نسبت استیضاح و منافع نمایندگان

نویسنده
جلال یعقوبی

» وزیران دولت روحانی در نوبت کارت قرمز مجلس

در حالی که برنامه استیضاح وزیر علوم، چند هفته ای عقب افتاده است، نمایندگان مجلس، استیضاح دیگر وزیران دولت روحانی را دنبال میکنند. سایت مشرق خبر از تعویق استیضاح وزیر نیرو داده بود، خبر گزاری تسنیم، دیروز از قول موسی‌الرضا ثروتی نماینده بجنورد در مجلس خبر داد که استیضاح وزیر راه با ۱۸ امضا تقدیم هیئت رئیسه شده است. او “مشکلات مربوط به مسکن مهر، راه‌های روستایی و شهری، راه‌آهن، عدم پاسخگویی وزارت مسکن به طرح‌های تملک اراضی و زمین، توزیع ناصحیح بودجه شرکت فرودگاه‌ها و عدم برنامه‌ریزی صحیح برای تامین هواپیما و خطوط پروازی برای مناطق مورد نیاز در کشور را از جمله مهمترین محورهای استیضاح آخوندی” را محورهای استیضاح اعلام کرد.

او در عین حال خبر داد که استیضاح وزیر کشور نیز در جریان است و سه گروه از نمایندگان بصورت جداگانه برای استیضاح او اقدام کرده اند. ثروتی گفته بود: “در مورد طرح استیضاح وزیر کشور مقرر شد نشست مشترکی بین نمایندگان خواهان استیضاح برگزار شود تا پس از هماهنگی‌های لازم این طرح‌های استیضاح تجمیع شوند.”

از طرفی دیگر، مهرداد لاهوتی، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس طی یک گفتگو، مطرح شدن بحث استیضاح وزیر راه را عادلانه ندانست و گفت: “برخی نمایندگان تقاضاهای شخصی داشتند و این تقاضاهای شخصی اجابت نشده است و حالا دست به کار شده اند و موضوع استیضاح را مطرح کرده‌اند.”

همچنین روزنامه اعتماد در گزارشی با عنوان “هت‌تر‌یک استیضاح” به موضوع استیضاح وزیر کشور پرداخته و نوشت: “این یعنی یار نزدیک به علی لاریجانی در دولت، حاشیه امن چندانی نداشته و ممکن است که مجلس علیه او بسیج شود، هر چند از همین دیروز هم تلاش‌های علی لاریجانی برای معلق شدن این استیضاح آغاز شده است.” نویسنده این گزارش اضافه کرد: “پشت پرده این استیضاح، فقدان ثبات در معاونت‌های وزارت کشور است که مجلس‌نشینان جسته و گریخته در صحبت‌های غیر رسمی خود از آن گلایه دارند و در ماه‌های اخیر نیز برای ابقای فرمانداران و نیروهای خود در سطح استان‌ها، فشار زیادی به دولت وارد کرده‌اند اما وزیر کشور روحانی از سوی دیگری ناچار است تا براساس مشی اعتدالی دولت عمل کرده و چهره‌های ناهمگن با این خط‌مشی را از گردونه‌ مدیریت خارج سازد. به این ترتیب او در میانه‌ دعوای سیاسی اصولگرایان و اعتدالگرایان قرار گرفته و با وجود آن‌که چشم امید به پشتیبانی رییس مجلس از خود دارد، ممکن است خیلی زود از سوی همفکران سیاسی خود از هیات دولت روحانی خارج شود.”

روزنامه آرمان نیز در گزارشی از همین استیضاح نوشت: “در واقع اگر بخواهیم اختلافات میان وزیر کشور و مجلسیان را بررسی کنیم قطعا زمان آن به برکناری فرماندار بروجرد خواهد رسید به عبارت دیگر اگر نگوییم برکناری یا استعفای فرماندار بروجرد تنها دلیل بروز دلخوری‌ها و اختلاف‌سلیقه میان نمایندگان و وزیر کشور بوده است اما از این امر می‌توان به علت العلل اشاره کرد. در واقع می‌توان گفت وزارت کشور در رابطه با انتصابات خود به ویژه در مورد فرمانداران از دو سو تحت فشار است هم از سوی موافقان و طرفداران دولت و هم از سوی مخالفین و منتقدین دولت. بدین معنا که طرفداران دولت از وی به دلیل انتخاب افرادی موافق مشی دولت سابق انتقاد کرده‌اند و مخالفین و منتقدین دولت نیز به دلیل انتخاب فرمانداران اصلاح‌طلب با وی دچار مشکل شده‌اند.”

یکی از نمایندگان مجلس در گفتگو با آرمان علت استیضاح وزیر کشور را “به‌کارگیری گسترده بازنشستگان در استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و عدم توجه به جوانان و نیروهای تحصیلکرده و همچنین انتصاب‌های غیراصولی، توجه کمتر به شایسته‌سالاری و به‌کارگیری افراد متعهد و توانمند در مجموعه وزارت کشور” دانسته بود. جالب آنکه وزیر آموزش و پرورش نیز با همین اتهام در آستانه استیضاح قرار دارد.

حجت‌الاسلام مهدی موسوی نژاد، نماینده دشتستان در مجلس، چند روز پیش به  خبرگزاری فارس گفته بود: “طرح استیضاح وزیر آموزش و پرورش با بیش از ۲۵ امضاء آماده است که به هیأت رئیسه مجلس تحویل خواهد شد. ظرف سه‌شنبه یا چهارشنبه هفته جاری این طرح تحویل هیأت رئیسه مجلس می‌شود و موضوع استیضاح نیز مربوط به عملکرد وزارت آموزش و پرورش در حوزه‌های مدیریتی، آموزشی، حقوق و مزایای فرهنگیان، تأخیر در معوقات بازنشستگان، عدم اجرای قانون استخدام مربیان پیش‌دبستانی و حق‌التدریسی است.” او تاکید داشت: “عدم استفاده صحیح از مدیران کارآمد و بدون گرایش سیاسی و استفاده از مدیران بازنشسته از جمله موارد دیگر مطرح شده در طرح استیضاح است.”

در عین حال تلاش برای استیضاح وزیر علوم همچنان ادامه دارد و به نظر میرسد که فرصت یکماهه به وزیر نیز این استیضاح را متوقف نخواهد کرد. چند روز پیش، علی مطهری، نماینده تهران در مجلس، ضمن تاکید بر اینکه وزیر علوم باید از استیضاح استقبال کند، گفته بود: “اتفاقا به عقیده بنده استیضاح وزیر علوم فرصت خوبی است تا وزیر بیاید و حقایق را برای مجلس و مردم بیان کند و تخلفاتی را  که در دولت گذشته صورت گرفته از جمله بورسیه غیرقانونی ۳۰۰۰ دانشجوی دکتری را برای مردم توضیح دهد.”

از طرفی دیگر حامد قادرمرزی، نایب‌رییس فراکسیون دانشگاهیان مجلس در گفت‌وگو با روزنامه شرق فاش کرد: “تا جایی که اطلاع داریم نام ۱۰ نماینده مجلس در میان فهرست سه‌هزار بورسیه غیرقانونی است که وزیر علوم به‌تازگی آن را افشا کرده و جالب‌تر اینکه بدانید برخی از همین نمایندگان پای نامه استیضاح وزیر را امضا نکرده‌اند و از وزارت علوم قول گرفته‌اند تا در صورت افشای اسامی، نامی از آنها برده نشود. یعنی یکجور مصالحه، چراکه اگر ماجرای استیضاح به جای باریک کشیده شود، بدون‌شک وزارت علوم هم ناگزیر از خواندن برخی اسامی خواهد شد. البته مجلس بی‌کم‌وکاست جزییات ماجرای بورسیه‌ها را برای افکارعمومی روایت خواهد کرد.” او گفت: “شکل بهره‌مندی برخی نمایندگان متخلف از بورسیه به این ترتیب بوده که به خارج بورس شدند و بعد تبدیل به داخل کردند، این در حالی است که هیچ اثری از پذیرش اینها در دانشگاه‌های خارج از کشور وجود ندارد. سازمان بازرسی گفته جزییات پرونده محرمانه است اما دیر یا زود مقام‌های مسوول باید به افکارعمومی درباره خیانت علمی صورت‌گرفته در سال‌های گذشته اطلاع‌رسانی کنند.”

برخی تحلیلگران معتقدند که در بسیاری از موارد، منافع فردی یا گروهی نمایندگان مجلس محرک اصلی تلاش آنان برای استیضاح یا طرح سوال و تذکر بوده است.

در ماه های گذشته، گروهی از نمایندگان بارها برای تحت فشار دادن وزیران دولت، آنها را تهدید به استیضاح کرده اند. طرح سوال در کمیسیونها و صحن علنی مجلس و در موارد متعدد دادن کارت زرد به وزیران، از دیگر راه های فشار به دولت بوده است. در این میان، هیات رئیسه مجلس متهم است که اجازه گسترش اقدامات نمایندگان را نمیدهد.

چند روز پیش حجت‌الاسلام حمید رسایی نماینده تهران طی تذکری گفت: “آقای باهنر این بدعت از کجا آمده است که جلوی استیضاح و سوال را می‌گیرید؛ یکی از سوالات من اعلام وصول شده و فرصت آن گذشته است اما به من می‌گویند باید با یک نائب رئیس صحبت کنیم البته من این اقدام را نیز انجام داده‌ام. نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی همچنین تصریح کرد: بنده امروز می‌خواهم سوالم طرح شود و چرا هیات رئیسه سوال را اعلام وصول نمی‌کند؟”

همزمان گروهی از نمایندگان به کمیسیون اصل نود مجلس “ از طرز کار هیأت رئیسه مجلس در نحوه اعلام وصول سوالات نمایندگان از وزرا و طرح‌های استیضاح وزرا” شکایت کردند. در این شکایت آمده بود: “ با توجه به عملکرد سلیقه‌ای و برخلاف صریح قانون اساسی درباره رسیدگی کمیسیون آیین‌نامه و اصل ۹۰ به طرز کار هیأت رئیسه مجلس، امضاکنندگان ذیل درخواست رسیدگی خود از عملکرد هیأت رئیسه در خصوص نحوه اعلام وصول سوالات و استیضاح‌ها را که صراحتا برخلاف آیین‌نامه و قانون اساسی است، اعلام می‌کنیم.”

سال گذشته، روزنامه اعتماد خبر از برنامه ریزی جبهه پایداری برای استیضاح مکرر وزیران دولت داد. این روزنامه در آن زمان نوشته بود: “تندروها این‌بار برنامه‌ریز شده‌اند. برای پنج وزیر دولت روحانی برنامه‌ریزی کرده‌اند. برنامه‌ریزی برای «استیضاح» تا به نوبت، وزرای اصلی دولت یازدهم را از گردونه خارج کنند.” این روزنامه مدعی شده بود که با این برنامه ریزی قرار است که  با برکناری گروهی از وزار، “هیات دولت را از رسمیت بیندازند. برنامه‌ریز «جبهه پایداری» است و به صورت هدفمند جلو می‌رود.”