رییس دفتر یونیسف در ایران با استناد به پژوهشی که وزارت بهداشت در سال ۲۰۱۰ انجام داده، اعلام کرده است که ۸۰ درصد نوجوانان ایرانی از راه‌های انتقال ایدز بی‌اطلاع هستند. محمد منیر صفی‌الدین همچنین گفته است: “ایران باید اقداماتی انجام دهد که کودکان و نوجوانان با عوامل پیشگیری از ابتلا به اچی‌آی‌وی، اعتیاد و آسیب‌های آن و همچنین جلوگیری از حوادث رانندگی آشنا شده و بتوانند در مقابل این سه چالش مهم از خود مراقبت کنند.” او معتقد است فضای مدرسه بهترین فرصت برای ارائه این آموزش‌ها است.
صفی‌الدین اما اولین کسی نیست که به مساله ناآگاهی در برابر ایدز در ایران اشاره می‌کند، کارشناسان بسیاری بارها در این خصوص هشدار داده و خواستار توجه بیشتر مسئولان به بحث آگاهی‌رسانی و آموزش شده‌اند.
خسرو منصوریان، مددکار اجتماعی و موسس انجمن حمایت و یاری آسیب دیدگان اجتماعی که یکی از انجمن‌های حامیان بیماران مبتلا به ایدز در کشور است در گفت‌وگو با “روز” تاکید می‌کند که نه تنها به نوجوانان اطلاعات لازم داده نشده بلکه در سطح جوانان و بزرگسالان هم آگاهی‌رسانی کافی صورت نگرفته است. او می‌گوید: “طبق آماری که خود وزارت بهداشت می‌دهد نه تنها نسبت به چندین سال پیش، بلکه نسبت به سال گذشته هم تعداد مبتلایان افزایش داشته است. این مساله نشان می‌دهد که ما در زمینه اطلاع رسانی به اندازه کافی عمل نکرده ایم.”
به گفته او برخی از کشورها توانسته‌اند با آگاهی‌رسانی روند این بیماری را در جامعه‌شان کنترل کنند و حتی مورد جدید ابتلا یا موالید مبتلا به ایدز نداشته باشند اما متاسفانه ما هنوز با این نقطه بسیار فاصله داریم.
ایدز در جهان ۲ برابر و در ایران ۹ برابر شده است
رییس انجمن مددکاری اجتماعی به تازگی نسبت به رشد ۹ برابری شمار بیماران مبتلا به ایدز طی مدت ۱۲ سال هشدار داده و گفته است: “از سال ۲۰۰۰ میلادی جمیعت کشور از ۴۰ به ۷۵ میلیون نفر رسیده است که در همین بازه زمانی تعداد مبتلایان به ایدز از ۳۴۰۰ به ۲۷ هزار نفر افزایش یافته است.” به گفته موسوی چلک، بالا رفتن این رقم در کشور ما به دلیل افزایش نیافتن مراکز درمان و پیشگیری ابتلا به ایدز است؛ چرا که در همین مدت ۱۲ ساله، تعداد مبتلایان به این بیماری در جهان دو برابر شده در حالی که در کشور ما با رشدی ۹ برابری مواجه است.
نگرانی‌ها وقتی بیشتر می‌شود که بدانیم آمار رسمی، یک چهارم تعداد واقعی مبتلایان است. کارشناسان و برخی مقامات مسئول، تعداد واقعی مبتلایان به ایدز را بیش از ۱۱۰ هزار نفر اعلام کرده‌اند. یعنی ۸۰ هزار نفر بدون اینکه بدانند ناقل ویروس اچ‌آی‌وی هستند.
خسرو منصوریان مددکار اجتماعی با اشاره به آمار رسمی اعلام شده به “روز” می‌گوید: “۸۰ درصد مبتلایان به ایدز در ایران، در زندان‌ها یا خارج از زندان‌ها از طریق تزریق مواد مخدر با سرنگ مشترک مبتلا شده‌اند. اما علتی که به جمعیت مبتلایان کشورما می‌افزاید تنها تزریق با سرنگ مشترک نیست بلکه دلایل جنسی است. البته ما وارد فاز چهارم یعنی فاز جنسی- تزریقی شده ایم، چرا که هنوز نتوانسته‌ایم ایدز تزریقی را مهار و کنترل بکنیم که وارد فاز سوم یعنی ایدز جنسی شدیم. یعنی حالا هر دو مورد را داریم.”
مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران هم چندی پیش در توضیح بالا رفتن آمار مبتلایان به ایدز در ایران به “روز” گفت: “در اغلب کشورهای دنیا این جوانان هستند که در معرض خطر ابتلا قرار دارند و ایران هم از این قاعده مستثنی نیست.”
به گفته این جامعه‌شناس “جوانی که معتاد است و یا رابطه جنسی ناامن دارد خود به خود در معرض ابتلا به ایدز قرار دارد.” اقلیما همچنین معتقد است آموزش‌ها در ایران برای پیشگیری از ایدز کافی نیست: “الان هفت هشت سال است که برنامه مدونی ندیده‌ایم، مسئولان تنها در روز جهانی مبارزه با ایدز یک سری آمار بر اساس استانداردهای خودشان اعلام می‌کنند. می‌گویم استانداردهای خودشان چون در ایران بسیاری از افراد مبتلا به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند و یا آزمایش نمی‌دهند. بخش زیادی از کسانی هم که شناسایی شده‌اند افرادی هستند که از شدت وخامت حالشان به مراکز درمانی مراجعه کرده و آنجا شناسایی شده‌اند وخیلی‌ها ناشناخته باقی مانده‌اند و بدون اینکه خودشان بدانند در حال گسترش این بیماری هستند.”
از ایدز غول وحشتناک نسازیم
اما راه حل کنترل بیماری ایدز در کشور چیست؟ این سئوالی است که خسرو منصوریان موسس انجمن احیای ارزش‌ها در پاسخش می‌گوید: “راه‌های کنترل ایدز در کشور اولا آگاهی رسانی، دوما از بین بردن انگ و تبعیضی است که در خصوص این بیماری وجود دارد. سومین مرحله این است که محدودیت‌های وسایل پیشگیری از ایدز را برداریم و اتفاقا امکان دسترسی آسان جوانان را فراهم کنیم.”
او در عین حال اضافه می‌کند: “به جوانان توصیه کنیم خویشتن‌داری کنند و در حریم خانواده قدم بردارند ولی اگر این‌ها میسر نبود در نهایت رفتار پر خطر نداشته باشند و از وسایل محافظت کننده استفاده کنند. راهش هم این است که دسترسی آسان به وسایل پیشگیری از ابتلا به این بیماری را در اختیار جامعه، به ویژه در اماکنی که جوانان تردد می‌کنند، بگذاریم.”
به گفته منصوریان کشورهایی بود‌ه‌اند که با توصیه، تبلیغ و گسترش استفاده از کاندوم توانسته‌اند حتی روند پیشرفت این بیماری را معکوس کنند و ابتلای مورد جدید را به صفر برسانند. او می‌گوید: “همه ما می‌دانیم برای دسترسی به وسایل محافظت کننده در کشورمحدودیت وجود دارد.”
این مددکار اجتماعی با اشاره به استفتائی که از علما، توسط او و همکارانش در انجمن احیا صورت گرفته، می‌گوید: “از مراجع تقلید استفتاء کردیم که در شرایطی بیم ابتلا به ایدز وجود داشته باشد به کار گیری سیستم‌های ایمن ساز چه حکمی دارد؟ به صراحت پاسخ دادند هنگاهی که خطر ابتلا به بیماری باشد شرط «واجب» است. این دیگر حکم شرعی است. عقل هم همین را می‌گوید.”
موسس انجمن حمایت و یاری آسیب دیدگان اجتماعی با تاکید بر اهمیت مقوله آموزش بر عدم گسترش این بیماری می‌گوید: “مگر الان که در جاده‌ها حرکت می‌کنیم، بیلبوردهای مختلفی را که هشدار می‌دهند از کمربند ایمنی استفاده بکنید نمی‌بینیم؟ مگر نداریم بنرهایی را که می‌گوید در حین رانندگی با موبایل صجبت نکنید؟ مگر نه اینکه روی سیگارها نسبت به عواقی مصرف آن هشدار داده‌ایم؟ این کارها خیلی خوب است، این رفتار را در آموزش پیشگیری از ابتلابه ایدز نیز باید به کار بگیریم.”
خسرو منصوریان در عین حال معتقد است که امسال نسبت به سال‌های گذشته، که بسیار سال‌های پرمحدودیتی از نظر اطلاع‌رسانی بود، اطلاع‌رسانی روند مناسب تری به خود گرفته است. او می‌گوید: “فضای کشور رو به بازتر شدن می‌رود، تبلیغات و آگاهی‌رسانی در این زمینه هم افزایش پیدا کرده است.”
منصوریان می‌افزاید: “در ماه رمضان امسال یکی از مادران مبتلای به ایدز که تحت پوشش و حمایت موسسه احیای ارزش‌ها است با دو فرزندش در تلویزیون حضور پیدا کرد و گفت من اچ آی وی مثبت هستم و با ایدز می‌شود زندگی کرد. این اتفاق خیلی خیلی خوبی بود. این زن به نوعی تابوشکنی کرد و انگ و تبعیض را به جان خرید تا به مردم جامعه‌اش کمک کند. میلیون‌ها نفر از طریق این رسانه امکان دسترسی به اطلاعات را دارند، چرا از این امکان استفاده نمی‌کنیم؟”
این مددکار اجتماعی ادامه می‌دهد: “مردم مایل به همکاری هستند، ان جی اوی ما از دولت هیچ کمکی نمی‌گیرد و تنها با کمک افراد خیر و نیکوکار اداره می‌شود.ما به هر زنی که شوهرش بر اثر ایدز جان باخته باشد یا فرزندش مبتلا باشد ماهیانه بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان مستمری می‌دهیم. اما ما تنها هستیم، هیچ سازمان و ان جی اوی دیگری نیست، آیا ادارت دولتی می توانند در همین حد هم کمک بکنند؟ این نشان دهنده حمایت و آگاهی مردم ما است. مردم آمادگی سهم پذیری، مشارکت و کمک را دارند.”
او ابراز امیدواری می‌کند حالا که فضا رو به بازتر شدن می‌رود دولت اهتمام بیشتری داشته باشد. منصوریان با تاکید فراوان توصیه می‌کند که از ایدز یک غول وحشتناک نسازیم چرا که همین مساله باعث مخفی شدن مبتلایان خواهد شد.
