبل ۲۰ تومان کاهش یافته است.
خبرگزاری مهر در این باره نوشت: “ادامه نوسانات قیمتی در بازار ارزهای معتبر باعث ایجاد برخی باندهای جعل اسناد مورد نیاز برای خروج از کشور شده است به نحوی که هم اکنون با ۲۰ تا ۵۰ هزار تومان می توان مدارک مورد نیاز برای دریافت ۲ هزار دلار ارز دولتی از بانکها را جعل کرد. برخی افراد سودجو با استفاده از شرایط بازار در چندین ماه گذشته اقدام به جعل اسناد مورد نیاز برای دریافت ارز دولتی از بانک ها کرده اند به نحوی که این گونه افراد به وضوح در مراکز اصلی خرید و فروش ارزهای معتبر مشغول به فعالیت هستند.”
وبسایت فرارو، نزدیک به قالیباف شهردار تهران هم در گزارشی در این مورد نوشت: “برخی صرافی های دارای مجوز از بانک مرکزی، دلار را با نرخی گرانتر از بازار دلالی و واسطه گری به مشتریان می فروشند و عنوان می کنند که دلار دولتی نداریم.گشتی در بازار ارز در میدان فردوسی تهران که مرکز فعالیت صرافان دارای مجوز از بانک مرکزی است، نشان می دهد که برخی از این صرافی ها گرچه دلار به نرخ دولتی دریافت می کنند و موظف به فروش دلار به نرخهایی که بانک مرکزی برای آنها تعیین می کند، هستند، اما به گونه ای دیگر عمل می کنند.آنها در عین حال گرچه نرخهایی دولتی بر روی تابلوهای خود درج می کنند اما اکثر خرید و فروشهای خود را بر اساس این نرخها انجام نمی دهند، برخی صرافان دارای مجوز از بانک مرکزی دلاری که به مشتریان می فروشند، قیمتهایی بالاتر از نرخ بازار آزاد برای آن تعیین می کنند”.
بنا بر این گزارش یکی از واسطه گران بازار ارز نیز گفته: «ما هر شب ارز مورد نیاز خود را از بازار جمهوری خریداری می کنیم ولی نمی دانیم که فردا ارز خریداری شده خود را به چه قیمت می توانیم بفروشیم که پیش آمده است در برخی از موارد دچار ضرر و زیان نیز شده ایم.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا شما با دلالان اصلی بازار در ارتباط هستید؟ گفته: «ما اصلا آنها را نمی شناسیم و هرگز هم ندیده ایم چون آنها با واسطه ارز را به ما می فروشند اما هر چقدر که بخواهیم به ما عرضه می کنند».
وی با اشاره به اینکه برخی از صرافی ها نیز برخلاف دستورات بانک مرکزی اقدام به خرید و فروش ارز آزاد می کنند، گفته: “در ماه های گذشته صرافان بسیاری توانسته اند پولهای زیادی را به جیب بزنند به نحوی که هم اکنون بسیاری از آنها نسبت به چند ماه گذشته که بازار از ثبات برخوردار بوده است، وضعیت اقتصادی بهتری پیدا کرده اند”
این دلال بازار ارز با تاکید بر اینکه جاعلان می توانند مدارک مختلفی را عرضه کنند، افزوده: “البته بانک ها مدارک جعلی را نمی پذیرند اما جاعلان با همکاری برخی صرافی ها و آژانس های هواپیمایی به ازای دریافت مبالغی مدارک جعلی را قبول می کنند. با این حال، جاعلان بسیاری هستند که حتی برگه عوارض خروج از کشور را ۱۵۰۰ تومان نیز می فروشند”.
به نوشته تهران امروز، رئیس کمیسیون ویژه طرح تحول اقتصادی در مجلس وضعیت بازار ارز را معلول تصمیم گیریهای غیرکارشناسی در شورای پول و اعتبار، نسبت به نرخ سود سپرده‌ها دانسته و به مهر گفته است: “با سیاست تک نرخی ارز، قیمت ارز در نقطه مدنظر قانون متوقف می‌شود. عملکرد بانک مرکزی در این خصوص افت و خیزهایی داشت، در شرایطی بانک مرکزی از ارائه ارز به بازار امساک کرد و این امر موجب تشدید تقاضا شد”.
در مرحله بعد بانک مرکزی توانست بازار را کنترل کند اما دوباره افزایش قیمت ارز را در بازار شاهدیم. اما اگر شورای پول و اعتبار نرخ سود سپرده‌ها را با توجه به نرخ تورم اصلاح می‌کرد، شاهد وجوه سرگردانی که هر روز به یک سمت حرکت می‌کند، نبودیم.
به گفته مصباحی مقدم، نقدینگی سرگردان هم‌اکنون گاهی به سمت بازار سکه، گاهی به سمت بازار ارز و روز دیگر ممکن است به سمت کالای دیگری جهت‌گیری کند.رئیس کمیسیون ویژه طرح تحول اقتصادی در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سئوال که آیا با این روند قیمت دلار تک نرخی خواهد شد، گفت: “تصور می‌کنم با توجه به منابع کافی ارزی که بانک مرکزی در اختیار دارد و مدیریت تقاضایی که صورت داده است، این امر محقق شود.”
وی ادامه داد: هم‌اکنون بخشی از تقاضای ارزی مسافرین به پس از مهر خوردن گذرنامه و در زمان خروج موکول شده است و در این زمان مسافران می‌توانند به ارز دسترسی یابند، این امر به کاهش تقاضای دلالی در بازار کمک می‌کند و مدیریت تقاضا به‌وجود بیاورد. در نهایت این امکان وجود دارد که قیمت ارز در نقطه مدنظر قانون که بانک مرکزی هم در صدد اجرای آن است، بتواند محقق شود.
نظام تک نرخی ارز بر اساس مدیریت شناور بانک مرکزی یکی از دستاوردهای دولت طی ۲۰ سال گذشته بوده که مانع رانت خواری دلالان و کسانی که ارتباط ویژه‌ای با سیستم بانکی دارند، شده است. اما این نظام در ماههای اخیر تضعیف شده، به گونه ای که بین قیمت رسمی ارز و قیمت بازار آزاد آن حدود ۵۰ تومان فاصله داشته است.
آینده نیوز هم در گزارشی با استناد به محاسبات، ثابت کرد که در بازار ارز با وضعیت دو نرخی رانت های زیادی است.
وی سرانجام می گوید: “اگر یک رانتخوار نه چندان بزرگ که سرمایه ای حدود یک میلیارد تومان را در بازار ارز به کار گیرد، با خرید و فروش روزانه ارز می تواند روزانه ده درصد سود برده و حتی اگر هفته ای ۵ روز کار کند، می تواند تنها ظرف دو هفته سرمایه خود را دو برابر کرده و یک میلیارد تومانش را تبدیل به دو میلیارد تومان بکند و به همین ترتیب، ظرف مدت کوتاهی به رانتی نجومی دست پیدا کند.”
