ایرن : نمایش ها، فیلم ها، سریال ها
بازیگری برای تمام فصول…..
ایرن زازیانس در سال ۱۳۰۶ در بابلسر متولد شد.علاقه وی به بازیگری از دوران کودکی و زمانی که در مدرسه درس می خواند شروع شد.او سال ها با دیدن نمایش های مختلف بر صحنه های تئاتر پیگیر امور هنری ایران بود تا اینکه نخستین بار در سن نوزده سالگی و در شرایطی که فعالیت زنان در تئاتر و سینما انگشت شمار بود به صحنه هنرهای نمایشی دعوت شد. اولین اجرای ایرن در تئاتر فردوسی بود که در نمایشی به نام کارمند شریف به ایفای نقش پرداخت ..
پس از مدتی و درست زمانی که گروه تئاتر سعدی با کم داشتن یک هنرپیشه ی زن در نظر داشت تا نمایشنامه “بادبزن خانم وندرمیر” نوشته اسکار وایلد را اجرا کند ، لرتا همسر عبدالحسین نوشین به دیدن ایرن رفت و بازی او را در نمایش های گروه تئاتر فردوسی را پسندید.لرتا پس از مدتی ایرن را به عنوان بازیگر زن به همسر عبدالحسین نوشین که به دلیل تیراندازی به شاه درخود زندان قصربازداشت بود معرفی کرده و تایید حضور ایرن را در گروه تئاتر سعدی از نوشین دریافت کرد.
خانم زازیانس خود درباره این موفقیت بزرگ می گوید:“موفقیت من در تئاتر فردوسی به گوش خانم لرتا رسید که قصد داشت در افتتاحیه “تئاتر سعدی” نمایشنامه “بادبزن خانم وندرمیر” را اجرا کند. قرار شد خانم لرتا با راهنمایی همسرش آقای نوشین که در زندان قصر بود، این نمایش را کارگردانی کند. بنابراین به آقای نصرت کریمی و محمدعلی جعفری مأموریت داد که یک شب به تئاتر فردوسی بیایند و بازی مرا ببینند تا مطمئن شوند آیا حرف‌هایی که در مورد من می‌زنند درست است یا خیر.”
ایرن پس ازفرار عبدالحسین نوشین از زندان قصر و متواری شدن وی به شوروی به گروه محمدعلی جعفری در تئاتر فرهنگ پیوست و در کنار توران مهرزاد و شهلا ریاحی در چند نمایش بازی کرد.
از آن پس ضلع سه نفره ی بازیگران مشهور زن در تئاتر ایران به وجودآمد.
نخستین دعوت از ایرن برای هنرپیشگی در سینما از سوی جعفری و عطاالله زاه بود.این مهم در سال ۳۶ و برای بازی در دو فیلم “مردی که رنج می برد” و “چشم براه” اتفاق افتاد.
درسال ۳۷ حضور وی در فیلم «قاصد بهشت» ساخته ساموئل خاچیکیان جنجال های زیادی را آفرید که بخش عمده ای از حواشی همان فیلم باعث شهرت ایرن در سینمای ایران شد. در این فیلم ایرن در سن ۳۱ سالگی، و برای نخستین بار به عنوان یک زن ایرانی با لباس شنای دو تکه روی پرده سینما ظاهر شد، اقدامی که نه فقط تماشاگران سینمای ایران در دهه سی، بلکه حتی خود ساموئل خاچیکیان، کارگردان فیلم را نیز شوکه کرد. چرا که تا آن زمان ظهور ستاره‌های خارجی زن با لباس شنای دو تکه بر پرده سینماهای آن روز تهران بارها تجربه شده بود، امّا هیچکس تا آن روز ستاره‌های ایرانی را با این هیئت در سینما ندیده بود.
در همان سال در فیلم قاصد بهشت ساخته ساموئل خاچیکیان نقش ایفا کرد. ایرن می‌گوید: “آن زمان سینماها در تسخیر فیلم‌های ایتالیایی بود و مردم برای دیدن فیلم‌های سیلوانا منگانو و سوفیالورن سر و دست می‌شکستند، با نمایش فیلم قاصد بهشت، برای مدتی فیلم‌های ایتالیایی از رونق افتاد. استقبال از فیلم به حدی بود که اکثر سینماها به اجبار دو نوبت بیشتر فیلم را نمایش می‌دادند”.
ایرن درباره نقش‌هایش می‌گوید: “بازیم در نقش‌های مختلف متفاوت بود. هر نقشی برایم ویژگی خودش را داشت و سعی می‌کردم زن‌هایی را که نقششان را بازی می‌کردم، درک کنم. مطالعه درباره آنها برایم خیلی جالب بود و در هر زمان با نقشی که داشتم زندگی می‌کردم. همه نقش‌هایم را دوست دارم و نمی توانم هیچ کدام را بر دیگری ترجیح دهم و یا حتی نمی‌توانم بگویم کار با کدام کارگردان و یا بازی در کنار کدام بازیگر برایم مهمتر بوده‌است اما آن چه مسلم است فیلم خروس به دلیل نقش متفاوتی که نسبت به سایر نقش‌هایم داشته‌ام را بیشتر می‌پسندم.”
ایرن در فیلم های مطرحی چون “خداحافظ رفیق” ساخته امیر نادری، “بلوچ” ساخته مسعود کیمیایی، “خروس” ساخته شاپور غریب و “برهنه تا ظهر با سرعت” ساخته خسرو هریتاش بازی کرده است.
فیلم “محلل” ساخته نصرت کریمی نیز پس از سه روز اکران توقیف شد و در زمان خودش فیلم پرسر و صدایی بود.
ایرن پس از آن به دلیل عدم علاقه به رقصیدن و خواندن مدتی از صحنه های سینمایی به دور بود تا اینکه از دهه ی پنجاه ، بار دیگر به سینما باز گشت و با بازی در فیلم هایی چون محلل (نصرت کریمی ، ۱۳۵۰) ، بلوچ (مسعود کیمیایی ، ۱۳۵۱) و حکیم باشی (پرویز نوری ، ۱۳۵۱) تا حدودی مورد توجه تماشاگران و فیلم سازان قرار گرفت و تقریبا تا واپسین سال های پیش از انقلاب به کار خود ادامه داد.
ایرن همزمان با فعالیت هایش در سینما نیم نگاهی هم به تلویزیون و نقش آفرینی در آن رسانه داشت.بازی در مجموعهٔ «تخت ابونصر» و همینطور نقش آفرینی او به نقش مهدعلیا در سریال تاریخی «سلطان صاحبقران» به کارگردانی علی حاتمی و نیز بازیش در یک قسمت از مجموعه «دوستت دارم، دوستت دارم» از ساخته‌های حمید میر مطهری از جمله آثار وی در تلویزیون بوده است.
بازی در دو اثر “جایزه” ساخته علیرضا داوودنژاد و “خط قرمز” ساخته مسعود کیمیایی پس از سال های انقلاب در کارنامه این هنرپیشه ی سینمای ایران دیده می شود.اما سانسور و توقیف هر دو فیلم به دلیل حضور ایرن و فعالیت های پیش از انقلاب وی در سینمای ایران مجال حضور مجدد او را در عرصه تولیدات سینمایی جمهوری اسلامی نداد.
به این ترتیب وی به لیست سیاه ممنوعیت از فعالیت در سینما پیوست تا از آن پس هرگز نتواند در پرده ی نقره ای ظاهرشود .تامین مخارج اقتصادی او ازفعالیت هایش در راه بهداشت و زیبایی پوست.
فیلم شناسی
مردی که رنج می برد به کارگردانی محمد علی جعفری ۱۳۳۶
چشم به راه به کارگردانی عطاالله زاهد ۱۳۳۶-۱۳۳۷
قاصد بهشت به کارگردانی ساموئل خاچیکیان ۱۳۳۷
چشمه آب حیات به کارگردانی سیامک یاسمی ۱۳۳۸
مروارید سیاه به کارگردانی مهدی رئیس فیروز ۱۳۳۹
سایه سرنوشت به کارگردانی دکتر اسماعیل کوشان ۱۳۴۰
دلهره به کارگردانی ساموئل خاچیکیان ۱۳۴۱
ساحل دور نیست به کارگردانی سردارساکر ۱۳۴۱
کشتی نوح به کارگردانی خسرو پرویزی ۱۳۴۷
پسر زاینده رود به کارگردانی حسین مدنی ۱۳۴۹
همای سعادت به کارگردانی چاناکیا( هندی ) ۱۳۵۰
عمویادگار به کارگردانی پرویز کاردان ۱۳۵۰
خداحافظ رفیق به کارگردانی امیر نادری ۱۳۵۰
محلل به کارگردانی نصرت الله کریمی ۱۳۵۰
حکیم باشی به کارگردانی پرویز نوری ۱۳۵۱
بلوچ به کارگردانی مسعود کیمیایی ۱۳۵۱
خروس به کارگردانی شاپور قریب ۱۳۵۲
اکبر دیلماج به کارگردانی خسرو پرویزی ۱۳۵۲
تعقیب تا جهنم به کارگردانی ربرت اکهارت ۱۳۵۲
موسرخه به کارگردانی عبدالله غیابی ۱۳۵۳
بابا خالدار به کارگردانی مسعود اسدالهی ۱۳۵۴
اضطراب به کارگردانی ساموئل خاچیکیان ۱۳۵۵
شام آخر به کارگردانی شهیار قنبری ۱۳۵۵
برهنه تا ظهر با سرعت به کارگردانی خسرو هریتاش ۱۳۵۵
زخم خنجر رفیق به کارگردانی عزیزالله بهادری ۱۳۵۸
سلطان صاحبقران به کارگردانی علی حاتمی ۱۳۵۸
جایزه به کارگردانی علیرضا داودنژاد ۱۳۶۲
خط قرمز به کارگردانی مسعود کیمیایی ۱۳۶۲
مجموعه های تلویزیونی
سلطان صاحبقران به کارگردانی علی حاتمی
تخت ابونصر به کارگردانی مرتضی علوی
هزاردستان به کارگردانی علی حاتمی