در حالی که دولت زیر فشار شدید مطالبات کارمندان خود قرار دارد و از سوی دیگر مطابق برنامه چهارم مجاز به افزودن بودجه اجرائی نیست دولت بودجه دینی و را بیست برابر افزایش داد.
صفار هرندی درحالی طی اظهارات پیاپی از اختصاص چندبرابری بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به نهادهای دینی ـ تبلیغی خبر می دهد که این نهادها دارای بودجه های مستقل دیگری نیز هستند. در برابر به علت کمبود بودجه در معاونت فرهنگی، طی هفته های اخیر رئیس مرکز هنرهای تجسمی از سمت خود استعفا داد، و همزمان هنرمندان تئاتر به کمبود بودجه این بخش و عدم پرداخت دستمزد تئاتری ها اعتراض کردند.
بیست برابر شدن بودجه مساجد
محسن پرویز، معاون فرهنگی وزارت ارشاد دو روز پیش از کاهش بودجه فرهنگی خبر داد و به خبرگزاری مهر گفت: “کاهش بودجه فرهنگی باعث بروز مشکلات زیادی از جمله عدم اجرای برخی از برنامه های فرهنگی شده است. “
اما همان روز محمد حسین صفار هرندی وزیر ارشاد اعلام کرد: “در سال جاری بودجه بخش قرآن و مسجد نسبت به سال گذشته ۲۰ برابر افزایش داشته است.“
خبرگزاری مهر که از برگزاری جلسه راهبرد فرهنگی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس خبر داده، به نقل از وزیر ارشاد نوشته: “باید فرهنگی را ترویج کنیم که نسبت آن با مقوله دین کاملا شناخته شده باشد، و باید مساجد را به عنوان محلی برای همه کنش‌های فعال فرهنگی احیا کنیم.“
هرندی همچنین با این استدلال که “مسجد امنیت روحی و روانی ایجاد می‌کند” گفته است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در توسعه فرهنگی پارس جنوبی، گسترش فرهنگ مسجد محور و فرهنگ قرآنی را سرلوحه قرار داده است.
وزیر ارشاد قبل از این در اسفند 86 نیز “مسجد محوری” را هدف اصلی خود عنوان کرده و گفته بود: “تاسیس کانون های فرهنگی مساجد یک عمل سنجیده و خردمندانه برای مقابله با شبیخون فرهنگی دشمنان اسلام است.“
وی در 22 اسفند 86 هم در همایش تجلیل از ائمه جماعت و مدیران نمونه کانون های فرهنگی مساجد، سالروز تاسیس ستاد عالی کانون های فرهنگی مساجد را که در سال 72 راه اندازی شد “یوم الله دیگری” نامیده و گفته بود: “تنها مکانی که شایسته تأمین نیروها و کادرهای مناسب در حوزه فرهنگ و هنر کشور است، کانون‌های فرهنگی، هنری مساجد است”.
صفار هرندی همچنین ضمن دفاع از “افزایش چندین برابری بودجه کانون های فرهنگی مساجد از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی” گفته بود که این اقدام “تنها بیانگر جایگاه و ارزش کانون‌ها در این دولت است” و وعده داده بود که: “مادامی که این نگاه در اداره دولت جاری است سهم مسجد برای مدیریت در حوره فرهنگ ارتقا خواهد یافت”.
وی همان روز تاکید کرد که معتقد است تا رسیدن به نقطه مطلوب در توجه به مساجد فاصله بسیار است اما تلاش خواهد کرد “رویکرد مسجد‌محوری را در تمام ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در نظر بگیرد”.
او اندکی بعد در اختتامیه جشنواره شاخه طوبی نیز با اشاره به وجود 60 هزار مسجد در کشور از مساجد و هیات های مذهبی به عنوان شاخه های یک حزب سیاسی بزرگ نامبرد و اظهار داشت: “کدام تشکل و حزبی را می توان پیدا کرد که در سطح جهان شعبه داشته باشد و دارای چنین توانی باشد که در تمام شعبات آن یک اندیشه واحد دنبال شود. ” وی در ادامه وعده داد که اگر “ادارات، وجاهایی که نبض بودجه را در اختیار دارند” همکاری کنند، بودجه افزون تری به کانون های فرهنگی مساجد اختصاص خواهد داد.
به این ترتیب بود که خبرگزاری فارس در اسفند ماه گذشته به نقل از وزیر ارشاد خبر داد که بودجه 2 میلیارد تومانی کانون های فرهنگی مساجد از 2 میلیاردتومان در واپسین سال عمر دولت قبلی به 17 میلیارد تومان رسیده است.
وی همچنین افزایش بودجه حمایت از تشکل های قرآن خوانی را نیز بیش از 20 برابر اعلام کرده و گفته بود: ”برخی ایراد می‌گرفتند که این حمایت‌ها فعالیتهای قرانی را دولتی می کند، اما در پاسخ به این اشخاص گفتم که این حمایت‌های ما همراه می شود با دریایی از حمایت‌هایی که خود مردم به عرصه آورده اند.“
پول فرهنگ در جیب ارشاد
اختصاص بودجه های فرهنگی کشور از سوی وزیر ارشاد به فعالیت های مذهبی- تبلیغی در حالی صورت می گیرد که در سال 87 ردیف بودجه های مستقل نهادهای مذهبی- تبلیغی تا 600 درصد افزایش یافته است.
خبرگزاری فارس در اواخر سال 86 خبر داد که بودجه برنامه ای با عنوان “حمایت از آموزش‌های دینی و فرهنگی و هنری” وزارت ارشاد که در سال 86 معادل 2 میلیارد و 111 میلیون تومان بوده در سال 87 به 15 میلیارد و 620 میلیون تومان افزایش یافته که حاکی از رشد 639 درصدی است.
در بودجه ای دیگر که وزارت ارشاد از آن با نام “برنامه گسترش فعالیتهای فرهنگی در مساجد” نامبرده بودجه 4 میلیارد و 167 میلیون تومانی سال 86 با رشد 307 درصدی به رقم 17 میلیارد تومان در سال 87 افزایش یافته است.
وزارت ارشاد سال 86 مبلغ 9 میلیارد تومان را تحت عنوان “برنامه حمایت و هدایت فعالیتهای فرهنگی و دینی” هزینه کرده بود که در سال 87 این بودجه به 32 میلیارد و 825 میلیون تومان افزایش یافته است.
”حمایت و بزرگداشت شخصیتهای فرهنگی و دینی در داخل و خارج از کشور” عنوان دیگری برای هزینه بودجه فرهنگ برای فعالیت های تبلیغی مذهبی مورد نظر وزیر ارشاد است که در سال 86 برای آن 619 میلیون تومان هزینه شده و وزارت ارشاد این بودجه را در سال 87 به 4 میلیارد و 376 میلیون تومان افزایش داده تا حمایت از شخصیت های دینی داخل و خارج از کشور را 6 برابر کند.
یکی دیگر از موارد صرف بودجه فرهنگی اختصاص یافته به وزارت فرهنگ و ارشاد از سوی صفار هرندی ”برنامه شناسایی، جذب، آموزش و اعزام روحانیون و مبلغان دینی” است که طی دو سال 86 و 87 معادل 11 میلیارد و 614 میلیون تومان به آن اختصاص یافته است.
در بودجه فرهنگی وزارت ارشاد 640 میلیون تومان برای “برنامه مسابقات قرآنی و دینی” اختصاص یافته و 9 میلیارد و 84 میلیون تومان نیز به برنامه ای تحت عنوان “حمایت از امور اهل سنت” تخصیص یافته است.
بخش دیگری از بودجه فرهنگی تخصیص یافته به وزارت فرهنگ و ارشاد طی سال 86 به 50 موسسه ای اختصاص یافته که در حاشیه 50 مسجد متجمع های فرهنگی، مذهبی تاسیس کرده اند. صفارهرندی وعده داده که هر کسی در حاشیه مساجد اقدام به ساخت مجتمع های فرهنگی کند و 50 درصد آن را بسازد، مابقی آن را این وزارتخانه تحت عنوان “کمک و مشارکت” پرداخت خواهد کرد.
بخش عمده دیگری از بودجه فرهنگی اختصاص یافته به وزارت ارشاد اسلامی نیز هرساله مجمع تقریب مذاهب اسلامی، مجمع جهانی اهل بیت، سازمان حج و زیارت، سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، و خبرگزاری رسمی ایرنا اختصاص دارد.
در سال 86 وزیر ارشاد اسلامی 4 میلیارد تومان نیز به حمایت از هیات های مذهبی در ایام محرم اختصاص داد و به خبرگزاریها گفت: “اواخر سال 84 رئیس جمهور با اهدای مبلغی در حدود 11 میلیارد تومان موج همراهی دولت با عزاداریهای مردمی را کلید زده و در سال های 85 و 86 نیز ما، توانستیم 10 میلیارد تومان به این کار اختصاص دهیم”.
بودجه فرهنگ کجاست؟
بودجه فرهنگی تعیین شده در قانون بودجه سال 87 کل کشور 2500 میلیارد تومان است. سهم وزارت فرهنگ و ارشاد از این بودجه 386 میلیارد تومان است که بخش عمده آن از سوی وزیر ارشاد به فعالیت های مذهبی- تبلیغی اختصاص یافته است. این درحالی است که در سال 84 بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد 154 میلیاردتومان تعیین شده بود.
باقی این بودجه بین سازمان صدا و سیما، سازمان میراث فرهنگی، سازمان جوانان و سازمان تربیت بدنی و موسسات دینی-تبلیغی از جمله سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری و حوزه های علمیه تقسیم می شود.
سازمان صدا و سیما که در آمدهای میلیاردی از طریق پخش آگهی کسب می کند، نیز در سال 87 457 میارد تومان از بودجه 2500 میلیارد تومانی را به خود اختصاص داده است.
ستار هدایت خواه نماینده دوره هفتم مجلس نیز در 29 بهمن 86 طی جلسه ای در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در تشریح جزئیات بودجه فرهنگی کشور گفت که “بودجه دستگاه های دینی-تبلیغی در سال 84 نسبت به سال 83 بیش از 60 درصد، و در سال 85 نسبت به سال 84 بالغ بر 82 درصد و در سال 86 نسبت به سال 85 حدود 22. 5 درصد رشد داشته است. “
وی در عین حال اعلام کرد که در بودجه فرهنگی سال 87 کمیسیون فرهنگی مجلس 14 میلیاردتومان از بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد را کم کرده و به سازمان تبلیغات اسلامی اضافه کرده و 2میلیارد و 500 میلیون تومان نیز از بودجه کتابخوانی کم شده و به موسسه سوره مهر وابسته حوزه هنری داده شد تا این موسسه تقویت شود.
به گفته وی بودجه سازمان اوقاف از 13 میلیاردتومان در سال 86 به به 18 میلیارد تومان در سال 87 رسیده، و بودجه دفتر تبلیغات اسلامی قم نیز از 24. 5 میلیارد تومان به 31 میلیارد تومان رسیده است.
بودجه حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی نیز از 20 میلیارد تومان در سال 86 به 46 میلیارد تومان رسید و مجلس هفتم 5 میلیارد تومان نیز از بودجه معاونت سینمایی وزارت ارشاد برداشته و به این رغم اضافه کرده است.
بودجه خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) نیز از 15 میلیارد و 200 میلیون تومان در سال 86 به 20 میلیارد و 500 میلیون تومان در سال 87 رسیده است.
نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه ها یکی دیگر از نهادهایی است که بخشی از بودجه فرهنگی کشور را به خود اختصاص داده است. به گفته هدایت خواه بودجه این نهاد از 15 میلیارد تومان در سال 86 به 20 میلیارد تومان در سال 87 رسیده است.
علاوه بر این ها 60 میلیارد تومان نیز تحت عنوان “کمک به نهادهای غیر دولتی فرهنگی از جمله هیات های مذهبی” اختصاص یافته است.
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس هفتم به دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی گزارش داده که سازمان میراث فرهنگی که ریاست آن با اسفندیار رحیم مشائی پدر عروس محمود احمدی نژاد است “در سال 84 یکدفعه رشد بودجه داشت اما تنها 25 درصد از اعتبارات را جذب کرده است” با این حال به گفته هدایت خواه بودجه این سازمان در سال 86 نیز از 44 میلیارد به 110 میلیارد تومان افزایش یافته بود.
به گفته وی سازمان تبلیغات اسلامی 30 میلیارد تومان از بودجه فرهنگی کشور را به خود اختصاص داده که تنها در یک مورد 3 میلیارد تومان به راه اندازی و گسترش سایت اینترنتی “تبیان” اختصاص داده شده است.
بودجه شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی که برگزاری راهپیمایی های مناسبتی را هماهنگ می کند به گفته ستارهدایت خواه در سال 86 معادل 2 میلیارد و 500 میلیون تومان بوده که در سال 87 به 3 میلیارد و 700 میلیون تومان افزایش یافته است.
30 میلیارد تومان از بودجه فرهنگی کشور در سال 87 نیز به شورای عالی حوزه علمیه قم اختصاص یافته است.
مرکز خدمات حوزه علمیه قم که کار بیمه طلاب و رسیدگی به روحانیان از کار افتاده را برعهده دارد در سال 86 از بودجه ای 4 میلیارد تومانی برخوردار بود که این بودجه در سال 87 با رشد چشمگیری مواجه شده و به 60 میلیارد تومان رسیده است.
37 میلیاردتومان از بودجه فرهنگی کشور نیز به سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اختصاص یافته و مجمع تقریب مذاهب نیز 5 میلیارد و 700 میلیون تومان بودجه دارد.
بودجه مرکز جهانی علوم اسلامی از 1 میلیارد تومان در سال 86 به 5 میلیارد و 600 میلیون تومان افزایش یافته است.
بودجه تکمیل مساجد که تا سال 84 وجود نداشته بنابر گزارش ستار هدایت خواه در سال 84 مبلغ 5 میلیارد تومان، در سال 85 نیز 10 میلیارد تومان، در سال 86 نیز 12 میلیارد تومان و در سال 87 بیش از 60 میلیارد تومان از بودجه فرهنگی کشور را به خود اختصاص داده است.
”زیرساخت های شهر زیارتی قم” از 15 به 30 میلیارد تومان افزاش بودجه داشته و “مصلی ها” نیز بخش دیگری از بودجه فرهنگی کشور را به خود اختصاص داده اند و درسال 87 این رقم برای کشور 40 میلیارد تومان و برای مصلی تهران 70 میلیارد تومان از سوی دولت و مجلس تعیین شده است.
مهم ترین نکته اما آنجاست که ستار هدایت خواه در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی وقتی از وی پرسیده شده که آیا نظارتی بر نحوه هزینه این بودجه ها می شود، گفته که در مواردی تذکرهایی از سوی نمایندگان داده شده اما به بیش از 80 درصد تذکرها هرگز جوابی داده نشده است. وی صراحتا اعلام کرده که مجلس اهرم های لازم برای نظارت بر هزینه بودجه فرهنگی کشور را ندارد.