همزمان با حضور احمدی‌نژاد در مجلس و ارائه آخرین لایحه بودجه سالانه دولت نهم که با تاخیر بی‌سابقه‌ای همراه بود، داود دانش‌جعفری، وزیر اقتصاد معزول دولت نهم، نسبت به واقعی نبودن و محقق نشدن درآمدهای ادعایی دولت ابراز نگرانی کرد و هشدار داد که: “سال سختی در پیش است.” وی همچنین فاش کرد که رقم واقعی کسری بودجه سال جاری بالغ بر 25 هزار میلیارد تومان بوده؛ این در حالی است که منابع بین‌المللی هم کسری بودجه سال آینده ایران را نزدیک به 50 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی کرده‌اند.
محمود احمدی‌نژاد دیروز پس از چند بار خلف وعده، بالاخره به مجلس رفت تا لایحه بودجه سال 88 را برای تصویب به نمایندگان بسپرد. تعداد اوراق این لایحه مشخص نبود، اما احمدی‌نژاد آن را در یک کیف دستی شفاف و نیمه‌خالی به علی لاریجانی تحویل داد و ابراز امیدواری کرد که مجلس هم این لایحه را در حجمی تصویب کند که به صورت یک دفترچه در جیب هر ایرانی جا بگیرد! سخنان احمدی‌نژاد در عین حال مصداق آشکاری برای اظهارات دو روز پیش محمدجواد لاریجانی، حامی اخیر سیاسی وی، محسوب می‌شد که گفته بود: “برنامه‌ریزی در کشور ما یک جوک است.“
استقبال پرانتقاد از بودجه دولت
لطیفه دیروز احمدی‌نژاد درباره خلاصه‌سازی بیش از حد لایحه بودجه، البته همراه بود با توضیحات مفصل و خوش‌بینانه وی درباره امتیازات بودجه 88 و ثمراتی که این لایحه برای کشور به دنبال خواهد داشت. با این حال اظهارنظرهایی که در همین روز از جانب رئیس کمیسیون ویژه طرح تحول اقتصادی و نیز وزیر سابق اقتصاد دولت اصولگرا منتشر شد، نشان می‌داد که آنها به اندازه احمدی‌نژاد نسبت به لایحه دولت خوش‌بین نیستند.
دانش‌جعفری دیروز در یک نشست مطبوعاتی نسبت به “کسری موازنه پرداختها و ارز، کاهش درآمدهای نفتی و غیر واقعی بودن بخشی از درآمدها در بودجه سال آینده” ابراز نگرانی کرد و سال آینده را “سال سختی برای اقتصاد ایران” دانست.
وی همچنین با افشای این نکته که کسری بودجه سال 87 نه 15 هزار میلیارد تومان مورد اشاره دولتمردان، بلکه حدود 25 هزار میلیارد تومان است، پیش‌بینی کرد که کاهش بهای نفت مانع از تحقق درآمدهای دولت در سال 88 شود.
مصباحی مقدم هم دیروز پس از جلسه علنی در جمع خبرنگاران پارلمانی تصریح کرد که: “ممکن است لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها در لایحه بودجه سال آینده اعمال نشود.” وی پررنگ بودن این احتمال را نیز با این توضیحات نشان داد که: “در صورتی که جزئیات لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها ماده به ماده در کمیسیون ویژه مورد بحث و به جمع بندی برسیم، پیش از لایحه بودجه سال آینده به صحن علنی ارایه می‌شود ولی احتمالا وقت بیشتری نیاز دارد.“
احمدی نژاد: مردم را می‌ترسانند
احمدی‌نژاد تنها دقایقی قبل از این سخنان مصباحی مقدم، در جمع خبرنگاران بر تاکیدات خود در صحن علنی مبنی بر تنظیم بودجه 88 با توجه به لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها پافشاری کرد. او در صحن علنی هم به نمایندگان گفته بود که دولت با فرض تصویب لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها، در لایحه بودجه 8500 میلیارد تومان درآمد برای خود در نظر گرفته است؛ درآمدی که در صورت جدی شدن اظهارات مصباحی مقدم، محقق نخواهد شد.
رییس دولت در نطق دیروز خود در مجلس خلاف همه آمار مدعی شد که مصرف بنزین در کشور کاهش یافته، با وجود آماری که به صراحت وزیر کار اعلام داشته گفت که اشتغال از بیکاری ها کاسته، بر خلاف نظر دو روز قبل رییس دیوان محاسبات ادعا کرد که بیشتر از حد برنامه خصوصی سازی صورت گرفته است.
محمود احمدی نژاد در مواردی در این سخنرانی به ابداع آمارهای تازه و معیارهای جدیدی دست زد که سابقه نداشت از جمله گفت “در نرخ مشارکت 1 / 97 درصد هدف برنامه محقق شد و عرضه‌نیروی کار حدود 93 درصد برنامه بود. همچنین نرخ بیکاری 7دهم درصد کاهش و در جهت اجرای عدالت فاصله‌بین بالاترین و پایین‌ترین نرخ بیکاری در استان‌ها کاهش پیدا کرد، یعنی در جهت عدالت اجتماعی حرکت کردیم” کارشناسان مدعی هستند که هیچ یک از این معیارها سابقه ندارد و من درآوردی است.
وی در جای دیگری باز هم ابداع کرد و گفت “ادامه سیاست صرفه‌جویی در هزینه و هزینه مصرفی دولت، پیش‌بینی درآمدهای حاصل از واگذاری‌ها بر اساس قانون اجرای اصل سیاست 44و در جهت اجرای آن قانون و اصلاح فرآیند بودجه‌ریزی، یعنی شفاف‌سازی منابع و مصارف و کاهش حجم تبصره‌ها و بندها و احکامی که داخل بودجه تعبیه می‌شوند، از دیگر جهت‌گیری‌های بودجه هستند.”
احمدی نژاد با به کار بردن اصطلاح غیرعلمی مانند تاکید شده و یا سعی شده کوشید سخنرانی خود را موفقیت آمیز جلوه دهد. مانند آن جا که گفت “تلاش شده حجم بودجه شرکت‌های دولتی نسبت به سال قبل کاهش داشته و واگذاری‌ها در این زمینه ادامه پیدا کند”، یا آنجا که اظهار داشت: تاکید شده است شرکت‌های دولتی مازاد زمین، ساختمان و دارایی‌های ثابت خود را بفروشند تا بتوانند از منابع حاصله، پروژه‌های خود را تکمیل کنند.”
احمدی‌نژاد در سخنانش همچنین با تکرار درخواست خود مبنی بر تصویب سریع و کامل لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها، به شدت به منتقدان لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها حمله کرد و گفت: “عده‌ای در بیرون تلاش می‌کنند که فضایی پر از واهمه و ترس از آینده اجرای این طرح را به وجود آورند، اما باید بدانیم که این راه و تصمیمی است که باید حتما اتخاذ کنیم.“
اظهارات تند رئیس دولت را می‌توان واکنشی به تصمیم بسیاری از نمایندگان برای مخالفت با لایحه دولت ارزیابی کرد؛ مخالفتی که اکنون با رای منفی شش کمیسیون به لایحه دولت، دیگر به هیچ وجه پنهان نیست و در روزهای چانه‌زنی بر سر بودجه 88 به چالشی موازی در برابر دولت نهم بدل شده است.
این در شرایطی است که کاهش قیمت نفت و عدم توان دولت برای افزایش درآمدها مالیاتی، در کنار نیاز دولت در آستانه انتخابات به تامین بودجه وعده‌های استانی و طرح‌هایی همچون مسکن مهر که آشکارا بار تبلیغاتی دارند، دولت احمدی‌نژاد را در وضعیت متناقضی قرار داده است که از سویی از “رویکرد احتیاطی و کنترلی” در لایحه بودجه سخن می‌گوید و از سوی دیگر داعیه افزایش بودجه عمرانی را دارد.
نکته جالب اینجاست که احمدی‌نژاد در نطق خود پیش از تقدیم لایحه بودجه، هیچ اشاره‌ای به دو سقفی بودن این لایحه که یک روز قبل معاونش به آن اذعان کرد، نداشت. او همچنین در اقدامی شگفت‌انگیز در هیچ جای سخنانش به سقف ریالی بودجه 88 که اصلی‌ترین رقم مربوط به این لایحه است، اشاره نکرد و صرفا به بیان “افزایش سه و نیم درصدی” در خصوص بودجه عمومی کشور بسنده کرد؛ حال آنکه اگر این ادعا را جدی بگیریم، ادعای احتیاطی و انقباضی بستن بودجه به وضوح نقض می‌شود.
وی همچنین در میان سخنانش، موضوع کاهش دو درصدی را یک بار به کل بودجه و بار دیگر به بودجه جاری نسبت داد تا نشان دهد که اطلاعاتش درباره لایحه دولت تا چه حد دقیق و جامع است.
سهمیه‌بندی بنزین، فشاری برای مردم نداشت!
احمدی‌نژاد در بخشی از سخنانش در صحن علنی، مخالفت‌ها با لایحه اخیر دولت را شبیه مخالفت‌ها با سهمیه‌بندی بنزین دانست و گفت: “وقتی بحث کنترل مصرف بنزین مطرح شد، عده‌ای با هیاهو و فریاد سعی کردند این مسأله را به یک حادثه بزرگ تبدیل کنند که دارای تبعات اجتماعی جبران ناپذیر است.“
وی همچنین در اظهاراتی عجیب مدعی شد که “سهمیه‌بندی بنزین فشار قابل توجهی به مردم وارد نکرد” و همچنین با ارائه آمارهایی عجیب‌تر، ادعا کرد که “مصرف روزانه بنزین کشور از 95 ]میلیون[ لیتر به 65 ]میلیون[ لیتر رسیده”، حال آنکه طبق آمارهای رسمی وزارت نفت، متوسط مصرف بنزین روزانه ایرانیان در هیچ زمانی به 95 میلیون لیتر نرسیده است.
البته، به گفته یک تحلیلگر مسایل اقتصادی، خود احمدی‌نژاد هم با جا انداختن کلمه “میلیون” از عبارت خود، نشان داد که صحت و دقت این آمارها را تا چه حد جدی می‌گیرد.
انتقادها از بی‌اعتنایی دولت به مجلس
روز گذشته هنوز احمدی‌نژاد پای خود را از صحن علنی مجلس بیرون نگذاشته بود که داریوش قنبری، سخنگوی فراکسیون اقلیت، در تذکری آیین‌نامه از وی انتقاد کرد و گفت: “ما می‌خواهیم بودجه را تصویب کنیم، اما دولت هنوز گزارش روند اجرای برنامه را به مجلس نداده و رییس‌جمهور هم فرمودند که در یک جلسه دیگری به شکل مفصل گزارش بودجه سال قبل را می‌دهند.” وی سپس از رئیس مجلس خواست که: “از رییس‌جمهور بخواهید تا گزارش بودجه را سروقت به مجلس ارائه دهد.”
دقایقی بعد هم محمدرضا خباز، دیگر نماینده اقلیت که مخبر کمیسیون اقتصادی مجلس نیز هست، باز نسبت به ارائه نشدن گزارش بودجه سال 87 از سوی رئیس‌جمهور انتقاد کرد و خطاب به علی لاریجانی گفت: “دولت موظف بود تا آخر خرداد ماه امسال گزارش برنامه را ارایه کند و بنده این تذکر را بارها عرض کرده‌ام و شما هم دستور دادید که گزارش برنامه بودجه سال گذشته به مجلس ارایه شود، اما این کار هنوز صورت نگرفته است.“
وی نیز در ادامه خواستار پیگیری رئیس مجلس برای دریافت سریع گزارش دولت شد و افزود: “امروز که لایحه بودجه به مجلس آمده و ما می‌خواهیم پیشنهادات خود را به کمیسیون‌ها ارایه دهیم نمی‌دانیم که بودجه سال 87 و سال قبل چگونه انجام شده است و ما در حالت ابهام و سردرگمی بسر می‌بریم.“
اما لاریجانی در جواب این دو نماینده، اذعان کرد که تاکنون بارها دریافت گزارش از دولت را پیگیری کرده و نامه‌هایی هم برای این منظور نوشته است. وی همچنین خاطرنشان کرد که مسئولان دولتی هم وعده‌هایی به او داده و گفته‌اند که گزارش آمده است.
احتمال تصویب سرسری بودجه
بی‌اعتنایی آشکار دولت به مجلس که در سخنان رئیس مجلس هم هویدا شد، در حالی است که تاخیر دولت در ارائه لایحه بودجه به مجلس اعتراض‌های گسترده‌ای را در مجلس برانگیخته بود. اما با وجود اولتیماتوم هیات رئیسه مبنی ارائه لایحه بودجه تا پایان دی ماه، احمدی‌نژاد این کار را تا هشتم بهمن ماه به تاخیر انداخت.
البته سایت محافظه کار تابناک دو روز قبل گزارش داده بود که دولت احمدی‌نژاد ارائه لایحه بودجه را به خاطر ”گریز از فیلترهای کنترلی مجلس” به تاخیر انداخته و بسیاری از کارشناسان هم نگران‌اند که با توجه به کمبود وقت، نمایندگان با تصویب سرسری لوایح بودجه 88 و هدفمند کردن یارانه‌ها، کار خود را با این دو لایحه مهم که هر یک تاثیر ژرفی بر معیشت مردم خواهد داشت، تمام کند.
حال با زمان‌بندی اعلام شده از سوی هیات رئیسه مجلس، مشخص نیست نمایندگان مجلس هشتم با چه معجزه‌ای قرار است لایحه بودجه دولت را تصویب کنند و آیا اساسا فرصتی برای نقد و بررسی لایحه دولت خواهند یافت یا خیر.
محمدرضا میرتاج‌الدینی که عضو هیات رئیسه مجلس است، خبر داده که 10 روز برای مطالعه لایحه و ارائه پیشنهادات نمایندگان و دو هفته برای بررسی و تصویب لایحه بودجه در کمیسیون تلفیق، زمان لازم است و در این میان یک هفته هم باید به نمایندگان فرصت سرکشی به حوزه انتخابیه داده شود که به گفته وی در مجموع 28 روز زمان می‌برد.
بدین ترتیب تازه از پایان دومین هفته اسفند ماه لایحه بودجه 88 به صحن علنی خواهد آمد و این در حالی است که معلوم نیست در کجای این زمان‌بندی، فرصتی برای بررسی و تصویب یا رد لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها در نظر گرفته شده است.