حمیدرضا جلایی پور،عضو شورای مرکزی حزب مشارکت، استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران و مدیرمسوول اولین روزنامه جامعه مدنی ایران، جامعه، از طرفداران سرسخت حضور سیدمحمد خاتمی در انتخابات بود.حتی مصاحبه وی در نشریه توقیف شده “شهروندامروز” در حمایت از خاتمی، باعث دلخوری طرفداران حضور عبدالله نوری و مهدی کروبی شد. او امااکنون با همان شدت از موسوی حمایت و در گفت و گو با روز تاکید می کند که: “کاندیدای ما در انتخابات میر حسین موسوی است، به شدت از وی حمایت می کنیم و شوخی هم نداریم!” چون “معیار ما برای معرفی کاندیدا، میزان رای آوری است.“
آقای جلایی پور، فکر می کنم بدترین خبر در سال گذشته برای طرفداران آقای خاتمی، انصراف ایشان از حضور در صحنه انتخابات بود. تصور می کردید به این نحو از انتخابات انصراف دهند؟
واقعا بدترین خبر بود. من اصلا فکر نمی کردم این گونه شود، ولی اتفاق افتاد. دیر آمدن آقای خاتمی باعث انتقاداتی به ایشان شد، ولی وقتی دیر آمدند، ما فکر می کردیم که دیگر آمده اند.
خیلی ها می گویند انصراف آقای خاتمی، حرکتی اخلاقی بوده است. شما هم چنین عقیده ای دارید؟
نه، من صلاح نمی دانم بحث های اخلاقی این گونه به کار روند.بحث های تحلیلی مبتنی بر اخلاق، ضوابطی دارد. نمی شود هر بحث یا هر کاری را اخلاقی گفت. شاید بتوان این کار آقای خاتمی را تحلیل کرد.
مثلا چه تحلیلی؟
در کشور ما علت خیلی از تصمیمات مهم را شاید سال ها بعد بتوان فهمید، اما الان تنها چیزی که من می فهمم این است که آقای موسوی که آمد، آقای خاتمی رفتند، یعنی همان صحبتی که خودشان گفته بودند که یا من می آیم یا آقای موسوی.
همین جمله آقای خاتمی، به نظر شما نشان دهنده نوعی توافق با آقای موسوی نبود؟
تمام بحث ها را که ما نمی دانیم. وقتی آقای خاتمی این جمله را گفت، ما فکر می کردیم که آقای خاتمی هستند. اما بعد دیدیم که آقای موسوی آمدند و طبیعتا آقای خاتمی رفتند.
چطور شد که مشارکت این قدر سریع از اقای موسوی حمایت کرد؟
کاری که مشارکت کرد، خیلی هم به سرعت نبود. مشارکت، حزب یکی – دو نفره نیست که سریع تصمیم بگیرد. حزبی است که شورای مرکزی، دفتر سیاسی، ارکان و نماینده های شهرستان دارد. نماینده های شهرستان، نماینده شهرها هستند و برای خودشان شانی دارند. یعنی گرفتن یک تصمیم به نام حزب، مسیر طولانی و دشواری را طی می کند. من مثلا یادم هست که چند ماه طول کشید که کاندیدای مشارکت آقای خاتمی بشوند.
در همان زمان پیش بینی چنین روزهایی را می کردید؟
همان زمان بچه های مشارکت – که الان پخته شده اند – این احتمال را دادند که شاید به هر دلیلی آقای خاتمی وارد صحنه نشود. به همین دلیل تصویب کردند که در این صورت، شورای مرکزی و ارکان حزب تصمیم گیری کند. به هر حال بعد از شوک انصراف آقای خاتمی، در تقریبا بیست روز گذشته بحث های خیلی زیادی مطرح شد – که امیدوارم روزی چاپ شوند – و نتیجه کلی بحث های حزب، آقای موسوی شدند که حدود دو سوم آرای درون حزب را به خود اختصاص دادند. یعنی یک فرایند واقعا حزبی طی شد و از آقای موسوی هم محکم دفاع شد
چرا آقای موسوی؟ انتخاب آقای موسوی فقط به دلیل صحبت های آقای خاتمی در حمایت از وی بود؟
کاندیدای اول ما، آقای خاتمی بودند که انصراف دادند. مشکل ما این بود که کاندیدا نداشتیم. در بین کاندیداهای موجود نزدیک ترین فرد به دغدغه ها و اهداف اصلاح طلبانه، آقای موسوی بودند که رای خوبی هم آوردند. می شود هم بحث کرد چرا. در میان کاندیداهای موجود آقای موسوی، بیشتر دغدغه های اصلاح طلبان را دارد: در سیاست، در فرهنگ، در اجتماع در سیاست خارجی و کاملا اصلاح طلب اند،شاید در گفتارها تفاوت وجود داشته باشد. ما الان خیلی محکم از آقای موسوی حمایت می کنیم و شوخی هم نداریم.
مشارکت که به هر شکل قصد حضور در انتخابات را داشت با چهار گزینه مواجه بود:موسوی، نوری، کروبی و کاندیدای حزبی. چرا در این میان آقای موسوی انتخاب شد؟
معیار برای مشارکت حتی در زمان خاتمی و همین الان، پیروزی در انتخابات است. معیاری که خیلی از نیروهای دلسوز کشور به آن توجه نمی کنند. مشارکت در شرایط خاصی تصمیم گیری می کند. اگر شرایط عادی و رقابت انتخاباتی، حزبی بود، همه احزاب می توانستند رسانه داشته باشند، کسی نگران سلامت انتخابات نبود، طبیعی است که همه احزاب، افراد خود را کاندیدا می کردند. ولی ما در شرایط عادی نیستیم. لذا مهم ترین معیار برای مشارکت، حمایت از کسی بود که در انتخابات پیروز شود و نزدیک به دغدغه های اصلاح طلبی باشد.
یعنی دلیل حمایت از آقای خاتمی هم همین بود؟
بله. اگر دقت کنید هفت – هشت ماه پیش که مشارکت به شدت از آقای خاتمی حمایت می کرد، زمانی بود که نیروهای منتقد، دست به تحلیل های عجیب می زدند. چقدر فشار آوردند، چقدر جو سازی کردند. امابعداز هفت – هشت ماه همه فهمیدند که اتفاقا مشارکت روندی را که جامعه سیاسی طی می کند، به خوبی شناخته است. لذا از کسی حمایت نکرد که اگر می ماند قطعا رییس جمهور نبود.معیار مشارکت پیروزی کاندیدا در انتخابات بود که درآن زمان خاتمی بود. الان هم از آقای موسوی، حمایت می کنیم چون درمیان کاندیداهای حاضر بیش از همه احتمال پیروزی دارد.
یعنی شما شانس پیروزی آقای موسوی را از آقایان نوری و کروبی بیشتر می دانید؟
بله. ضمن احترام به همه دوستان اصلاح طلب، ما معتقدیم آقای موسوی رای آوری بیشتری دارند.
می شود از حرف شما این برداشت را داشت که برای شما بیش از تکیه به شعارها، در مرحله اول پیروزی در انتخابات مهم تر است؟
مشارکت حزبی است که به دموکراسی معتقد است وروی زمین ایران قدم می زند و نه آسمان. بر آن است که ارزش های خود را به پیش ببرد و به همین دلیل حرف های بزرگ غیراجرایی نمی زند.
به بحث حمایت از آقای موسوی برگردیم. خیلی ها هنوز روی اصلاح طلب بودن آقای موسوی حرف دارند
عناصری که آقای موسوی روی آن تاکید کرده اند، برای اصلاح طلبان عناصر تعیین کننده ای است.
مثلا چه مواردی؟
برای اصلاح طلب چه چیزهایی مهم هستند؟ آزادی، تقویت احزاب، اینکه رییس دولت سلامت انتخابات را تضمین کند. استقلال قاضی برای رییس دولت مهم باشد، حقوق شهروندی مهم باشد. رسما دروغ نگوید و مردم را فریب ندهد. موسوی هم در مصاحبه نشان داد که این مسایل برایش مهم است، در گذشته هم برایش مهم بود.
به هر حال ایشان هنوز حتی حاضر نشده اند که رسما اعلام کنند اصلاح طلب هستند.
همین آقای موسوی در سخت ترین شرایط نخست وزیر بوده؛ و در آن فضا خیلی از رفتارهای او قابل دفاع بوده است.
کدام رفتارها؟ خیلی نقذها به آن دوران وجود دارد و به زبان عامیانه آن دوره را دوره “بگیر و ببند” می نامند.
مطبوعاتی که بعدا در دوره آقای هاشمی منتشر شدند، در دوران آقای موسوی مجوزگرفتند. نه نفر از اعضای کابینه آقای موسوی، هم خط ایشان نبودند، اما چون قوی بودند، آقای موسوی آن ها راتحمل می کردند و این مهم است که تحمل می کردند. در بحث اجتماعی مثلا تقویت نهادهای مدنی مهم است. عدم دخالت در حوزه خصوصی افراد برایش مهم است. برای همین گفته بود که طرح امنیت اجتماعی را جمع می کنیم، این چه مبارزه ای است که بیشتر به تعداد تخلفات اجتماعی می افزاید. ایشان به عرصه عمومی، نقد و بررسی اعتقاد دارد. دولت وظیفه را دارد که این عرصه را امن کند تا نخبگان عرصه حرف بزنند، نه اینکه کارشناسان و افراد نخبه ساکت بمانند و یک مشت دروغ گو صحبت کنند.
ولی به هر حال باید دید این مسایل در دوره ایشان رعایت شده است یا خیر.
آن فضا، فضای انقلابی بود و ما از بی دولتی به سمت استقرار دولت حرکت می کردیم. در همان دوران خیلی از عملکردهای آقای موسوی قابل دفاع بوده است
می شود مثالی از رفتارهای قابل دفاع آقای موسوی بزنید؟
من آن زمان فرماندار مهاباد بودم. یکی از شخصیت هایی که به شدت از حقوق کردها دفاع می کرد، همین آقای موسوی بودند. من مایلم تصحبح کنم یکی از پایگاه های دفاع از حق شهروندی اقوام آقای موسوی هستند؛من به عنوان فرماندار مهاباد، بیشترین رابطه را با نخست وزیر داشتم. ما یک تحقیق علمی کرده بودیم درباره اینکه چرا در کردستان افراد به گروه های مخالف نظام می پیوندند و به دنبال مبارزه مسلحانه می روند. یکی از مسایلی که آن تحقیق نشان داد روی این مساله موثراست، بحث بیکاری بود. ایشان برای همین تحقیق، سفری اختصاصی به کردستان انجام دادند و چندین مصوبه غیر شعاری – نه از مصوبه هایی شعاری الان – برای اشتغال انجام داد. بودجه اختصاصی تخصیص داد و خیلی از کردهای سرمایه گذار آمدند و امکانات را گرفتند و در منطقه مستقر کردند. این ها نکات مثبتی است که که در مقابل جوان های امروز، ما می توانیم شهادت بدهیم.
بحث سیاست خارجی چطور؟ آقای موسوی را از مشاوران و تایید کنندگان سیاست هسته ای دولت نهم می دانند.
این از همان حرف های نسنجیده است. رفتارو گفتار آقای موسوی نشان می دهد که ایشان به شدت طرفدار منافع ملی کشور است. اما منافع ملی در نظام بین المللی موجود. نظام بین المللی موجود نظامی نیست که همه چیزش مبتنی بر قانون و توافق برابرهمه دولت ها باشد، بلکه مبتنی بر قدرت است. ایشان مخالف تشنج زایی و تعارض، آن هم به شکل کاریکاتوریش است، آن هم فقط در لفظ. ایشان موافق تنش زدایی هستند و ادامه دهنده مسیر تشنج زدایی آقای هاشمی و اعتمادسازی آقای خاتمی اند. چون تیم دیپلماسی ایشان هم، همان تیم های قبلی است.
آِینده را با آقای موسوی چگونه می بینید؟
نظرسنجی های دو – سه روز اخیر نشان می دهد آرای آقای موسوی روند رو به رشدی دارد. همه کسانی که آینده ایران و جامعه برایشان مهم است، باید وارد صحنه شوند. اگر پشتوانه رای آقای موسوی قوی باشد، فکر می کنم آقای موسوی در همان دور اول، رییس جمهورخواهند شد. می توان امیدوار بود که آقای موسوی پدیده انتخاباتی هشتاد وهشت باشند.
