در پی گسترش تحریم های بین المللی، به ویژه مصوبه اخیر کنگره ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی، یکی از فرماندهان ستاد کل نیروهای مسلح طی اظهاراتی تشدید تحریم ها را “فرصت مناسبی برای دولت جدید” خواند و با اشاره به آغازکار حسن روحانی در دولت تاکید کرد که “هرگونه غفلت و خوش خیالی در برابر دشمن به منزله سقوط است.”
سرتیپ پاسدار مسعود جزایری در دیدار با “مدیران فرهنگی و رسانه ای نیروهای مسلح” گفت: “جنگ گسترده امریکا علیه جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی امروز وارد مرحله جدیدی شده و مقاومت مردمی در برابر تلاش‌های استکباری جهانی برای به زانو درآوردن ایران اسلامی برگ دیگری بر ناکامی‌های امریکا افزوده است.”
معاون امور بسیج و تبلیغات دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح افزود: “تشدید تحریم‌های اخیر دولت امریکا، در آستانه شکل‌گیری و برنامه‌ریزی دولت جدید، فرصت مناسبی در اختیار رئیس جمهور و دولتمردان جمهوری اسلامی ایران قرار میدهد تا در استراتژی و تاکتیک، برنامه‌ریزی‌های مناسب برای مقابله با عملیات آمریکایی‌ها و هم پیمانانش در این عرصه، تدوین و به مرحله عمل درآورده شود.”
وی اضافه کرد که “هر چند تحریمها و محاصره‌ها سبب «مشکلاتی برای مردم» شده است لیکن رشد و پیشرفت حاصله در اثر تحریمها و محاصره‌ها برای کشور و جامعه ما «بی‌نظیر» بوده است و چنانچه برنامه‌ریزی‌های منسجم‌تری در این زمینه صورت پذیرد، موفقیت‌های خیره‌کننده‌ای در این عرصه‌ها و نیز سایر عرصه‌ها نصیبمان خواهد شد.”
این مقام ارشد ستاد کل نیروهای مسلح همچنین ادعا کرد: “مردم ما با وجود پاره‌ای مشکلات و کمبودها، مقاومت در برابر دشمن را در صحنه‌های مختلف آزموده‌اند و هرچه می‌گذرد بر بغض و کینه آنها نسبت به دشمنان افزوده می‌شود.”
مسعود جزایری همچنین با اشاره به شروع کار دولت حسن روحانی که با شعار تعامل با دنیا در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم پیروز شد، تاکید کرد: “هرگونه غفلت و خوش خیالی در برابر دشمن به منزله سقوط است و تنها راه پیروزی بر حاکمان شرور امریکا، ایستادگی، مقاومت و آفند مناسب و به موقع است و دولت در کنار و همراه ملت اصلی‌ترین نقش را در این مسئله بر عهده دارد.”
تحریم های شوق آفرین
اظهارات معاون ستاد کل نیروهای مسلح در شرایطی مطرح شده که در نخستین روز مردادماه مجلس نمایندگان ایالات متحده امریکا با ۴۰۰ رای موافق طرحی برای تشدید تحریم ها علیه جمهوری اسلامی را به تصویب رساندند.
بنا بر این مصوبه مجلس نمایندگان، دولت امریکا پس از این خریداران نفت را موظف می کند روزانه ۱ میلیون بشکه از میزان خرید خود از جمهوری اسلامی کم کنند.
این مصوبه برای اجرایی شدن باید به تصویب اعضای مجلس سنای ایالات متحده نیز برسد؛مجلسی که روز گذشته ۷۶ عضو آن در نامه ای به باراک اوباما خواستار تشدید تحریم ها علیه جمهوری اسلامی شدند. لذا با توجه به این درخواست به نظر می رسد، طرح مجلس نمایندگان نیز با موافقت اکثریت سنا در نیمه دوم ماه آگوست (پایان مردادماه ) تصویب و اجرایی شود.
درماجرای مناقشه جمهوری اسلامی با جامعه بین الملل بر سر برنامه هسته‌ای از سال ۲۰۰۶ و با روی کار آمدن احمدی‌نژاد تا تابستان ۲۰۱۰ اعضای شورای امنیت سازمان ملل به ترتیب ۴ قطعنامه تحریمی (۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳ و ۱۹۲۹) علیه جمهوری اسلامی به تصویب رسانده و مفاد آن را اجرایی کرده اند.
پس از صدور آخرین قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل نیز کشورهای مختلف دنیا، اتحادیه اروپا و ایالات متحده امریکا به دلیل بی نتیجه بودن مذاکرات درباره برنامه هسته ای جمهوری اسلامی و عدم همکاری برای رفع نگرانی ها در این باره و همچنین نقض گسترده حقوق بشر گسترش و تشدید تحریم ها را در دستور کار قرار داده اند.
اظهارات اخیر مسعود جزایری در حالی است که پیش از این دیگر مقامات جمهوری اسلامی هم، تحریم های بین المللی که کشور را در شرایط دشواری قرار داده است “فرصت” خوانده و خواستار “ایستادگی” در برابر جامعه بین الملل در مناقشه هسته ای شده اند. در همین راستا رهبر جمهوری اسلامی در مردادماه ۱۳۹۱ حتی تحریم های بین المللی و شرایط دشوار اقتصادی پدیدآمده از آن را “شوق آفرین” توصیف کرده بود.
آیت الله خامنه ای همزمان با اجرای تحریم نفتی جمهوری اسلامی از سوی اتحادیه اروپا گفته بود: “عرصه امروز ایران اسلامی همچون میدان مسابقات ورزشی است که با وجود خستگی و دلهره اما حضور در آن میدان شوق آفرین است و ورزشکاران با انگیزه و شوق فراوان پا به عرصه آن می‌گذارند.”
رهبر جمهوری اسلامی در همین ماه همچنین در دیدار با “کارگزاران نظام” با اشاره به گسترش تحریم های بین المللی علیه جمهوری اسلامی اعلام کرده بود که “آنها به صراحت می گویند باید با تشدید فشارها و تحریمها، مسئولان ایران را وادار کرد که در محاسبات خود تجدید نظر کنند اما ملاحظه واقعیات باعث می شود که ما نه تنها در محاسبات خود تجدید نظر نکنیم بلکه با اطمینان بیشتر به راه مورد نظر ملت ادامه دهیم.”
بنا بر گزارش های رسمی پس از چهارمین قطعنامه شورای امنیت و البته تشدید تحریم ها علیه جمهوری اسلامی در دو سال اخیر صادرات نفت که منبع اصلی درآمد دولت محسوب می شود کاهش چشمگیری یافته است.
در تابستان سال گذشته محمدرضا باهنر، نایب رییس مجلس پس از برگزاری یک جلسه غیرعلنی با رستم قاسمی وزیر نفت محمود احمدی نژاد و از فرماندهان سابق سپاه پاسداران از درفشار بودن بودجه عمومی کشور خبرداده و اعلام کرده بود که” دولت بودجه عمرانی را کم کرده و۳۰ درصد تقلیل داده و به ۶۰ درصد رسانده و عمده علت آن این است که درآمد این بودجه از درآمدهای نفتی و مالیات های ناشی از این درآمد تامین می شد.”
وی با اعلام کاهش چشمگیر فروش نفت از ۲ میلیون ۳۰۰ هزار بشکه به ۸۰۰ هزار بشکه تاکید کرده بود: “فروش نفتمان در تیرماه و مردادماه حد ود ۸۰۰ هزار بشکه در روز بود و متوسط فروشمان در ۵ ماه اول سال حدود ۱ میلیون بشکه بود که فروش نفت کاهش یافت بنابراین فروشمان عادی نیست و آن بخشی هم که به فروش می رسد بدلیل محاصره بانکی نمی توانیم به راحتی به پول آن دسترسی داشته باشیم و باید یکسری مسایل را دور بزنیم که در نتیجه هزینه ها افزایش می یابد.”
همزمان در مهرماه سرتیپ پاسدار یونس امیری فرمانده سپاه فتح استان کهگیلویه و بویراحمد از کاهش بیشتر فروش نفت با توجه به آمارهای ارایه شده از سوی محمدرضا باهنر، خبرداد و با اشاره به اینکه “مبارزه تمام و کمال با دشمن باقی است”اعلام کرده بود : “ما روزانه ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه صادرات نفت داشتیم که آن را به ۶۰۰ هزار بشکه رساندند.”
همزمانی افزایش تحریم ها با عملکرد اقتصادی دولت محمود احمدی نژاد در ۸ سال گذشته کشور را در شرایط بحرانی قرار داده تا جایی که مردم با افزایش بی سابقه قیمت کالاهای اساسی مواجه و این موضوع موجب نارضایتی گسترده در کشور شده و به گفته برخی از مقامات ارشد جمهوری اسلامی کشور را با خشکسالی مالی مواجه کرده است.
روحانی و تعامل با دنیا
با این همه اما حسن روحانی که روز گذشته با ادای سوگند در مجلس نهم بر کرسی ریاست دولت یازدهم جمهوری اسلامی تکیه زد یکی از محوری ترین برنامه های خود را تعامل با دنیا و تنش زدایی در این عرصه اعلام کرده است.
وی پیش از انتخابات ریاست جمهوری تاکید کرده بود که “ ما برای اینکه به اهداف ملی دست پیدا کنیم و برای اینکه کشور را از تحریم ظالمانه نجات دهیم و برای اینکه روابطمان را با دنیا براساس تعامل سازنده بنیانگذاری کنیم در این عرصه ورود کرده‌ایم.”
وی در واپسین روزهای تیرماه و درآستانه تحویل گرفتن دولت هم در جمع فرماندهان نظامی کشورمجددا تاکید کرد بود که
“پیام این انتخابات سیاست خارجی پویا و فعال با جهان بود که البته همراه با احترام، منافع و حفظ حقوق متقابل است که در آن جای تردید نیست و یک ایرانی را پیدا نمی‌کنیم که بگوید از منفعت، امنیت و حقوق ملی می‌گذرم پس می‌توانیم با دنیا “تعامل منطقی” داشته باشیم و قدم به قدم جلو برویم و توقعات جامعه حتما باید منطبق با امکانات، توان و ظرفیت ملی باشد و مردم ما این توجه را دارند چون دولت به تنهایی نمی‌تواند موفق شود.”
حسن روحانی درباره مذاکره مستقیم با ایالات متحده نیز پیش از پیروزی در انتخابات تاکید کرده بود: “نوع رابطه ما با برخی کشورها به دلیل نوع تخاصم ما با آمریکاست، روابط امروز ما با آمریکا در حد تخاصم است، باید تلاش کنیم این حد را با برنامه‌ریزی و تدبیر پایین آوریم و حداقل روابط را از تخاصم به تنش برسانیم. در شرایط کنونی نمی‌توانیم بگوییم با آمریکا میخواهیم تنش‌زدایی کنیم زیرا امروز بحث تهدید و تخاصم است. در ۸ یا ۱۰ سال پیش می‌شد اما امروز در مرحله دیگری قرار گرفته‌ایم. امروز با برخی از کشورهایی که پیش از این به دنبال اعتمادسازی با آنها بودیم باید تنش‌زدایی کنیم و با آنها که خواهان تنش‌زدایی بودیم باید به دنبال رفع تهدید باشیم. شرایط متفاوت شده، اما باید بدانیم می‌توان با دشمن هم تعامل داشت.”
با این حال اما رهبرجمهوری اسلامی در واپسین روز تیرماه در دیدار با “مسئولان نظام” گفت که “مسئولان کشور باید تصمیمشان را در مواجهه‌ی با مشکلات حفظ کنند، عزم راسخ خودشان را محفوظ بدارند، دچار تزلزل نشوند. به سمت آرمانها حرکت کردن، این عزم راسخ را نیاز دارد. اینجور نباشد که با مشاهده‌ی اخم دشمن، ترشروئی دشمن، حرکت معارضه‌ی دشمن با شکلهای مختلفش - تبلیغاتی‌اش، سیاسی‌اش، اقتصادی‌اش و امثال اینها - متزلزل شوند”.
وی بدون اشاره مستقیم به موضوع “تعامل با دنیا” که یکی از محورهای تبلیغات انتخاباتی حسن روحانی بود نیز تاکید کرد: “ما همواره معتقد به تعامل با دنیا بوده و هستیم اما نکته مهم در تعامل با دنیا، شناخت طرف مقابل و درک اهداف و شگردهای اوست زیرا اگر او را به درستی نشناسیم، پشت پا خواهیم خورد. در تعامل با دنیا، نباید عملکرد دشمنان خود را از یاد ببریم حتی اگر بنابر مصالحی، آن را به روی او نیاوریم. “
آیت الله خامنه ای درباره مذاکره با ایالات متحده اضافه کرد” :آمریکائی‌ها میگویند ما میخواهیم با ایران مذاکره کنیم. خب، سالها است که میگویند میخواهیم مذاکره کنیم؛ این یک فرصتی نیست که برای ما به‌وجود آوردند. من اول سال گفتم که خوشبین نیستم. در مسائل خاص، مذاکره را منع نمیکنم - مثل مسئله‌ی خاصی که در قضیه‌ی عراق داشتیم، و بعضی از قضایای دیگر - لیکن من خوشبین نیستم؛ چون تجربه‌ی من این را نشان میدهد. آمریکائی‌ها، هم غیرقابل اعتمادند، هم غیر منطقی‌اند، هم در برخوردشان صادق نیستند.”
او البته در عین حال تصریح کرد که “ ممکن است دشمنی سر راه شما را بگیرد، بگوید از اینجا نباید جلو بروید. سازش با او به این صورت نیست که شما قبول کنید، برگردید؛ هنر این است که شما کاری کنید که راهتان را ادامه دهید، او هم مانع کار شما نشود؛ والّا اگر چنانچه توافق و تفاهم به این معنا بود که او بگوید شما باید از این راه برگردید، شما هم بگوئید خیلی خوب، این که خسارت است. توجه به این جهات باید از سوی مسئولین و دولتمردان وجود داشته باشد.”
به نظر می رسد این اظهارات رهبر جمهوری اسلامی دستمایه توصیه ها و اظهارات اخیر فرماندهان نظامی خطاب به حسن روحانی باشد که در تحلیل خود خواستار “ایستادگی” در مناقشه هسته ای دربرابر جامعه بین الملل هستند.
البته پیش تر هم به پیروی از نظرات آیت الله خامنه ای برخی از فرماندهان سپاه تاکید کرده بودند که تقابل با کشورهای غربی بر سر مناقشه هسته ای باید ادامه پیدا کند.
از جمله سرتیپ پاسدار یدالله جوانی مشاور فعلی نماینده آیت الله خامنه ای در سپاه و یکی از مقامات ارشد و سیاست گذار این نهاد نظامی طی مقاله ای با اشاره به برنامه هسته ای جمهوری اسلامی و گسترش تحریم های بین المللی نوشته بود: “هر ملتی که می خواهد پیشرفت کند، باید هزینه های آن را نیز بپردازد. رفتن موضوع هسته ای به شورای امنیت و فشارهای اقتصادی بر ملت ایران، هزینه های این پیشرفت است.”
