دانیل پایپز
واکنش ایران به حمله احتمالی اسرائیل به تاسیسات هسته ای آن، چه خواهد بود؟ پاسخ این سئوال اهمیت زیادی دارد زیرا نه تنها بر تصمیم اسرائیل اثر می گذارد بلکه نشان می دهد سایر کشورها تا چه حد می توانند از چنین حمله ای جلوگیری کنند.
تحلیلگران معمولا پیش بینی های خوش بینانه ای از سیاست های پیشگیرانه و کنترل کننده ارائه می دهند (برخی حتی از یک ایران هسته ای هم استقبال می کنند) و اقدام نظامی را به عنوان بدترین راه حل، با عواقب وخیم توصیف می کنند. آنها اغلب می گویند تهران برای تلافی به هر کاری، از آدم ربایی، عملیات تروریستی، تا حمله موشکی، دریایی و بستن تنگه هرمز دست خواهد زد. این پیش بینی ها به دو مطلب توجه نمی کنند: هیچ یک از حملات قبلی اسرائیل، شامل حمله به عراق در سال 1981 و به سوریه در 2007، با پاسخ روبرو نشد؛ و بررسی واکنش های جمهوری اسلامی از سال 1979 به بعد نشان می دهد که ایران واکنشی «مدبرانه و هوشمندانه» به حملات پیشگیرانه نشان داده است.
این ها سخنان مایکل آیزن استاد و مایکل نایتس از موسسه سیاست های خاور نزدیک در واشنگتن است، که راهنمای خوبی در مورد سناریوهای مختلف در بدترین حالت ها در اختیار می گذارد: تحقیق آن ها در زمینه رفتار ایران طی سه دهه گذشته آن ها را به سه اصل در شکل دادن به واکنش تهران نسبت به حمله اسرائیل رهنمون شده است: تاکید بر مقابله به مثل، احتیاط برای احتراز از دشمن تراشی غیر ضروری و تلاش برای جلوگیری از حملات بعدی اسرائیل (و یا آمریکا).
به بیان دیگر، ملاهای ایران در واکنش نشان دادن دچار محدودیت شدیدی هستند؛ هم به واسطه ضعف نظامی و هم به دلیل اینکه نمی خواهند دشمنان بیشتری برای خود بتراشند. این دو نویسنده، با فرضیات ذکر شده، به هشت اقدام احتمالی ایران اشاره می کنند، در عین حال که از نظر دور ندارند که گزینه دیگر کنترل سلاح هسته ای توسط اسلام گرایان است: - حملات تروریستی علیه اسرائیل و اهداف یهودی و آمریکایی. این گزینه محتمل است ولی تخریب زیادی به همراه نخواهد داشت.- ربودن شهروندان آمریکایی، بخصوص در عراق. این گزینه محتمل است ولی تاثیر محدودی دارد؛ مشابه آنچه در سال های 1980 در لبنان اتفاق افتاد.- حمله به آمریکائیان در عراق و افغانستان. این گزینه بسیار محتمل است، بخصوص از طریق نمایندگان ایران در این دو کشور، ولی تخریب محدودی به همراه خواهد داشت.- حمله موشکی به اسرائیل. این گزینه محتمل است؛ شلیک چند موشک از ایران که از سد دفاعی اسرائیل عبور می کند و تلفاتی در حد چند صد نفر به بار خواهد آورد؛ موشک های حزب الله به دلیل ملاحظات داخلی لبنان محدود خواهد بود. غیر محتمل: درگیری حماس، که تماس خود را با تهران محدود ساخته است؛ درگیری دولت سوریه که فعلا با مخالفت های شدید داخلی و احتمالا نیروی نظامی ترکیه روبروست. بطور کلی حملات موشکی تخریب وسیعی را ایجاد نخواد کرد.- حمله به کشورهای همسایه. محتمل است: استفاده از تروریسم، زیرا قابل انکار کردن است. غیر محتمل: حمله موشکی؛ زیرا تهران دشمنان بیشتری نمی خواهد.- درگیری با نیروی دریایی آمریکا. محتمل است؛ ولی با توجه به توازن قدرت خسارات محدودی خواهد داشت.- بستن مخفیانه تنگه هرمز. محتمل است، که باعث افزایش قیمت انرژی خواهد شد.- تلاش به بستن تنگه هرمز. غیر محتمل: مشکلات اجرایی دارد و بطور بالقوه به منافع ایران آسیب وارد می کند، زیرا ایران برای تجارت به تنگه هرمز نیاز دارد. این نویسندگان همچنین به سه عارضه جانبی حمله اسرائیل نیز اشاره می کنند. ممکن است ایرانی ها پس از چنین حمله ای از دولت خود دفاع کنند ولی در دراز مدت از رژیم تهران «به خاطر برخورد غلط با جامعه جهانی که منجر به رویارویی نظامی شده است» انتقاد خواهند کرد. گفته شده که مردم عرب نیز علیه دخالت نظامی خارجی به پا خواهند خاست ولی چنین چیزی نیست. حمایت شیعیان کشورهای خلیج فارس هم با شادمانی پنهانی اعراب در حمایت از اسرائیل، بی اثر خواهد شد. در باره اینکه ایران از پیمان ان پی تی خارج شود و بطور آشکار به توسعه برنامه هسته ای خود بپردازد هم باید گفت که هرچند این اقدام «کاملا محتمل» است ولی با تلافی هایی که ایران انجام می دهد، پیدا کردن ابزار و قطعات برای پیشبرد برنامه های هسته ای روز به روز مشکل تر خواهد شد.
در مجموع تمام این حرکات ناخوشایند هستند ولی فاجعه بار نیستند و قابل مدیریت هستند. آیزن استاد و نایتس می گویند باید انتظار دوره کوتاهی از تعارض و پاسخ های شدید ایران را داشت که به دنبال آن دوره ای از «تعارض ضعیف تر خواهد آمد که ماه ها و شاید هم سال ها طول بکشد.» آنها به این نتیجه می رسند که «حمله پیشگیرانه اسرائیل هرچند توان بالقوه سرایت به کل منطقه و خلیج فارس را دارد، ولی آنگونه که برخی تصور می کنند، فاجعه نخواهد بود.»
این تحلیل سعی کرده است نشان دهد که بمب هسته ای در دست ایرانی ها به مراتب خطرناک تر از عواقب یک حمله نظامی به تاسیسات هسته ای ایران است.
منبع: واشنگتن پست – 26 ژوئن 2012
