همزمان با واکنش وزیر امور خارجه و سخنگوی دستگاه دیپلماسی به کشته شدن چهار شیعه در مصر، حسن روحانی به پیام تبریک رئیس جمهور مصر پاسخ داده است. همزمان قاهره از تهران خواسته است تا در نشست چهارجانبه برای حل و فصل بحران سوریه شرکت کند. در همین حال کاندیدای تندروی اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری از ارسال سلاح به سوریه انتقاد کرده است. حمله خونبار به خانه ای در روستایی در حوالی شهری ابوالنمرس مصر و کشتن ۴ تن از مسلمانان شیعه توسط مهاجمان، واکنش اعضای ارشد دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی را به همراه داشت. علی اکبر صالحی وزیر خارجه احمدی نژاد دیروز ضمن تماس تلفنی با همتای مصری خود به او گفت: “ما برای مصر جز خیر وثبات نمی‌خواهیم لیکن برخی طرفها در این کشور یک روز با ایجاد درگیری با جامعه مسیحیان و روز دیگر بین مسلمانان در صدد تضعیف و بی‌ثبات کردن مصر هستند.”
قتل عام روز یکشنبه به دو دلیل بحث برانگیز بوده است، نخست به دلیل روز قتل و دیگری نحوه برخورد با اجساد.
گزارش ها حکایت از آن دارد که کشته شدگان و زخمی ها مشغول برگزاری مراسمی به مناسبت میلاد آخرین امام شیعیان بوده اند که مورد هجوم گروه های تندروی ضد شیعه قرار گرفته اند. از سوی دیگر مهاجمان پس از این کشتار، اجساد مقتولین را در خیابان ها روی زمین کشیده اند.
مقام های امنیتی مصر دیروز از بازداشت ۸ نفر در ارتباط با این حادثه خبر داده اند اما صالحی معتقد است “اقدامات گروهی تندرو در مصر و حمله به منزل شیح حسن شحاته، از علمای اسلام و تنی چند از مسلمانان این کشور” برای ایجاد بی ثباتی در مصر بوده است.
همزمان روز سه شنبه وزارت خارجه دولت احمدی نژاد نیز با انتشار بیانیه ای به طور تلویحی اسرائیل را پشت سر این قتل ها دیده است و از ملت مصر خواسته “همانگونه که در گذشته توطئه صهیونیستی اختلاف انگیزی میان اسلام و مسیحیت را خنثی و از انقلاب و وحدت ملی خود دفاع کردند” این بار هم در کنار «رهبران مدبر خویش» وارد عرصه شوند.
در همین راستا عباس عراقچی سخنگوی دستگاه دیپلماسی نیز در کنفرانس هفتگی خود با خبرنگاران با اشاره به تنش های فرقه ای در کشورهای اسلامی گفته است: “امیدواریم جهان اسلام به این فتنه جدید که هم در مصر، عراق، سوریه، لبنان و پاکستان خود را به اشکال مختلف نشان می‌دهد و گروه‌های تکفیری که آلت دست خارجی قرار گرفته‌اند باعث تفرقه در بین مسلمانان می‌شوند، توجه داشته و گرفتار این تفرقه نشوند.”
مقامات و رسانه های جمهوری اسلامی امید داشتند با روی کارآمدن محمد مرسی ـ– رئیس جمهوری اسلام گرا- بتوانند نقطه پایانی بر سه دهه قطع رابطه سیاسی تهران-و قاهره بگذارند، اما مرسی هنوز نپذیرفته و به صراحت از سر گیری رابطه با تهران را منوط به قطع حمایت جمهوری اسلامی از دولت بشار اسد کرده است. مرسی شهریور ماه، در جریان اجلاس غیر متعهدها در تهران، در سخنرانی خود آنچنان به سوریه ـ- اصلی ترین متحد جمهوری اسلامی در منطقه-ـ حمله کرد که صدا و سیمای جمهوری اسلامی ناچار شد اظهارات وی را “اشتباه” ترجمه کند؛ اقدامی که خشم قاهره را به همراه داشت.
گفتنی است وزیر خارجه این کشور در گفتگو با صالحی نیزبر لزوم برگزاری هر چه سریعتر نشست چهار جانبه پیرامون سوریه تاکید و از آمادگی سوریه برای ورود به فرایند گفتگوی ملی استقبال کرده است.
عراقچی هم در اظهارات دیروز خود با استقبال از سخنان رئیس دستگاه دیپلماسی مصر گفته است: “دولت مصر را همچون دولت ترکیه و عربستان تاثیرگذار می‌دانیم و پیشبرد گفت‌وگوهای چهارگانه از نظر ما اهمیت دارد.”
گرچه به نظر می آید اختلاف نظرهای رهبران جمهوری اسلامی و مرسی بر سر جنگ داخلی سوریه عمیق تر از این تعارفات دیپلماتیک است. در حالی که تهران در دو سال گذشته اصرار بر ماندن دیکتاتور سوریه به هر قیمتی داشته، محمد مرسی رئیس جمهور مصر نه تنها خواستار عزل بشار بلکه محاکمه همتای سوری خود به اتهام “جنایت جنگی” شده است. رئیس جمهور مصر گفته بود: “بشار اسد باید برود و به خاطر جنایات جنگی به پای میز محاکمه کشیده شود.”
روابط تهران و قاهره پس از آنکه انور سادات پیمان صلح میان مصر و اسرائیل را امضا کرد، تیره و همزمان با پناه دادن به محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۵۸ قطع شد. آیت الله خمینی در آن زمان از رئیس جمهور وقت مصر با عناوینی چون “حیوان” و “بیمار روانی” یاد کرده بود.
با این حال ناظران می گویند در حالی که تهران امید داشت پس از پیروزی اسلام گرایان در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری مصر، جاده برقراری روابط دوستانه با مهمترین کشور عربی در شاخ آفریقا هموار شود، اما همدستی آشکار تهران با دولت بشار اسد برای سرکوب مخالفان سوری، و همچنین دخالت های فزاینده در امور داخلی بحرین و یمن باعث شده دولت اخوان المسلمین نیز همچون دولت حسنی مبارک به داشتن ارتباط تنگاتنگ با جمهوری اسلامی بدبین باشد.
حالا انتظار ها بر این است که با انتخاب حسن روحانی میانه رو سکان سیاست خارجی جمهوری اسلامی به سمت تنش زدایی با غرب و دنیای عرب متمایل شود.
حسن روحانی پس از پاسخی گرم به تبریک پادشاه عربستان، دیروز نیز پاسخ محمد مرسی را داد و برای او “سلامتی و توفیق” آرزو کرد.
در همین حال سعید جلیلی که در انتخابات امسال کاندیدای تندروی اصولگرایان بود و شکست سختی از حسن روحانی خورد کماکان به عنوان دبیر شورای امنیت ملی به سیاست های پیشین خود ادامه می دهد. وی ضمن حمایت از “مقاومت” دولت سوریه در برابر مخالفان شبه نظامی اش، بدون اشاره به کشتار شهروندان بیگناه توسط ارتش وفادار به بشار اسد، از کمک های نظامی غرب و کشورهای عربی به مخالفان اسد انتقاد کرده و گفته است: “تصمیم چند کشور مبنی بر ارسال سلاح برای تروریست ها توهین به مردم سوریه و مغایر قوانین بین المللی است و مردم سوریه اجازه نمی دهند دشمنان سوریه به جای آن ها تصمیم بگیرند.”
جلیلی البته اشاره ای به حضور نیروهای سپاه قدس – واحد ویژه عملیان برون مرزی سپاه – و شبه نظامیان حزب الله لبنان – وفادار به آیت الله خامنه ای - در ناآرامی های سوریه نکرده اما گفته است: “هر سلاحی که به سوریه ارسال شود نتیجه اش کشته شدن افراد بیگناه بیشتر و تخریب زیرساخت های این کشور است.”
