پخش سریال “سرزمین کهن” متوقف شده، عوامل و سازندگان فیلم توضیحاتی ارئه داده اند و صدا و سیما در بخش های مختلف خبری خود از مردم ایل بختیاری عذرخواهی کرده اما اعتراضات پایان نیافته است؛ در دزفول و مسجد سلیمان برخی از معترضان به پخش این سریال که آن را توهین به ایل بختیاری می دانند، بازداشت شده اند، سایت ایبنانیوز که بعنوان آژانس خبری بختیاری درباره اعتراضات مردم بختیاری خبررسانی میکرد از دسترس خارج شده و نمایندگان مجلس از اعزام هیاتی از سوی رئیس سازمان صدا و سیما به مناطق بختیاری نشین برای بررسی اعتراضات خبر می دهند.
محمدتقی توکلی، نماینده الیگودرز در مصاحبه با “روز” از ارجاع سریال “سرزمین کهن” به کمیسیون امنیت ملی مجلس خبر می دهد و می گوید که این سریال برای بررسی های بیشتر به کمیسیون امنیت ملی مجلس ارجاع شده. همزمان سیدعلی طاهری، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس به “روز” میگوید که این سریال در کمیسیون فرهنگی مجلس نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
دزفول، مسجدسلیمان، الیگودرز، ایذه، اهواز، اندیمشک، شهرکرد، لردگان، زرین شهر، لالی و فارسان از جمله مناطقی هستند که طی روزهای گذشته صحنه اعتراضات بخش هایی از مردم بوده، مردمی که از “ضرغامی استعفا، ضرغامی خجالت” شعار داده اند تا “مرگ بر تبریزی”. اما اعتراض ها به سریال” سرزمین کهن” ساخته کمال تبریزی که تاکنون 4 قسمت آن از صدا و سیما پخش شده فقط به تعدادی از مردم بختیاری که این سریال را توهین به خود تلقی کرده اند خلاصه نمی شود؛ نمایندگان شهرها و مناطق بختیاری نشین در مجلس از معترضان اصلی پخش این سریال هستند و آن را توهین به تاریخ ایل بختیاری قلمداد می کنند. هرچند در مصاحبه با “روز” متذکر می شوند که نه اعتراضات مردم بختیاری و نه اعتراضات آنها ، سیاسی نبوده و نباید مساله را سیاسی کرد.
در صحنه ای از سریال سرزمین کهن؛ امیر آقایی در نقش اردکانی، معلمی با اندیشه های چپ، رو به بیتا فرهی، در نقش خواهر ناتنی اردکانی، فریاد می کشد و می گوید: به چه چیز خودتون افتخار می‌کنین؟ به کدوم اصل و نسب؟ به سرپاگرفتن سگ‌های انگلیسی و کاسه‌لیسی کنسول انگلیس؟ می‌خواین فردا سر کلاس برای بچه‌ها قصه اینکه بختیاری‌ها چطور بختیاری شدند رو بگم؟
و ماجرای اعتراض ها از همین جا شروع می شود. براساس روایت مجله مهر، بختیاری نام خانوادگی خواهر ناتنی اردکانی است و استفاده از این نام خانوادگی برای بختیاری ها معنای توهین به این قوم را داشت.
مساله ای که در توضیح کمال تبریزی، کارگردان سریال “سرزمین” کهن هم بدان اشاره شده: “سرزمین کهن روایت مبارزه ملت ایران برای به بارنشستن انقلاب اسلامی است. اسامی شخصیت‌های این سریال صرفاً نام خانوادگی افراد است و اشاره‌ای به هیچ یک از اقوام غیور و دلاور کشور ندارد. قهرمان اصلی سریال که نقش مهم و موثری در نهضت خرداد و همراهی با روحانیت و امام دارد، از همین خانواده بختیاری است و قضاوت درباره شخصیت‌های مثبت و منفی این سریال به صبر و حوصله بیشتری احتیاج دارد”.
محمودرضا تخشید ( مدیر گروه فیلم و سریال شبکه سه) محمد مسعود (تهیه‌کننده سریال سرزمین کهن) و عباس سلیمی نمین (مشاور تاریخی پروژه) هم به اتفاق کمال تبریزی در نامه ای خطاب به عزت الل ضرغامی اعلام کرده اند که “بی‌تردید دست‌اندرکاران این سریال به هیچ‌وجه حتی در تصورات ذهنی خویش قصد کوچک‌ترین بی‌احترامی به ساحت مردم شریف و پرافتخار بختیاری را نداشته‌اند. مشاهده قسمت‌های آتی این مجموعه تلویزیونی موید این واقعیت خواهد بود. با این وجود چنانچه پخش قسمت‌های اولیه این مجموعه موجب رنجش خاطر هموطنان عزیز بختیاری شده است، مراتب عذرخواهی خود را اعلام می‌کنیم”.
علیرغم این توضیحات پخش سریال متوقف و ادامه پخش آن منوط به نتیجه تحقیقات هیات اعزامی رئیس صدا و سیما و مناطق بختیاری نشین و همچنین نتیجه بررسی های هیات ویژه بررسی که از سوی رئیس صدا و سیما تشکیل شده، است. نتایجی که ممکن است منجر به بازنگری هایی در صحنه هایی از سریال سرزمین کهن شود. رحمانی فضلی، وزیر کشور هم خوستار بازنگری در فیلم و جبران مساله شده.
نمایندگان معترض
محمدتقی توکلی، نماینده الیگودرز در مجلس شورای اسلامی که از معترضان به پخش این سریال است در مصاحبه با “روز” می گوید که او و سایر نمایندگان مناطق بختیاری نشین به نماینده پارلمانی صدا و سیما اعتراض کرده و تذکر داده بودند اما مورد بی توجهی قرار گرفته “ما ابتدا به نماینده پارلمانی صدا و سیما تذکر دادیم اما متاسفانه ایشان توجهی نکرد. بعد که مردم اعتراض کردند صدا و سیما متوجه حساسیت مساله شد. حدود 60 نماینده نامه ای نوشته و امضا کردیم و به صدا و سیما درباره پخش این سریال تذکر دادیم. معاون صدا و سیما به مجلس امد و توضیحاتی داد. قرار شد مساله رسیدگی شود و هم کارگردان و عوامل این سریال عذرخواهی کردند هم صدا و سیما عذرخواهی کرد.
سوال می کنم خود شما این سریال را دیده اید؟ نظر خود شما چیست؟ نماینده الیگودرز می گوید: قهرمان این داستان فرزند یکی از بختیاری ها است و این بچه بختیاری با توده ای ها و کمونیست ها هم پیاله می شوند و بعد می فهمد اینها به دردش نمی خورند و خائن هستند از آنها جدا می شود. بعد جذب لیبرال ها می شود و بعد می آید توی اردوگاه اسلام. حالا چه اتفاقی افتاده که این فیلم باعث نگرانی و بدبینی مردم شده و قابل تحمل هم نبود این بود که گویشی در فیلم به کار می رود که دعوای دو نفر است. دعوای همان بچه بختیاری و خانواده توده ای و در جریان این دعوا به همدیگر توهین میکنند. در توهینی که خانواده توده ای به بختیاری می کند چون لفظ یای نسبت در آن است و می گوید شما بختیاری ها. یعنی پسر بختیاری به توده ای توهین می کند و می گوید نوکر روس ها و او هم برمیگردد می گوید شما بختیاری ها و توهین به بختیاری ها می کند. این که پخش شد بازتاب زیادی بین مردم داشت و مردم بختیاری به صورت خودجوش آمدند و اعتراض کردند. چون چندین بار در مقاطع مختلف سال مخصوصا در مناسبت ها، به بختیاری ها توهین شده و همین باعث شده مردم حساسیت داشته باشند یکبار دو بار جواب توهین را نمی دهند بار سوم عکس العمل نشان می دهند.
او در توضیح سابقه توهین هایی که اشاره می کند به مردم بختیاری شده می گوید: یک بار آقای خسرو معتضد بود که در صدا و سیما توهین کرد و معلوم نیست از کجا آوردند او را. حالا هم اینها. بختیاری ها تاریخ بزرگی دارند و سردار اسعد می دانید که یکی از رزمندگان کشور بوده و انقلاب مشروطیت را تقریبا ایجاد کرد و تهران را فتح کرد و شجاعت های زیادی داشته. سردار لشکر بوده و در تاریخ کشور اسم اش به نام است. وقتی این توهین انجام شد قبلا هم مسبوق به سابقه بوده، مردم برای دفاع از حقوق خود به صورت جمعی و خودجوش آمدند بدون اینکه قضیه را سیاسی کنند اعتراض کردند. بعد از اعتراض ها ، حساسیت ها بالا رفت و آقای ضرغامی وارد عمل شد و فهمید که حق با مردم است و دستور داد هیاتی بررسی کردند و بعد از بررسی، دستور داد فیلم متوقف شود.
آقای توکلی معتقد است که اگر پخش سریال متوقف نمی شد مشکلات بیشتری به وجود می امد: “توقف پخش سریال، یک مقداری کمک کرد که مردم این تهمت سنگین را تحمل کنند و اگر این اتفاق نمی افتاد شاید خدای نکرده یکسری سواستفاده های دیگر می شد و این وسط مشکلاتی برای مردم ایجاد می شد. خوشبختانه به موقع صدا و سیما و کارگردان از اشتباه خود عذرخواهی کردند و مردم هم پذیرفتند. فیلم هم متوقف است فعلا تا زمانی که هیات بررسی تشخیص دهد مشکلی نیست و بازنگری شود و خود اقای ضرغامی تایید کند. و مردم هم قبول کنند که مشکلی وجود ندارد. در حال حاضر مردم راضی به پخش فیلم نیستند و پخش نمی شود”.
روز یکشنبه تعدادی از نمایندگان بختیاری با عزت الله ضرغامی، رئیس سازمان صدا و سیما دیدار کرده اند؛ محمدتقی توکلی، نماینده الیگودرز، اسماعیل جلیلی نماینده مسجدسلیمان، عباس پاپی زاده نماینده دزفول، سید محمدسادات ابراهیمی نماینده شوشتر، مجید جلیل سرقلعه نماینده لردگان ومجید منصوری بیدکانی نماینده لنجان.
آقای توکلی در این زمینه می گوید: آقای ضرغامی توهین این سریال به مردم بختیاری را رد نکرد یعنی منکر توهین نشد. او عذرخواهی کرد و گفت که هیاتی را به منطقه می فرستد تا با مردم و مسولان منطقه دیدار کنند و اعتراض ها بررسی شود. ما هم در مجلس به هر حال همچنان پی گیر هستیم و فیلم این سریال به کمیسیون امنیت ملی مجلس ارجاع شده است تا در آنجا مورد بررسی قرار بگیرد.
نماینده الیگودرز در عین حال تاکید دارد که اعتراض ها به پخش این سریال سیاسی نیست و نباید مورد سواستفاده سیاسی قرار بگیرد.
می گویم برخی خبرها از بازداشت تعدادی از مردمی که در اعتراض به پخش این سریال تجمع کرده بودند و همچنین امنیتی شدن برخی مناطق بختیاری نشین حکایت دارد آیا این مساله را نیز پی گیری خواهید کرد؟ آقای توکلی می گوید: در حوزه من یعنی شهر الیگودرز که اعتراض ها در آرامش انجام شده و مساله ای نبوده اما در دزفول ممکن است برخی از کسانی که قصد سواستفاده از این جریان را داشته اند بازداشت شده باشند و با آنها برخوردی صورت گرفته باشد. که این مساله را نیز پی گیری خواهیم کرد.
سیدعلی طاهری، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس هم در مصاحبه با “روز” خبر میدهد که روز یکشنبه ماجرای سریال “سرزمین کهن” در کمیسیون فرهنگی مجلس طرح خواهد شد. او می گوید: ما چون مشغول بررسی بودجه بودیم کمیسیون جلسه ای برگزار نکرده. طبق قانون طی زمان بررسی بودجه هیچ جلسه ای جز جلسه بودجه برگزار نمی شود. هفته آینده اما روز یکشنبه در کمیسیون طرح می شود و آن موقع می توانیم موضع کمیسیون را اعلام کنیم.
سوال می کنم که آیا شما این سریال را دیده اید و نظر خود خود شما چیست؟ آقای طاهری می گوید: من به صورت مرتب ندیده ام و همه قسمت ها را به صورت کامل ندیده ام ولی بالاخره یک مقداری لازم بود صدا و سیما در این قضیه دقت بیشتری داشته باشد که الحمدالله الان با دستور آقای ضرغامی دارند بررسی می کنند که اشکالات اش را برطرف کنند.اگر به هیچ وجه اشکالی نمی داشت لازم نبود صدا و سیما متوقف کند پخش را و دستور بررسی بدهد. اما اینکه عمد بوده باشد نمی شود به صورت قطعی گفت و احتمال می دهیم بر اثر بی دقتی صورت گرفته.
تهدید و ارعاب عوامل سریال
همزمان با این ماجراها یادداشت کوتاهی منتسب به امیر آقایی، بازیگر نقش اردکانی در سریال “سرزمین کهن” در فضای مجازی منتشر شده است. یادداشتی گلایه آمیز که امیر آقایی نوشته: صدای اعتراض بختیاری های عزیز را شنیدم که در چند روز گذشته؛ از هر ناسزا و پیامک گرفته تا تهدید و ارعاب فروگذار نبودند. سپاس می گویم مردم سرزمینی را که آنقدر صبور نبودند و نخواستند صبر پیشه کنند تا ببینند نه کمال تبریری ؛نه من ؛ و نه هیچ کس دیگری قصد بی احترامی به قومی را نداشته است.این ساده انگاری در رگ و خون ما جاری ست.یاد آور می شوم فیلمهای کمال تبریزی را که سالهاست توقیف است.یادآور می شوم ممنوع الکاری و جریمه ام را برای بازی نکردن در فیلمی که شما دوستش نداشتید.
او خطاب به بختیاری ها نوشته: برادران عزیز بختیاری؛ غیرتتان را می ستایم و به نوبه ی خود؛تنها می توانم بگویم قصد ما بی احترامی نبوده است.اساسآ قهرمان سریال سرزمین کهن یک بختیاری ست.اما یک سوال برایم باقی ست: آنروزهایی که برای مردم سرزمینم محکوم به ممنوع الکاری بودم؛از این خیل غیرت و جوانمردی؛چرا حتی شاخه ی گلی برای تسکین زخمهایم روانه ام نشد؟
امیر آقایی در ابتدای یادداشت کوتاه خود به گروگانگیری 5 سرباز در سیستان و بلوچستان اشاره کرده و نوشته: این تنها می تواند از فواید مخصوص فلات ما باشد که چند هفته است سربازان بی گناه سرزمینمان در اسارت اند و هیچ صدایی از کسی بر نمی آید.ما عادت داریم از سوراخ سوزن رد شویم و از درب دروازه نه !!!!
اما سریال سرزمین کهن اولین سریال یا فیلمی نیست که مورد اعتراض واقع می شود. پیش از این سریال ها و فیلم های متعددی از سوی قشرهایی از مردم مورد اعتراض قرار گرفته اند مردمی که یا شغل و حرفه خود و یا قومیت و شهرشان را در معرض توهین تلقی کرده اند. مجله مهر در این زمینه نوشته است: گاهی مشاغلی که سوژه سریال یا برنامه ای بودند اعتراض می کنند و گاهی قوم ها و شهرهای مختلف. مسئله ای که کارگردانان و تهیه کنندگان مختلف را به چالش کشیده و آنها بارها اعلام کرده اند که نمی دانند درباره چه موضوعی می توانند برنامه بسازند و اینکه معمولا نگران این واکنش ها هستند. اعتراض مازندرانی ها به سریال پایتخت به دلیل لهجه و آنچه تمسخر لهجه مازندرانی اعلام شد، اعتراض فوتبالیست ها به سریال طنز پژمان به دلیل ارائه چهره متفاوتی از فوتبالیست ها، اعتراض پرستاران به سریال بچه های نسبتا بد به دلیل نشان داده رشوه گرفتن یک پرستار و اعتراض روانپزشکان به سریال ساحتمان پزشکان، تنها گوشه ای از اعتراض هایی است که در یکی دو سال گذشته به سریال های تلویزیون انجام شده است و اگر آنها نتوانستند سریال ها به تعطیلی بکشانند، بختیاری ها توانستند سرزمین کهن را تعطیل کنند تا همه چیز به بازبینی و بررسی بیشتر سریال موکول شود.
