جولیان بورگر
آمریکا و ایران روز گذشته در آستانه مذاکرات هسته‌ای ژنو، بار دیگر باعث تشدید نگرانی های جهانی شدند و موج جدید ازخشم جهانی را بر انگیختند. ادبیات تند آنها، ناشی از افشا شدن روز جمعه بود مبنی بر اینکه ایران در حال ساخت یک کارخانه غنی‌سازی اورانیوم زیر کوهی در نزدیکی قم است و اشاره به موج جدیدی از تحریم‌ها دارد که بسیار فراتر از اقدامات اقتصادی تحمیلی که تاکنون بر ایران اعمال شده خواهد رفت.
باراک اوباما که در اجلاس جی-20 در پیتزبورگ سخن می‌گفت تصریح کرد: “به ایران هشدار داده شده که وقتی در اول اکتبر (9 مهر) در اجلاس شرکت می کند، باید صادق باشند و مجبور هستند تصمیم بگیرند.” وی گفت، حرکت در جهت مخالف پایبندی به قوانین بین‌المللی در زمینه پیشرفت‌های هسته‌ای ایران “مسیری است که به مقابله ختم می‌شود.”
نیویورک تایمز شب گذشته گفت، در این دیدار آمریکا خواستار دسترسی به این کارخانه ظرف چند روز آینده و دیگر تاسیسات هسته ای ایران در عرض سه ماه آینده خواهدشد. به ایران گفته خواهد شد که تمام دفاتر و کامپیوترهای خود را در مقابل بازرسان باز کنند و به سئوالاتی در مورد تلاش‌های آن کشور برای ساخت سلاح هسته‌ای پاسخ دهند.
اما دولت ایران روز گذشته هیچ نشانه‌ای از آمادگی برای مصالحه به نمایش نگذاشت. در عوض رئیس دفتر رهبر ایران به نظر می‌رسید که از دورنمای مقابله لذت می‌برد. به گزارش خبرگزاری نیمه رسمی فارس، محمد محمدی گلپایگانی گفت: “با امید به خدا، این کاخانه جدید بزودی به مرحله اجرا درمی‌آید و چشم دشمنان را کور می‌کند.” وی کارخانه جدیدا آشکار شده را به عنوان نشانه‌ای از این خواند که ایران در “اوج قدرت” قرار دارد.
این بیانات این را می‌رساند که رژیم ایران تا چه اندازه برنامه هسته‌ای را تبدیل به غرور و هویت ملی کرده است. ایران اصرار دارد این برنامه، که وجود آن در سال 2002 فاش شد، به منظور تولید برق و تحقیقات پزشکی پیگیری می شود و حق مسلم ایران است.
رئیس سازمان انرژی هسته‌ای ایران روز گذشته گفت، آژانس هسته‌ای سازمان ملل اجازه دارد تاسیسات قم را مورد بازرسی قرار دهد. اما علی‌اکبر صالحی مشخص نکرد که چه وقت آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای میتواند از این تاسیسات دیدن کند.
محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران در سازمان ملل از پاسخ به این سئوال که آیا ایران توانسته است اورانیوم کافی برای ساخت یک بمب را غنی کرده است طفره رفت، اما گفت تسلیحات هسته‌ای “غیرانسانی” است و هرکس چنین هدف‌هایی را دنبال کند “عقب‌مانده سیاسی” است. روز گذشته رسانه‌های ایران گزارش دادند که سپاه پاسداران به مانور دفاع موشکی خواهد پرداخت و تنش‌ها را بیشتر کرد. مقامات غربی می‌گویند کارخانه قم در پایگاه موشکی سپاه پاسداران قرار دارد.
سعید جلیلی مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران قرار است برای دیدار پنجشنبه با دیپلمات‌های ارشد شش کشور – آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان - که مذاکرات با ایران را در مورد برنامه هسته‌ای آن کشور دنبال می‌کنند، به ژنو سفر کند. آمریکا در این مذاکرات با تغییر سیاست بن‌بست که توسط دولت بوش دنبال می‌شد، برای بار اول نقشی کامل ایفا می‌کند.
بیش از یکسال است که غرب به ایران پیشنهاد کرده است در مقابل بسته کمک‌های اقتصادی و کمک به صنعت انرژی غیرنظامی غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کند، اما ایران تاکنون آن را رد کرده است. انتظارات کمی نسبت به حصول نتیجه در ژنو وجود دارد.
اوباما گفت: “وقتی متوجه شویم دیپلماسی عمل نمی‌کند، در موضع قوی‌تری قرار می‌گیریم، به عنوان مثال تحریم‌هایی که تاثیرگذار خواهند بود. این گزینه واقعا ترجیح ندارد. هیچ چیزرا بیشتر از این را دوست ندارم که ببینم ایران مسیر مسئولانه را انتخاب می کند.”
اوباما گزینه نظامی را منتفی ندانسته است اما افزود: “من همچنین دوباره تاکید می‌کنم که گزینه ترجیحی من حل این موضوع به شیوه دیپلماتیک است.”
دیوید میلیبند وزیر امور خارجه انگلیس نیز این دیدگاه را تکرار کرد. وی گفت: “هیچ انسان عاقلی بدون نگرانی واقعی به جنبه نظامی مراوده با ایران نگاه نمی‌کند. به همین دلیل است که می‌گویم ما 100 درصد به مسیر دیپلماتیک پایبند هستیم.”
رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا نیز گفت: “واقعیت این است که گزینه نظامی وجود ندارد که کاری بیش از وقت خریدن انجام دهد. وی افزود، ایران میتواند در عرض یک تا سه سال به تسلیحات هسته‌ای دست یابد”.
مقامات غربی معتقدند که آشکارسازی کارخانه غنی‌سازی قم حمایت بین‌المللی از تحریم‌ها را یکپارچه کرده است. دیمیتری مدودف رئیس‌جمهور روسیه اعتقاد خود را نسبت به این مسئله که تحریم‌ها میتواند گریزناپذیر باشند، مورد تاکید دوباره قرار داد. آمریکا پیشنهاد اقدام علیه شرکت‌های بین‌المللی را که به ایران بنزین می‌فروشند پیشنهاد کرده است. معذالک، کشورهای اروپایی در این مورد تردید دارند. آنها اشاره به تجربه عراق کرده‌اند که بنزین میتواند از طریق مرزها بصورت قاچاق وارد شود. همچنین رژیم میتواند از چنین تحریم‌هایی به عنوان دستاویزی برای قطع سوبسیدهای بنزین استفاده کند و غرب را مقصر آن جلوه دهد.
دیگر گزینه‌های تحریم تحت بررسی عبارتند از ممنوعیت سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز ایران و عدم دادن ضمانت به کشورهایی که در ایران سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ ممنوعیت تجارت شرکت‌های ایران که با یورو کار می‌کنند و قرار دادن ممنوعیت برای شرکت‌هایی که محموله‌های ایران را بیمه می‌کنند.
منبع: گاردین، 27 سپتامبر
