شیرین عبادی، وکیل ایرانی و برنده جایزه صلح نوبل در سال 2003، در سفر خود به ژنو در مصاحبه ای با روزنامه لوتان به بحث پیرامون وضعیت حقوق بشر در کشورش می پردازد و آرزوی بهبود آن را دارد. او اولین زن مسلمان است که جایزه نوبل را دریافت کرده و از زمان دریافت آن، فعالیت های خود را در زمینه حقوق بشر افزایش داده است.
اخباری که در زمینه حقوق بشر از جانب ایران شنیده می شود، چندان جالب توجه نیست: دستگیری، اعدام،…
این تصویر واقعی زندگی در ایران است. من سعی کردم دو جوان 18 ساله را که در زمان ارتکاب جرم [دعوا] تنها 16 سال سن داشته اند نجات دهم، ولی بیهوده بود. آنها قرار بود چهارشنبه اعدام شوند.
در برابر این واقعیت چه باید کرد؟
تغییر آن قوانینی که در ایران نقض حقوق بشر را مجاز می دانند الزامی است. براساس قانون، دختر از 9 سالگی و پسر از 15 سالگی مسؤول اعمال خود شناخته می شوند. این بدین معنی است که محکومیت یک دختر 9 ساله می تواند به اندازه یک مرد 40 ساله باشد. این قوانین با معاهدات بین المللی که مورد تأیید ایران نیز هست در نتاقض کامل اند. حتی زمانی که برخی از قوانین مورد تأیید محافل حقوق بشری هستند، دولت و قوه قضاییه آنها را رعایت نمی کنند. در چنین شرایطی کار کردن بسیار سخت است.
من به عنوان وکیل پرونده زهرا کاظمی، عکاس و روزنامه نگار ایرانی-کانادایی که در بخش 209 زندان اوین کشته شد، مدارکی را به دادگاه ارائه کردم، ولی هیچ یک از آنها به حساب نیامد. می بایست کانادا روابط دیپلماتیک خود را با تهران از سر می گرفت، تا پرونده مجدداً باز می شد و در این پرونده چهار سال را از دست دادیم.
شما تاکنون بسیار از حقوق زنان دفاع کرده اید. اکنون خواسته های آنها چیست؟
زنان نقش مهمی در ایران دارند و با تمام نیرو برای تساوی و برابری مبارزه می کنند. در حقیقت، سال گذشته مجلس ایران لایحه ای مبنی بر محدود ساختن ورود زنان به دانشگاه را رد کرد. ولی دولت توجهی به این موضوع نداشت. دولت قانون را، به ویژه در دانشکده های پزشکی، مطروحه اعلام کرده است. درواقع فعالیت زنان چندان برای مسؤولین و مقامات خوشایند نیست و آنان به ”اغتشاش در امنیت ملی” محکوم می شوند.
آیا حجاب داشتن میشلین کالمی ری، وزیر امور خارجه سوئیس، در زمان سفرش به تهران برای شما ناخوشایند بود؟
اینکه او حجاب بر سر کند یا نکند برای من بی تفاوت است. برعکس، من مایل بودم که او در مذاکرات خود با مقامات درخصوص حقوق بشر نیز صحبت می کرد. ولی زمانی که او به تهران آمد، نخواست با فعالان حقوق بشر دیداری داشته باشد. او تنها برای امضای یک قرارداد اقتصادی به تهران آمده بود.
نظرتان در مورد تهدیدهای رییس جمهور احمدی نژاد مبنی بر محو اسراییل و واکنش مقامات امریکایی و اسراییلی در حمله نظامی علیه ایران چیست؟
باید در این خصوص شفاف باشیم: وظیفه هر ایرانی این است که وضعیت حقوق بشر را در کشورش بهبود بخشد و از آن حمایت کند. تهدیدهای خارجی، و حتی تهدید به حمله نظامی علیه ایران، تنها وضعیت حقوق بشر را وخیم تر می کند و به سرنگونی حکومت نیز منجر نمی شود. حقوق بشر و دموکراسی تنها در شرایط صلح امکان پذیرند. و نکته دردناک اینکه مدافعان حقوق بشر در ایران به عنوان همدستان دشمن به حساب می آیند.
رابطه شما با مسؤولین ایرانی چگونه است؟
من رابطه چندانی با آنها ندارم و حتی هرگز با یک رییس جمهور ایرانی دیدار نداشته ام. تمامی درب ها به روی ما بسته است و از سانسور ما نیز ابایی ندارند.
آیا امیدی برای تغییر وضعیت حقوق بشر و دموکراسی در ایران وجود دارد؟
البته. زنان و جوانان امیدهای ما هستند. جوانان بیش از 70 درصد جمعیت ایران را تشکیل می دهند. آنها شغل می خواهند که ندارند. آزادی می خواهند که ندارند. این جوانان در تمامی زمینه ها می توانند بانی تغییر و تحول باشند.
منبع: لوتان، 10 ژوئن
مترجم: علی جواهری