گرو فون راندو
آنچه که طی ۱۰ سال گذشته در پشت صحنه سیاسی ایران گذشته به واقع به مانند یک راز است. به گفته دستگاه های اطلاعاتی آمریکایی، یک برنامه تسلیحات اتمی درحال تکمیل شدن است. حسن روحانی، دیپلمات و رییس هیأت مذاکره کننده ایرانی که یک بار خود را انعطاف پذیر نشان داد، ازسوی تندروها در تهران به خیانت متهم شد. جرج بوش در آن زمان رییس جمهور آمریکا بود؛ او امکان هیچ گونه موفقیتی را برای ایران در مذاکرات ایجاد نکرد.
سپس در سال ۲۰۰۹ رییس جمهور جدید آمریکا، باراک اوباما، انتخاب شد. او می خواست روابط را بهبود بخشد، ولی دیگر شخصیت میانه رویی به نام محمد خاتمی بر سر کار نبود، بلکه شخصیتی جنگ طلب به نام محمود احمدی نژاد ریاست جمهوری ایران را برعهده داشت و دیپلمات انعطاف پذیر، حسن روحانی نیز به فراموشی سپرده شده بود. یک بار دیگر شاهد هستیم که شرایط به شدت نامساعد است.
روحانی که در گذشته نشان از سازش و مصالحه داشت، اکنون وظایف رییس جمهور را برعهده دارد. آیا روحانی و اوباما دو نفری هستند که بالاخره خواهند توانست داستان را آن طور که انتظار می رود، به بهترین شکل به پایان برسانند؟
توافق با ایران که باعث جلوگیری از دستیابی این کشور به تسلیحات اتمی شود به واقع یک نقطه عطف محسوب خواهد شد. دراین صورت، وضعیت امنیت اسراییل بهتر می شود و جهان از بیم یک مسابقه تسلیحات اتمی در خاورمیانه خلاص خواهد شد؛ چرا که اگر شیعیان ایرانی به موشک های هسته ای دست یابند، احتمالاً دشمنان سنی آنها، ازجمله عربستان سعودی نیز در این راه گام برخواهند داشت. انجام یک توافق راه های بسیاری را خواهد گشود: می توان در مورد سوریه یا عراق صحبت کرد؛ می توان موضوع افغانستان و حزب الله را به میز مذاکره کشاند.
برعکس اگر ایران، برخلاف ادعاهایش، به سوی دستیابی به سلاح اتمی گام بردارد، دیگر هیچ شانسی وجود ندارد. از مدت ها قبل هزاران سانتریفوژ گازی در این کشور برخلاف قطعنامه های شورای امنیت درحال گردش اند و ترکیبی از اورانیوم طبیعی و فلوئور به آنها تزریق می شود. تقریباً تمامی مولکول های مورد استفاده حاوی اورانیوم-۲۳۸ هستند که برای ساخت سلاح اتمی بی فایده است، ولی همان صفر ممیز ۷ درصد اورانیوم-۲۳۵ می تواند برای مصارف نظامی مورد استفاده قرار گیرد. در یک سانتریفوژ، مولکول های سنگین تر به خارج از محور سانتریفوژ رانده می شوند، و آنچه از مرکز سانتریفوژ قابل مکش خواهد بود، گازی است که درصد بالایی از اورانیوم-۲۳۵ را در خود جای داده. برای نیروگاه ها غنی سازی به میزان ضعیف کافی است. و برای رآکتورهای تحقیقاتی اورانیوم غنی شده تا حدود ۲۰ درصد مورد نیاز است، ولی همین اورانیوم ۲۰ درصد می تواند ظرف مدت دو هفته تا حد ۹۰ درصد که برای تولید سلاح لازم است غنی شود.
با این حال، آیت الله ها نمی توانند همین فردا به بمب دست پیدا کنند. آنچه که ازسوی آنها به طور رسمی اعلام شده تحت کنترل دقیق است. یکی از مسؤولان آژانس اتمی در مقر این سازمان در وین می گوید: “هر سطلی که در این مراکز جابجا می شود تحت کنترل است.” غنی سازی تا حد نظامی و تبدیل عامل های فعال بلافاصله رصد خواهد شد و البته تا رسیدن به تولید کلاهک اتمی راه درازی در پیش است.
آژانس اتمی همچنین از “ابعاد نظامی” مخفی برنامه هسته ای ایران سخن می گوید و تصاویر ماهواره ای سایت پارچین را به دقت تحت نظر دارد. با این حال، برخی از طراحان سابق سلاح اتمی و بازرسان آژانس اتمی دلایل نگران کننده ای دارند. آنها حتی نسبت به توانایی های آژانس برای انجام فعالیت های بازرسی در کارخانه ها ابراز “تردید” می کنند. آژانس از افرادی استفاده می کند که تجربه کمی درخصوص یک برنامه اتمی نظامی دارند و تقریباً هیچ کس به خوبی نمی تواند از تصاویر ماهواره ای سر در بیاورد. مسؤولان نیمه ماهر از کشورهایی که هیچ گونه زمینه اتمی ندارند استخدام می شوند. با اینکه بسیاری از قسمت های مرکز پارچین تخریب شده، رنگ شده و روی آنها را آسفالت کرده اند، ولی افراد مجرب می توانند مواد اتمی را ردگیری کنند.
قدرت مانور اوباما و روحانی محدود است. اکنون با کنگره ای روبرو هستیم که می خواهد تحریم ها را تشدید کند. سعودی ها نیز بر سر مسأله سوریه ممکن است مشکلاتی را با ایران بوجود آورند. حتی اسراییل نیز می تواند شرایط رسیدن به یک توافق را برهم ریزد؛ نه بخاطر حمله هوایی، بلکه به دلیل زیردریایی های اتمی اش که بسیار نگران کننده به نظر می رسند.
به هرحال دیپلمات های ایرانی و آمریکایی در ژنو و در جلسه سازمان ملل با موضوع خلع سلاح با یکدیگر دیدار خواهند کرد. در ماه سپتامبر نیز نشست عمومی آژانس اتمی آغاز خواهد شد و شاید این بار شاهد اتخاذ تصمیم های جدی باشیم.
منبع: دی سایت، ۱۱ اوت
