ریک گلدستون
تحریم‌های قدرت‌های اقتصادی غرب علیه ایران بر سر برنامه مناقشه‌آمیز هسته‌ای این کشور شدیدا ارزش پول ملی ایران را کاهش داده و موجب بالا رفتن تورم شده است؛ ایرانیان مجبورند برای خرید مایحتاج روزمره اسکناس‌های درشت‌تری خرج کنند. اما این تحریم‌ها مشکلات جدیدی را هم برای سیستم بانکی کشور پدید آورده است: بانک ها شاید نتوانند پول کافی چاپ کنند.
حداقل سه شرکت که تجهیزات تولید پول و اسکناس را برای ایران تامین می‌کردند اعلام کرده‌اند که همکاری خود با این کشور را قطع کرده‌اند. یکی از این شرکت‌ها، کوئنیگ و بائر از وورزبرگ آلمان گفته درخواست ایران برای تهیه تجهیزات چاپ اسکناس های جدید را پاسخ نداده است.
این اعلام بخشی از پاسخی است که این شرکت به گروه “اتحاد علیه ایران هسته‌ای” یک گروه طرفدار تحریم‌ها مستقر در نیویورک، داده است.
این گروه با فشار آوردن بر شرکت های چاپ اسکناس‌های بانکی در اروپا، که ایران را به عنوان مشتری خود به حساب می‌آوردند، کار خود را شروع کرده است تا بانک مرکزی این کشور را با محروم کردن از سیستم تولید پول رایج خود بیش از پیش تحت فشار قرار دهد: ماشین‌های چاپ، کاغذ حکاکی، تکنولوژی ضدجعل و دیگر خدمات مورد نیاز برای تولید ریال کافی از جمله این موارد است.
مارک والاس، رئیس “اتحاد علیه ایران هسته‌ای” در اعلامیه این سازمان گفت: “رژیم ایران می‌تواند با دستکاری و افزایش حجم تولید ریال، وضعیت وخیم این ارز را بهبود بخشد و تاثیر فاجعه‌بار تصمیمات سیاسی، سوءمدیریت اقتصادی و انزوای خود را پنهان کند.”
او در نامه‌هایی به کوئنیگ و بائر و دو شرکت دیگر در این صنعت، در همپشایر انگلیس و گروه فلینت در لوکزامبورگ گفت تحریم‌های اتحادیه اروپا پیش از این شرکت‌های اروپایی تامین‌کننده تجهیزات چاپ اسکناس را از ارائه خدمات به بانک مرکزی ایران منع کرده است.
راب هاچیسون، سخنگوی شرکت “دولاروی” روز سه‌شنبه در یک گفت‌وگوی تلفنی گفت: “ما به ایران پشتیبانی فنی یا خدماتی نمی‌دهیم.”
نیتن کارلتون، سخنگوی “اتحاد علیه ایران هسته‌ای” گفت گروه فلینت در ایمیلی که روز سه‌شنبه فرستاده اعلام کرده است که دیگر در ایران فعالیت نمی‌کند.
با کاهش قدرت خرید ریال، بانک مرکزی ایران می‌بایست چاپ پول را افزایش دهد که خطر‌تورم بیشتر را به همراه دارد: دوری باطل شامل بالا رفتن قیمت‌ها از یک سو و بالا رفتن حجم نقدینگی از سوی دیگر. پایین آوردن توانایی بانک در کاهش تولید پول از لحاظ تئوریک بحران اقتصادی را تسریع می‌کند.
با این وجود برخی از اقتصاددانان می‌گویند، تبلیغات موجود برای تحت فشار قرار دادن ریال ممکن است ناخواسته به ایران کمک کند. این گروه به “تورم افراطی” در یوگسلاوی سابق از ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۴ و زیمبابوه در سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ اشاره کرده‌اند. در هر دو مورد، دولت ها نمی‌توانستند به اندازه کافی پول چاپ کنند تا از سرعت کاهش ارزش پول خود بکاهند و در نتیجه سیستم دچار از هم پاشیدگی شد. مردم یوگسلاوی شروع به استفاده از واحد پول جدیدی وابسته به مارک آلمان و مردم زیمبابوه از واحد پولی مرتبط با دلار آمریکا استفاده کردند.
استیوهنک، اقتصاددان دانشگاه جان هاپکینز گفت در مورد ایران، محدود کردن مقدار ریال در گردش، “بزرگترین مشکل، یعنی تورم را حل خواهد کرد.”
اما آقای والاس گفت در سیستم اقتصادی ایران، مقامات “باید بتوانند عرضه پول را کنترل کنند و انسجام پول خود را حفظ کنند.” او گفت، بدون تکنولوژی پیچیده امنیت و چاپ اسکناس، “ایران شاید نتواند این کار را بکند و لذا مرگ ریال سرعت بگیرد.”
منبع: نیویورک تایمز– ۱۶ اکتبر ۲۰۱۲
