هنر روز، در بخش کتاب می کوشد کتاب ها و نشریاتی را که در حوزه اندیشه و هنر مباحث نظری را منعکس می کنند یا در مسائل اجتماعی و سیاسی مباحثی درخور دارند، به خوانندگان خود معرفی کند. ارجحیت با کتاب های روز خواهد بود، ولی این امر به معنای غفلت از آثارمنتشر شده در گذشته دور یا نزدیک نیست. کتاب های منتشره از پدیدآورندگان ایرانی به زبان های دیگر یا ترجمه شده به این زیان ها هم در کتاب روزجای ویژه ای خواهند داشت. ناشران و پدید آورندگان آثار می توانند برای معرفی یک نسخه کتاب به نشانی زیر بفرستند.
P.O.Box 94000 creteil cedex
France10014
آن گوشه دنج سمت چپ
نویسنده: مهدی ربی
104 ص، تهران: نشر چشمه، 1386، چاپ اول
این کتاب، مجموعه ای از داستان های کوتاه یک نویسنده جوان اهوازی است. داستان های این مجموعه، رنگ و شکل بومی دارند. نویسنده با دقت به جزئیات، آنها را آن چنان پررنگ کرده و در مقابل مخاطب قرار داده که گویی آینه ای را در مقابل او گرفته است. در حقیقت او با طرح داستان های خالی از مفاهیم بزرگ، سعی در نمایش خلائی از آن ها را داشته و موضوع «اخلاق» را به عنوان محوری درونی در کل داستان هایش در قالب مجموعه ای از عملکردها به چالش کشیده است.
مردی که گورش گم شد
نویسنده: حافظ خیاوی
96 ص، تهران: نشر چشمه، 1386، چاپ اول
این کتاب، مجموعه ای از داستان های کوتاه «حافظ خیاوی»، نویسنده جوان و با استعداد اهل مشکین شهر است. این داستان ها که با نثری روان و زبانی بی تکلف روایت می شوند، هم رنگ ملایمی از بومی گری دارند، هم لذت گم شده داستان خوانی را نصیب خواننده می کنند. ترتیب و چیدمان آنها ساختارمند است و منطق قرارگیری شان در مجموعه، با منطق روایت داستان خطی، به شکل جالب توجهی منطبق می شود. زبان شوخ و زنده نویسنده در همه داستان ها حضوری دل انگیز دارد.
مشارکت سیاسی طبقه کارگر در ایران
نویسنده: افشین حبیب زاده
200 ص، تهران: انتشارات کویر، 1387، چاپ اول
در این کتاب پس از طرح موضوع، مفاهیم و مبانی نظری بحث، وضعیت طبقه کارگر ایران از لحاظ اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در دوران قبل از انقلاب اسلامی و نقش این طبقه در انقلاب بررسی شده است. سپس مشارکت سیاسی طبقه کارگر در دوران پس از انقلاب تا سال 1384 (2005 میلادی) مورد توجه قرار گرفته است. در این بخش نویسنده نشان می دهد که چرا طبقه کارگر ایران در طول سال های پس از انقلاب نتوانست به یک نیروی سیاسی مؤثر تبدیل شود و عملا با گذشت زمان، مشارکت سیاسی اش در این دوره ضعیف تر شد. کتاب با بحثی درباره بی تفاوتی سیاسی طبقه کارگر ایران در ده های اخیر به پایان می رسد.
فرهنگ واژه های ترکی و مغولی در متون فارسی
نویسنده: عزیز دولت آبادی
325 ص، تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز، 1386، چاپ اول
تاریخ راه یافتن لغات ترکی به زبان فارسی دری، به اواخر عهد سامانیان می رسد. در این دوره غلامان ترک به خدمت حکام ایرانی درآمدند و در اثر این ارتباط، رفته رفته واژه های ترکی وارد زبان فارسی شد. در عهد غزنویان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان، این جریان شدت گرفت. از قرن هفتم هجری به بعد نیز به سبب حمله و استیلای مغولان، تعدادی از واژه های مغولی وارد زبان فارسی شد. در فرهنگ حاضر، مجموعه ای از واژه های ترکی و مغولی در متون فارسی گردآوری شده است. برای نشان دادن تلفظ صحیح، واژه های این فرهنگ با حروف لاتین آوانگاری شده و علاوه بر آن به ریشه آنها اشاره گردیده است. «فرهنگ واژه های ترکی و مغولی در متون فارسی» مجموعا شامل هزار و چهارصد و ده واژه است که 1240 واژه آن، ماده اصلی و 170 واژه دیگر، ارجاعی است.
دو رساله و دو نامه از جلال آل احمد
به کوشش و مقدمه: سید هادی خسرو شاهی
113 ص، تهران: انتشارات اطلاعات، 1386، چاپ اول
این کتاب، مجموعه دو رساله (ترجمه و تالیف) و دو نامه از «جلال آل احمد» است. رساله «عزاداری های نامشروع»، ترجمه رساله «التنزیه لاعمال الشبیه» اثر آیت الله «سید محسن امین عاملی» از علمای معروف لبنان است. این رساله در سال 1322 خورشیدی به وسیله «جلال آل احمد» ترجمه و از سوی «انجمن اصلاح» در تهران منتشر شد. آیت الله «امین عاملی» در این رساله، ضمن اعلام حرمت اعمالی مانند قمه زنی که «موجب آبرو ریزی و هتک حرمت دین می شود»، نظرات فقهای بزرگ حوزه نجف اشرف از جمله «میرزای قمی»، «میرزای شیرازی»، «سید ابوالحسن اصفهان» و «کاشف العظاء» را در تحریم این قبیل اعمال بیان کرده است. رساله دوم با عنوان «اسرائیل عامل امپریالیسم»، یک تحلیل کوتاه درباره آخرین جنگ اعراب و اسرائیل است. دو نامه ای که در این مجموعه به چاپ رسیده یکی خطاب به آیت الله «خمینی» و دیگری خطاب به اداره کنندگان «ماهنامه سوسیالیسم» نوشته شده و مربوط به سال 1343 خورشیدی است.
شجرة الملوک: تاریخ منظوم سیستان
سروده: صبوری، ناصح، ظهیر
تحقیق، تصحیح و توضیحات: منصور صفت گل
477 ص، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب، 1387، چاپ اول
کتاب «شجرة الملوک»، تاریخ منظوم سیستان از کهن ترین روزگاران تا عهد فرمانروایی «ملک بهرام خان کیانی»، معاصر با دوران پادشاهی «فتحعلی شاه قاجار» است. موضوع کتاب، تاریخ سیاسی سیستان و تحولات فرمانروایان بومی آن است که به «ملوک نیمروز» شهرت یافته اند. این منظومه، توسط سه شاعر گمنام سیستانی در اواخر سده دوازدهم و اوایل سده سیزدهم هجری قمری، به نام های «صبوری»، «ناصح» و «ظهیر» سروده شده است. به نظر می آید که این سه شاعر در دربارهای محلی ملوک سیستان، منصب منشی گری و معلمی داشته اند. «شجرة الملوک» از آن رو اهمیت دارد که زوایای ناگفته تاریخ شرق ایران، یعنی مناطق سیستان و خراسان، رویدادهای منجر به سقوط صفویان و پیامد آن ها، فرمانروایی «ملک محمود سیستانی» و آخرین ملوک قدرتمند نیمروز در آستانه تجزیه سیستان در عهد قاجاریه در آن آمده است. چنین اطلاعاتی در هیچ یک از دیگر متون معاصر دیده نمی شود.
سرگذشت داستان نویسی ایران و تکوین عبرت آموز آن در ده قرن گذشته
نویسنده: تقی تقی پور
288 ص، تهران: انتشارات مگستان، 1386، چاپ اول
این کتاب، درآمدی است بر بررسی وضعیت داستان نویسی در ایران معاصر. نویسنده کار خود را با بررسی آثار به جا مانده در زمینه داستان پردازی از دورترین ادوار تاریخ ایران آغاز می کند. سپس به قرون اولیه اسلامی، یعنی دوره آمیزش زبان ادبی فارسی و عربی و تحولات داستان پردازی این دوره می پردازد و این بررسی را تا دوران معاصر ادامه می دهد. آنگاه داستان نویسی معاصر ایران، ویژگی ها و نقاط ضعف و قوتش را بررسی می کند. نویسنده که هدف او از نگارش این کتاب، نشان دادن امکانات گسترده ای است که ادبیات کلاسیک فارسی در اختیار داستان نویسان امروز ایران قرار می دهد، در قالب مباحث گوناگون کتاب، خواننده را با گستره فرهنگ داستان نویسی و داستان سرایی ایران و غنای کم نظیر آن آشنا می کند.
بیست و پنج سال در ایران چه گذشت؟
(جلد هشتم)
نویسنده: داوود علی بابائی
532 ص، تهران: انتشارات امید فردا، 1387، چاپ اول
این کتاب، جلد هشتم از مجموعه «بیست و پنج سال در ایران چه گذشت؟» است که گزارشی از حوادث سیاسی و اجتماعی ایران در فاصله سال های 1357 تا 1382 خورشیدی به دست می دهد. این جلد شامل رویدادهایی است که در ادامه ریاست جمهوری «سید علی خامنه ای» و نخست وزیری «میر حسین موسوی» در سال های 1361 و 1362 به وقوع پیوست. از مهم ترین حوادث این دوره، ماجرای دستگیری سران «حزب توده» و اعترافات آنهاست که در جلد هشتم این مجموعه منعکس شده است.
فردوسی و شاهنامه از نگاه دیگر
نویسنده: سعید وزیری
286 ص، تهران: نشر دیگر، 1387، چاپ اول
هنگامی که مرگ به سراغ «فردوسی» آمد، کج اندیشی و تنگ نظری درباره او به قدری بود که پیش نماز شهر توس بر جنازه اش نماز نگزارد؛ چرا که باور داشت «فردوسی» عمر خود را به معرفی بی دینان و گبران بیهوده تلف کرده است. نزدیک به سه قرن با فشار و ارعاب قدرتمندان در هیچ نوشته و مجلس رسمی از «شاهنامه» و «فردوسی» نامی برده نشد. اما به راستی چه حکمتی در «شاهنامه» است که با حیات جامعه ایرانی به حیاتش ادامه داد و در میان مردمان، دهان به دهان و سینه به سینه چرخید؟ از دیرباز و از زمان خود «فردوسی» تا به امروز پیرامون زندگی او محتوای «شاهنامه» سخن سنجیده و نسنجیده در روایت های راست و ناراست بسیار بوده است. در کتاب حاضر کوشش شده است تا جای ممکن، سنجیده ها از نسنجیده ها جدا، و «فردوسی» و «شاهنامه» واقعی تر معرفی شود. نویسنده با دیدی انتقادی و اتکاء به شواهد گوناگون تاریخی و ادبی، بسیاری از اعتقادات رایج درباره این شاعر بزرگ ایران و شاهکارش را به چالش می کشد: [من بر این باور هستم که فردوسی شاعری است فرزانه که دربار سلطان محمود را درک نکرده است. از سلطان محمود ستایشی نکرده است. شاهنامه را به وی تقدیم نکرده است. بنابراین هجویه منسوب به فردوسی نیز از او نیست. دقیقی را هم به خواب ندیده است و به طور قطع می توان گفت که: فردوسی شاهنامه را پیش از به سلطنت رسیدن سلطان محمود غزنوی به سامان رسانده است…]
حیات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی آخوند خراسانی
به کوشش: محسن دریابیگی
654 ص، تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، 1386، چاپ اول
این کتاب، مجموعه گفتگوها و مصاحبه هایی است که در آنها اندیشه و آثار سیاسی و اجتماعی یکی از علمای بزرگ عصر مشروطه، یعنی «آخوند ملا کاظم خراسانی» در سایه حوادث آن دوره بررسی شده است. او که در فاصله سال های 1255 تا 1329 ه. ق می زیست، بلندپایه ترین مجتهد حامی مشروطه است که در دو بعد نظری و عملی در نهضت مشروطیت ایران منشاء اثر جدی بوده. مجموعه حاضر با شرحی از زندگی و شخصیت «آخوند خراسانی» به قلم نوه او، «عبدالرضا کفایی»، آغاز می شود. سپس متن مصاحبه با برخی از روحانیون و پژوهشگرانی چون «عبدالحسین حائری» و «علینقی منزوی» می آید. در این مصاحبه ها، پاره ای از اندیشه های سیاسی بدیع «آخوند خراسانی» که در لا به لای آثار فقهی و در متن تلگراف ها، لوایح و نامه های او به چشم می خورد، بازگو می گردد.
نشریات
اولین شماره نشریه “قال و مقال”
نخستین شماره نشریه ادبی، هنری، تحلیلی، آموزشی”قال مقال” با هدف پرداختن به حوزه نقد ادبی، با مدیر مسوولی ”فرخنده حاجی زاده” به جمع نشریات ایران پیوست.
”حاجی‌زاده” در مقدمه این شماره می‌نویسد:“…چون هر اثر ادبی، هنری واقعیت ویژه خود را می‌سازد، در نتیجه بهترین شکل نقد، تحقیق، توضیح و بررسی است که از طریق اثر و منطبق و منحصر با خود آن اثر صورت می‌گیرد.
قال و مقال تاکید بر تعریفی خاص از نقد ادبی دارد. گرچه این تاکید به هیچ رو به منظور نفی شیوه‌های دیگر نقد ادبی نیست. این تکیه فقط به دلیل کارآئی مشخص این تعریف در ارتباط با هدف مورد نظر است. هرچند پیدا کردن اصولی که توانایی کامل دریافت واقعیت هر اثر را داشته باشد ساده نیست. از این رو می‌توان اندیشه و دیدگاه‌های متفاوت و گاه حتی متضاد داشت. این که “قال‌ومقال” در این حوزه به توفیقی نسبی دست پیدا کند یا…؟ اما کوشش اصلی آن در جهت بررسی آثاری جدی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و خواسته یا ناخواسته به حاشیه رانده شده‌اند؛ و طبیعی است که اولویت با آثار ایرانی است.“
در این شماره از نشریه که 232 صفحه را به خود اختصاص داده است، مطالب زیر منتشر شده اند:
سنت، تجدد و پسامدرنیسم در شعر فارسی/ رضابراهنی، پاره‌های ثبت نشده‌ی زبان / محمود دولت‌آبادی، عزای عمومی اعلام کنید!رادی مرده است / فرخنده حاجی زاده، پ‍ژواک شعر / عنایت سمیعی، نقدی بر زندگی مطبوعات طنز بنویسیم؟ / سلی برسلین / عبدالحسین آذرنگ، توریست – منتقد و فضای کثرت گرا / بهمن بازرگانی، اسطوره و زبان در کتاب مقدس / مشیت علایی، تحلیلی پدیدار شناختی از تاثیر شعر و ادبیات داستان / اسماعیل یوردشاهیان، مینی‌مالیسم، جان کیج و اسپکترال / گفت‌و‌گو با پیمان سلطانی، نقد فارسی و بوطیقای ادبیات / رضا عامری، شرط مانیفست / مرتضا پورحاجی، نقد چیست؟ بازگشت جاودانه‌ی اورفه… / خلیل درمنکی، تلاشی برای تعبیر جدید احساس‌ها / رسول عبدالمحمدی، میان متونی در تاریخ بیهقی / محمد‌مهدی دادخواه تهرانی، من مسلمانم / فرزاد اقبال، حس مشترک / پژمان سلطانی.
“نافه”: ویژه‌نامه شریعتی و ادبیات
نشریه “نافه” به مناسبت سی و یکمین سال درگذشت دکتر علی شریعتی (29 خردادماه)، ویژه‌نامه “شریعتی و ادبیات” را منتشر می‌کند.
ناهید توسلی - مدیرمسؤول “نافه” - در این‌باره گفت: ویژه‌نامه “شریعتی و ادبیات” را قرار بود سال گذشته منتشر کنیم؛ اما به علت این‌که نهاد کتابخانه‌های عمومی از خرید حدود 700 نسخه از مجله ما تا اطلاع ثانوی خودداری کرد، به دلیل مشکلات مالی نتوانستیم نشریه را درآوریم. یک شماره، شهریور سال گذشته چاپ کردیم، یک شماره، اسفند، و شماره 38 ویژه فروردین و اردیبهشت‌ماه امسال را هم برای چاپ آماده می‌کنیم.
او در ادامه درباره شریعتی متذکر شد: شریعتی در حوزه ادبیات و هنر کارهای بسیاری انجام داده؛ اما جامعه ما او را تنها به عنوان یک شخصیت مذهبی و سیاسی شناخته است. من و خانواده‌ام به دلیل آشنایی نزدیک با او می‌دانستیم که شریعتی بیش از آن‌که یک سیاسی باشد، هنرمند است و حتا در کتاب “کویر”، به نظرم یک ژانر ویژه در ادبیات به وجود آورده است. به عقیده خودم، مقاله “در باغ سر آرتوار” حقیقتا یک داستان کوتاه پست‌مدرن است.
شماره سی و هشتم نشریه ادبی، فرهنگی و هنری “نافه” نیز با تغییراتی در عنوان‌بندی به زودی منتشر می‌شود.
در این شماره، مقاله‌های “تقابل و توازی در رسانه و ادبیات” از محمد بهارلو و “شبی در تونل زمان” به قلم پوران فرخزاد ارائه می‌شود.
پنج داستان کوتاه، نگاهی به شخصیت و شخصیت‌پردازی در رمان “تهران مخوف”، “مشکل کیفی یا نزول هنری در شعر مدرن” و “منی که نیستم” در بررسی مجموعه شعر “ساعت 10 صبح بود” احمدرضا احمدی، از دیگر مطالب این شماره هستند.
همچنین شماره سی و هفتم “نافه” ویژه خرداد تا اسفند 86 چندی پیش منتشر شده است. “رمان پسامدرن و فیلم” (فیلم مکس) به قلم حسین پاینده، “مکر زنان هزار و یک شب” نوشته جواد اسحاقیان، نقد کتاب “خاطره دلبرکان غمگین من” مارکز به قلم عطاءالله مهاجرانی با عنوان “ما تماشاییان بستانیم”، بررسی مرز واقعیت و خیال در رمان “آئورا”ی کارلوس فوئنتس نوشته جلال فرزانه دهکردی، نوشته‌ای در یادی از نازنین نظام‌شهیدی، نگاهی به شعرهای عاشقانه نزار قبانی به قلم مزدک پنجه‌ای و “می‌دونین آتشی کیه” با یاد منوچهر آتشی، از جمله مطالب منتشرشده در این نشریه‌اند.