در حالی که براساس اعلام مقامات جمهوری اسلامی گروه ۱+۵عامل تعویق مذاکرات هسته ای معرفی شده، مقامات غربی گفته اند تهران با برگزاری مذاکرات در ترکیه مخالفت کرده و باعث ناامیدی شده است. محل برگزاری مذاکرات نه تنها باعث چالش جدید تهران و غرب شده بلکه باعث انتقادات وزیرخارجه سابق و پاسخ سایت نزدیک به احمدی نژاد به وی نیز شده است.
هر روز که می گذرد بحران اتمی جمهوری اسلامی به واسطه تحریم های بین المللی اثرات مخرب تری بر اقتصاد کشور می گذارد؛ موضوعی که ظاهرا چندان دغدغه رهبران سیاسی تهران نیست. آن ها بیش از آنکه در پی حل و فصل نزاع با شش قدرت جهانی باشند به محل
برگزاری مذاکرات با ۱+۵ می اندیشند؛ موضوعی که به نوشته خبرگزاری نیمه رسمی مهر از قول یک مقام آمریکایی، باعث لغو مذاکرات هسته ای میان تهران و اعضای شورای امنیت بعلاوه آلمان شده است.
این مقام آمریکایی گفته است: “ایران پیشنهاد مذاکره در استانبول در روز۲۸ ژانویه (۹ بهمن) را نپذیرفت و همین مسئله عامل تعویق مذاکرات به ماه فوریه شد.”
به گفته وی جمهوری اسلامی در یک ماه گذشته “پیشنهادات زیاد و متفاوتی” درباره مکان و زمان مذاکرات داده؛ اتفاقی که همیشه محل بحث و جدل تهران با مذاکره کنندگان است. برای مسئولین جمهوری اسلامی تعیین محل برگزاری مذاکرات فرصتی شده است تا آن ها مواضع خود در عرصه خارجی را مطرح و غالبا اصل موضوع را که محتوای مذاکرات هسته ای باشدبه حاشیه ببرند.
تا بهار امسال مذاکرات اتمی عموما در سوئیس و ترکیه برگزار می شد. پیش از آغاز سال جدید هم دو دور مذاکرات در استانبول برگزار شده بود. اما برگزاری دور سوم آن در فروردین امسال با شرط هایی همراه بود. همزمان با اوج گرفتن درگیری ها در سوریه و اختلاف نظر عمیق تهران و آنکارا در این کارزار، جمهوری اسلامی ابتدا با برگزاری مذاکرات در استانبول مخالفت کرد، ولی سرانجام به آن تن داد.
جمهوری اسلامی لغو کرد
اینک جمهوری اسلامی باز هم در اسشتانه دیدار استانبول بهانه گیری کرده است. در همین راستا روز شنبه خبرگزاری های رسمی و دیروز نیز جراید دست راستی ادعا کردند مذاکرات به درخواست ۱+۵به تعویق افتاده است. در این اخبار آمده بود: “با وجود آمادگی ایران برای برگزاری مذاکرات ۱+۵ در تاریخ توافق شده در ماه ژانویه خانم اشمیت در این گفتگو اعلام کرد 1+5 آمادگی لازم برای برگزاری مذاکرات در ماه ژانویه را ندارد و تاریخ جدیدی در این گفتگو برای ماه فوریه پیشنهاد کرد.”
اما خیلی زود مشخص شد که عامل بر هم زننده مذاکرات تهران بوده؛ زمانی که سخنگوی دفتر کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خبر داد جمهوری اسلامی پیشنهاد گروه ۱+۵ را برای مذاکره در ماه جاری میلادی در استانبول ترکیه نپذیرفته است. این مذاکرات قرار بود امروز و فردا برگزار شود.
به گزارش بی بی سی فارسی مایا کوتسیانچیچ گفته است این گروه در مورد محل و تاریخ مذاکرات از خود انعطاف نشان داده اما تهران با “طرح شرایط تازه” عملا درصدد به تاخیر انداختن مذاکرات است.
یکی از این شرایط جدید برگزاری مذاکرات در قاهره است.جمهوری اسلامی از زمان پیروزی اخوان المسلمین در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری مصر تلاش کرده تا روابط دیپلماتیک دو کشور را که سه دهه است قطع شده احیا کند؛تلاشی که عمدتا ناکام مانده. حتی مرسی در جریان اجلاس سران کشورهای اسلامی در تهران به تندی علیه متحد استراتژیک جمهوری اسلامی، یعنی سوریه سخن گفت؛ سخنانی که صدا و سیما آن را سانسور کرد. از سوی دیگر در حالیکه رهبران مصر در جریان درگیری اخیر حماس و اسرائیل، به بسیاری از مقامات عربی اجازه ورود به نوار غزه را دادند مانع حضور مسئولان جمهوری اسلامی در این منطقه شدند.
با این حال هفته گذشته علی اکبر صالحی از شوق و ذوق خیلی از کشورها برای میزبانی مذاکرات هسته ای میان تهران و گروه ۱+۵ خبر داد. وی تصریح کرد: “بسیاری از کشورها متقاضی میزبانی این مذاکرات هستند.” وی به قاهره هم اشاره داشت که همزمان با سفر وی به این کشور، میزبان جمعی از تجزیه طلبان مخالف ایران هم بود.
صالحی گفته بود: “در سفر اخیر بنده به مصر از طرف شورای عالی امنیت ملی توصیه شده است که نشست بعدی در قاهره انجام شود که مصر هم از آن استقبال کرد…. مقامات مصر هم اکنون برای جلب نظر اعضای گروه ۱+۵ در خصوص میزبانی قاهره درحال رایزنی هستند ولی تا این لحظه هیچ مطلبی در این زمینه رسمی و قطعی نشده است.”
در چنین شرایطی ایالات متحده از موانعی که جمهوری اسلامی برای از سر گیری مذاکرات ایجاد می کند ابراز ناامیدی کرده است. دیروز یک مقام کاخ سفید به روزنامه الشرق الاوسط گفت: “عدم توافق درباره دور جدید مذاکرات ما را دچار ناامیدی کرده است. ما درباره زمان ومکان مذاکرات از خود نرمش نشان دادیم اما ایران شروط جدیدی را مطرح می کند و این به معنای وقت کشی است.”
متکی: نه قاهره نه استانبول
مکان مذاکرات البته نه تنها باعث چالش جدید تهران و غرب بلکه باعث شده است نیروها و رسانه های داخلی اصولگرایان نیز وارد کارزار شوند و از یکدیگر انتقاد کنند.در همین راستا منوچهر متکی، وزیر خارجه عزل شده احمدی نژاد که حالا از منتقدین دست راستی وی به شمار می آید با انتشار یادداشتی از برجسته سازی موضوعی “فرعی” به نام “محل مذاکرات” انتقاد کرده و نوشته است: “مدتی قبل، طرف ایرانی در حالی کشور عراق را به عنوان محل مذاکرات ایران و ۱+۵ پیشنهاد داد که مشخص نیست با چه تحلیلی کشوری که هنوز از استانداردهای لازم امنیتی برای چنین اقداماتی برخوردار نیست باید به عنوان محل انجام مذاکرات پیشنهاد شود؟”
وی سپس مستقیما مواضع صالحی را که از اواخر پاییز سال ۸۹ بر مسند وی نشسته مورد انتقاد قرار داده و تصریح کرده است :” وزیر امور خارجه کشورمان در سفر چند روز گذشته خود به مصر بر اساس هماهنگی با دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، پیشنهاد برگزاری گفتگوهای آتی جمهوری اسلامی ایران با ۱+۵ در قاهره را ارائه می دهد در حالیکه به فاصله کوتاهی، بر اساس خبر خبرگزاری رسمی مصر(الشرق الاوسط) و به نقل از یک مقام ارشد دولت این کشور اعلام می شود که مصر هنوز درباره میزبانی نشست بعدی مذاکرات هسته ای ایران و ۱+۵ تصمیمی نگرفته است!”
با این حال این ها به این معنا نیست که متکی موافق برگزاری مذاکرات در استانبول است؛ او که در ابتدای یادداشت قصد داشته بگوید محل برگزاری مذاکرات امری فرعی است، خود نیز، برگزاری مذاکرات در ترکیه – به دلیل مواضع مداخله جویانه اش در سوریه – را “فاقد منفعت” برای تهران دانسته است. به گفته او “بهترین محل برگزاری این گفتگوها، پایتخت کشورهای مذاکره کننده بصورت تناوبی می باشد. مثلا برای دور بعدی نشست و در رایزنی با خانم اشتون، پاریس، تهران و یا پکن پیشنهاد شود.”
رجانیوز : متکی همسو با کاخ سفید است
این مواضع، خشم رجانیوزرا به همراه داشت. این پایگاه اطلاع رسانی نزدیک به دولت در پاسخ به انتقاد های متکی، وی را به همسویی با مواضع کاخ سفید متهم کرد و نوشت: “همزمان با فضاسازی غرب پیرامون مذاکرات آتی ایران و 1+5 و در حالیکه غرب ایران را متهم به سنگ‌اندازی در مسیر مذاکرات می‌کند، منوچهر متکی وزیر سابق امور خارجه ایران با انتشار یادداشتی در سایت شخصی خود و با بیان ادعاهایی عجیب پیرامون مکان مذاکرات پیش رو و مذاکرات قبلی، موضعی هم جهت با کاخ سفید را درباره موضع تعیین محل مذاکرات هسته‌ای مطرح کرده است.”
مذاکرات جمهوری اسلامی بهار امسال تنها در استانبول برگزار نشد، بلکه اوایل خرداد به اصرار جمهوری اسلامی در بغداد ادامه یافت، و بعد هم اواخر همان ماه در مسکو که در کنار پکن دوستان خوب جمهوری اسلامی در۱+۵ محسوب می شوند. اما نه بغداد و نه مسکو ناجی بحران هسته ای نشدند. در مسکو کاترین اشتون شکست مذاکرات سه گانه بهار را اعلام کرد و اوایل تیرماه اتحادیه اروپا در واکنش به عدم همکاری جمهوری اسلامی با گروه ۱+۵ خرید نفت از جمهوری اسلامی و بیمه نفت کش های ایرانی را تحریم کرد؛ رخدادی که در کنار تحریم های مالی و نفتی ایالات متحده علیه تهران، اقتصاد کشور را به زانو در آورد.
توقف تکاپوها برای برگزاری دور جدید مذاکرات تا آذر امسال ادامه داشت.سخنگوی کاترین اشتون در این مورد گفته است دو طرف از ماه دسامبر در حال گفت و گو برای رسیدن به توافقی درباره زمان و مکان مذاکرات بوده اند
برخی مقام های اتحادیه اروپا گفته اند تاریخ جدیدی در ماه فوریه ( بهمن و اسفند ) به تهران پیشنهاد کرده اند؛ تاریخی که هنوز قطعی نشده است.
علی رغم این ها رضا طلایی نیک جانشین معاون نظارت مجلس شورای اسلامی همچنان اصرار دارد که غرب مسئول بر هم خوردن مذاکرات است. او دیروز به خبرگزاری فارس گفت: “غرب در مذاکره با ایران به دنبال خرید زمان به منظور خروج از سردرگمی است و برای بازگشت به میز مذاکرات با ابهامات گوناگون مواجه است.”
گفتنی است در آخرین روزهای ماه گذشته نیز مذاکراتی میان جمهوری اسلامی و آژانس بین المللی انرژی اتمی در تهران برگزار شده بود؛ مذاکراتی دو روزه که مقامات آژانس آن را “شکست خورده” توصیف کردند.
دور بعدی مذاکرات تهران و دیده بان بین المللی اتمی قرار است ۲۴ بهمن برگزار شود، ناظران می گویند به احتمال زیاد دور بعدی مذاکرات جمهوری اسلامی و ۱+۵ پس از برگزاری گفتگوهای تهران و آژانس بین المللی انرژی اتمی برگزار خواهد شد.
