۵۵ روز طول کشید تا شهردار تهران پس از اعتراضات بسیار نسبت به حادثه آتش‌سوزی خیابان جمهوری که منجر به مرگ دو کارگر زن شد، عذرخواهی کند. اما همه چیز در همینجا متوقف شد و یک سال و ۵ ماه پس از وقوع حادثه، هنوز از نتیجه رسیدگی دستگاه قضایی خبری نیست؛ شهرداری هم در این مدت به سراغ خانواده دو زن جان باخته نرفته و سخنگوی سازمان آتش‌نشانی در توجیه می‌گوید که می‌خواسته‌اند داغ دل بازماندگان تازه نشود.
آتش‌نشانی: هنوز هیچ حکمی صادر نشده
صبح روز یکشنبه ۲۹ دی ماه، در شرایطی که کشور در تعطیل رسمی به سر می‌برد، کارگران یک تولیدی پوشاک به محل کار خود در طبقه پنجم یک ساختمان در خیابان جمهوری، تقاطع ابوریحان رفتند. کمی قبل از ظهر، واحدی که کارگران در آن حضور داشتند در محاصره شعله‌های آتش قرار گرفت و راه فرار مسدود شد. ساختمان قدیمی و غیراستاندارد هم مجهز به راه‌پله‌های اضطراری نبود؛ پس شیرین فروتنی ۴۴ ساله و آذر حق‌نظری ۶۰ ساله تصمیم گرفتند به سمت پنجره‌ها بروند.
زن جوان‌تر در همان دقایق ابتدایی به پایین سقوط کرد در حالی که تنها ماشین آتش‌نشانی حاضر در محل، یک نیسان با حداقل امکانات بود. دقایقی بعد، این اتفاق هولناک برای آذر حق‌نظری هم که با تلاش بسیار به نرده‌های پنجره آویزان مانده بود، تکرار شد. بعد از این سقوط بود که تازه نردبان آتش‌نشانی برای نجات محاصره‌شدگان حرکت کرد. ضمن اینکه تا پیش از سقوط این دو شهروند هم هیچ اثری از بالشتک نجات نبود. ۲۵ کارگر دیگر اما توسط نیروهای آتش‌نشانی از ساختمان آتش‌گرفته جانِ سالم به در بردند. (شرح کامل حادثه به همراه عکس‌ها و فیلم)
حالا خبرگزاری ایلنا، یک سال و پنج ماه پس از وقوع حادثه به سراغ خانواده فروتنی و حق‌نظری رفته و خبر داده که مسوولان حتی سراغی از فرزند معلول نسرین که سرپرستی او با بهزیستی است، نگرفته‌اند. روزنامه شرق پیش از این گزارش داده بود که نسرین فروتنی چندسال پیش از همسرش جدا شده بود و در طبقه بالای خانه پدری‌اش(در شهرک مطهری کیانشهر تهران) تنها زندگی می‌کرد. از او یک دختر به جا مانده، دختری متولد سال ۱۳۷۱ که به دلیل ابتلا به اختلال ذهنی از مدت‌ها پیش در یکی از مراکز بهزیستی نگهداری می‌شود. نسرین دیپلم خیاطی داشت و به مدت ۸ سال در آن کارگاهی که آتش گرفت، مشغول خیاطی بود.
برادر نسرین فروتنی به خبرنگار ایلنا گفته است: “پس از آنکه هیاهوی این ماجرا خوابید، انگار که ما هم به کلی فراموش شدیم. هرگز پس از ماجرا کسی از مسئولین سراغی از ما نگرفتند. هرچند که ما هم توقعی برای دلجویی نداشتیم. توقع ما این بود که مساله را به صورت شفاف بیان می کردند یا حداقل اقداماتی صورت می گرفت که این اطمینان را برای مردم ایجاد می کرد که دیگر چنین حادثه ای رخ نخواهد داد.”
به گفته او، به خانواده‌های این دو زن کارگر اعلام شده بود که پرونده ظرف ۳ تا ۴ ماه رسیدگی خواهد شد.
جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش نشانی نیز با بیان اینکه نتیجه نهایی این پرونده هنوز اعلام نشده، گفته: “آتش نشانی محکم ایستاده است که اگر درصدی مقصر شناخته شد به رای دادگاه تمکین کند.”
او در توجیه اینکه چرا شهرداری و آتش‌نشانی در این مدت به سراغ خانواده جان باختگان نرفته اند، عنوان کرده است: “در زمان حادثه ما در مراسم‌های مختلف برای بیان تسلیت حضور پیدا کردیم اما پس از آن شاید رفتن مجدد ما فقط داغ آنها را تازه می کرد. البته من اطلاع دقیقی ندارم و شاید واحد رفاهی ما اقداماتی انجام داده باشد.”
به گفته این مقام آتش‌نشانی تهران، “فرآیند پیگیری این پرونده در دستگاه قضایی در مرحله تحقیقات قرار دارد و هنوز هیچ حکم رسمی در این باره صادر نشده است.” این درحالی است که نوزدهم خرداد ماه، فاطمه دانشور عضو شورای اسلامی شهر تهران اعلام کرده بود که طبق حکم قوه قضاییه، در این حادثه آتش‌نشانی و کاربر نردبان هیدرولیکی مقصر دانسته شده‌اند.
از مقصر معرفی کردن جانباختگان تا نردبام
در نخستین اظهارنظرهای سخنگوی سازمان آتش‌نشانی پس از وقوع حادثه، دو زنی که جان خود را از دست داده بودند مقصر معرفی شدند. او سپس اظهاراتی متناقض به زبان آورد اما فردای آن روز دوباره صحبت‌های اولیه خود را تکرار کرد. جلال ملکی مدعی بود که نخستین گروه آتش نشانان ۳ دقیقه بعد خود را به محل حادثه رسانده و بعد از مشاهده گستردگی حریق، چند ایستگاه آتش‌نشانی به همراه تشک نجات و دو دستگاه نردبان هیدرولیکی در محل حاضر شده‌اند.
“مردم شاهد بوده‌اند در جریان اتفاقاتی که در گذشته دور و نزدیک رخ داده است، همیشه گفته‌اند رسیدگی می‌کنیم، اما در انتهای کار بنده هم به‌عنوان یک شهروند نفهمیده‌ام که نتیجه چه شد. به‌عنوان مثال در حادثه برخورد دو قطار در نیشابور و همچنین فرود هواپیما در خارج از باند در اصفهان متوجه نشدیم چه کسی مقصر اعلام شد؟ در حوادث اخیر در جاده قم هم تعداد کثیری از مردم در جریان آتش‌سوزی کشته شدند و مقرر شد که این حوادث به سرعت رسیدگی شود اما در آخر متوجه نشدیم که چه اتفاقی افتاد.” این بخشی از سخنان شهردار تهران در روز ۲۵ اسفند ماه ۹۲ است، در همان مراسمی که از قصور احتمالی مجموعه تحت مدیریتش عذرخواهی کرد اما بر حفظ رضا خوشزاد، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی تاکید کرد.
رضا خوشزاد همچون قالیباف از سپاه و نیروی انتظامی به مجموعه مدیریت شهری آمده و تا قبل از مدیرعاملی، کوچکترین سررشته‌ای از آتش‌نشانی نداشت. در گزارش سازمان بازرسی شهرداری تهران هم کوچکترین تقصیری متوجه مدیریت سازمان آتش‌نشانی نشد.
شورای شهر تهران هم با وجود حضور پررنگ در روزهای اولیه حادثه و وعده‌های مکرر اعضای آن برای تحقیق و پیگیری، در نهایت ترجیح داد این موضوع را دور از چشم افکار عمومی پیگیری کند و معلوم نشد گزارش نهایی شورا چه مفادی دارد و چه سرانجامی پیدا کرده است. آیا همان گزارش‌های جانبدارانه از شهرداری و آتش‌نشانی که به قول خود اعضای شورا یک قران هم نمی‌ارزید، مبنا قرار گرفته است؟ چرا گزارش تهیه شده از سوی یکی از اعضای متخصص شورا که خود سابقه مدیریت آتش‌نشانی را در کارنامه داشت، هیچ گاه در شورا قرائت نشد؟
محمد حقانی، یکی از مدیران قدیمی شهرداری پایتخت که اکنون عضو شورای شهر است در گزارش خود “مدیر ارشد شهرداری” را مقصر خواند که با انتخاب‌های سیاسی و غیرتخصصی سازمان آتش‌نشانی را دچار مشکل کرده است.
او پیش بینی کرده بود که شلنگ آب یا بالابرنردبام را مقصر این فاجعه معرفی کنند و تاکید کرده بود که “باید شهردار تهران به این پاسخ دهد که در دو دوره‌ای که در این صندلی نشسته چرا هنوز ساختار را چنان اصلاح نکرده که ما شاهد این اتفاق ها نباشیم؟”
رسیدگی قضایی به پرونده خیابان جمهوری درحالی این همه مدت به طول انجامیده که مرداد ماه سال گذشته، برادر آذر حق نظری، از احتمال کاشت دو درخت توسط شهرداری تهران به منظور صحنه سازی و توجیه پهن نشدن تشک نجات در آن محل خبر داده بود.
