حالا چه کسی بر ایران سخت می گیرد؟

نویسنده

iransakhtgiri.jpg

ویلیام جی براود ‏

تاریخچه تغییر مواضع دو نهاد موثر در پرونده هسته ای ایران، یکی نهاد هسته ای سازمان ملل و دیگری ‏مراکزاطلاعاتی آمریکا قابل توجه است. بازرسان آژانس که مدت هاست سرنشین خودروی دولت بوش در به ‏چالش کشیدن برنامه هسته ای ایران هستند، هفته پیش ماشین را تندتر راندند و و خواستار شفافیت ایران در ‏باره پیشرفت هایش در زمینه ساختن بمب هسته ای شدند.‏

آن ها می گویند ایران مشغول غنی سازی اورانیوم و تهیه سوختی است که هم می تواند در نیروگاه تولید برق ‏و هم در تهیه بمب کاربرد داشته باشد. نیروگاه اصفهان نیز سرگرم تولید گاز اورانیوم است. از این حرف به ‏چه نتیجه ای می رسیم.‏

پاسخ این سوال بسیار آسان و تا حد زیادی واضح است: آمریکایی ها فرمان ماشین را در دست آژانس گذاشته ‏اند.‏

‏ آمریکایی ها پس از آنکه برای به چالش کشیدن تلاش های هسته ای ایران به همه نوع اقدام دیپلماتیک یا تهدید ‏نظامی دست زدند، از سال گذشته با انتشار یافته های اطلاعاتی جدید که حاکی از کنار گذاشتن طراحی ‏تسلیحات هسته ای در سال 2003 می داد، از موضع خویش عقب نشستند. حالادر واپسین روزهای دوره دوم ‏زمامداری جرج بوش، استفاده از ابزارهای سیاسی، دیپلماتیک و نظامی برای اعمال فشارو انجام مقابله جدید ‏کار مشکلی خواهد بود. ‏

واشنگتن اوایل سال جاری نیز اطلاعات مخفی را در اختیار بازرسان هسته ای در وین قرار داد. آژانس نیز ‏این اطلاعات را در کنار اطلاعاتی قرار داد که از پایتخت کشورهای دیگر به دست آورده و یا خود در طول ‏سالها جمع آوری کرده بود.‏

بازرسان آژانس بین المللی انرژی هسته ای با کنار هم قرار دادن مدارک جدید و قبلی ظرف ماه های گذشته، ‏از این نگران شدند که شاید ایران قبل از توقف اقداماتش در پنج سال پیش به سطحی از پیشرفت واقعی در ‏طراحی سلاح های مرگبار رسیده باشد.‏

این موضوع هفته پیش به نحوی غیر معمول و با لحنی صریح به درخواست بازرسان برای اخذ اطلاعات ‏بیشتراز ایران منجر شد. غیر معمول تر اینکه از 18 مدرکی که مخفیانه بدست آمده بود و حاکی از تمایل ‏ایران به طراحی تسلیحات هسته ای قبل از توقف این فعالیت ها بود پرده برداشته شد. ‏

این وضعیت به طرح یک سوال اصلی و فوری انجامید: ایران قبل از توقف برنامه خود، در طراحی بمب تا ‏کجا پیش رفته بود؟

سئوال بالا اکنون به این سئوال تبدیل می شود که در قبال ایران چه باید کرد، خصوصاً اینکه این مساله از ‏سوی آژانس بین المللی طرح شده که واجد اعتبار بسزایی در دنیاست. اعتبار، همان چیزی است که دولت ‏بوش مدت ها پیش آنرا از دست داده است. ‏

بازرسان وین درگزارش هفته گذشته خود از شواهدی در مورد کار بر روی طرح اولیه کلاهک هسته ای، به ‏عنوان “عامل نگرانی جدی” یاد کردند و گفتند پرده برداشتن از اصل ماجرا “برای ارزیابی ماهیت برنامه ‏فعلی و گذشته برنامه هسته ای ایران حیاتی است.“‏

ایرانی ها نیز همانند سال های گذشته تاکید دارند هیچ گونه برنامه تسلیحات هسته ای در کار نبوده است و ‏فعالیت های آنان صلح آمیز و در راستای تولید برق است. بازرسان آژانس ناشکیبایی خود را از فقدان ‏همکاری های ایران با به بحث گذاردن 18 مدرک مشکوک به نمایش گذاشتند. آنها ضمناً فاش کردند که یکی ‏از دانشمندان ایرانی، زمانی، تصاویر اولین انفجار هسته ای دنیا در سال 1945 را همراه با معادله محاسبه ‏قدرت تخریبی آن به نمایش گذاشته است.‏

اما چرا حالا به گناه هایی که قبلاً از ایران سر زده پرداخته می شود؟ مگر یافته های مربوط به توقف طراحی ‏کلاهک هسته ای در سال 2003 ، کافی نیست؟

کارشناسان هسته ای داخل و خارج آژانس بین المللی به این سوال پاسخ منفی می دهند.میزان پیشرفت ایران ‏در طراحی تسلیحات حائز اهمیت است، زیرا دانشمندان این کشور در مسیر رو به جلو حرکت می کنند. آنها ‏در حال آموختن شیوه تولید سوخت مبتنی بر اورانیوم هستند. اگر آنها یک طرح مناسب از کلاهک هسته ای ‏هم در اختیار داشته باشند، فقط کمبود سوخت می تواند آن ها را ازداشتن بمب برحذر دارد. ‏

رابرت اس نوریس، مولف کتاب “مسابقه برای بمب” که به تاریخ پروژه منهتن می پردازد، می گوید: ‏‏”معمولاً عامل محدود کننده، سوخت است. بقیه کارها نسبتاً آسان است.” او گفت ایالات متحده توانست کار ‏طراحی بمب هیروشیما را در سال 1944 به پایان ببرد اما ساخت آن تنها پس از سال ها کار بر روی تولید ‏سوخت اورانیوم امکانپذیر شد که خود تا سال 1945 به درازا کشیده بود. دکتر نوریس گفت: “به محض آنکه ‏سوخت کافی بدست آوردند- برنده شدند- آنها آنقدر به کار طراحی خود اطمینان داشتند که حتی زحمت آزمایش ‏بمب را هم به خود ندادند.“‏

موسسه علوم و امنیت بین المللی- گروه خصوصی پیگیری اشاعه تسلیحات هسته ای در واشنگتن- هفته گذشته ‏گفت تحلیل های این موسسه از گزارش جدید آژانس نشان می دهد ایران تدریجاً در حال غلبه بر مشکلات ‏است وغنی سازی سوخت اورانیوم را اکنون با سرعت بالاتری انجام می دهد. ‏

مقامات بلندپایه ای که بر کار تهیه گزارش اطلاعاتی آمریکا نظارت داشته اند می گویند ممکن است کار ‏طراحی تسلیحاتی ایران تا قبل از سال 2003 به اندازه تولید یک بمب قابل مقایسه با بمب پنج تنی فرود آمده ‏بر هیروشیما پیشرفت کرده باشد. اما به این معنی نیست که آنها یک طرح عملیاتی برای تولید این بمب ‏هولناک در دست دارند ومثلا قادر خواهند بود یک بمب مینیاتوری یک تنی بر روی موشک های سریع سوار ‏کنند. استراتژیست های نظامی می گویند چنین تسلیحاتی حتی بدون اینکه شلیک شوند، قادر به تغییر موازنه ‏قدرت در منطقه است.‏

به همین دلیل است که میزان پیشرفت ایران در کار طراحی تسلیحات برای بازرسان هسته ای وین از چنین ‏اهمیتی برخوردار است. ‏

ایران به شدت کار روی مجموعه ای از موشک های دوربرد تحت عنوان شهاب- به معنی ستاره متحرک- ‏ادامه می دهد. موشک شهاب-3 پیشرفته ترین موشک ایرانی است و قابلیت دسترسی به اروپا را دارد. به ‏گزارش بازرسان درترجمه یکی از مدارک ایرانی مطلب بدست آمده عنوان زیر به چشم می خورد: “نحوه ‏سوار کردن انبوه کلاهک موشک شهاب 3 با بار مواد جدید.“‏

موسسه علوم و امنیت بین المللی در حال حاضر چنین نتیجه گرفته است که ایران به سختی می تواند تلاش ‏های قبلی خود برای تولید سلاح هسته ای را انکار نماید. موسسه می گوید: “چنین مدارکی خود به معنی وجود ‏پرونده ای قابل پیگیری است.“‏

اما سوال همچنان باقی است: ایران تا کجا جلو رفته است؟

منبع: نیویورک تایمز- 1 ژوئن ‏

‎ ‎