هلن کوپر
روس ها از اوباما می خواهند مانع از استقرار سپر موشکی در لهستان شود. اروپاییان از او می خواهند از طرح ”تغییر رژیم” ایران صرفنظر کند و در همین حال، اسرائیلی ها می خواهند مطمئن شوند که او به ایران اجازه نخواهد داد سلاح های اتمی داشته باشد. اما طالبان را فراموش نکنیم که در هفتۀ جاری با صدور بیانیه ای به اوباما تأکید کردند که “به همۀ سیاست های حزب مخالف خود یعنی جمهوریخواهان پایان دهد و نظامیان آمریکایی را از عراق و افغانستان خارج کند.“
باراک اوباما است و یک دنیا نصیحت. مشاوران او می گویند، ظرف چند دقیقه پس از پیروزی او در انتخابات، درخواست های دولت های خارجی شروع شد و هنوز متوقف نشده است. اگرچه اولین مکالمات تلفنی اوباما و رهبران خارجی به وعدۀ همکاری های آتی و دعوت های ملاقات محدود شد، اما این رهبران و مشاوران آنها با مشاوران اوباما و جانشینان آنها نیز تماس گرفته و به آنها پیشنهاد داده اند که دولت اوباما چگونه باید سیاست خارجی آمریکا را هدایت کند و تغییر دهد.
از قرائن چنین برمی آید که برخی از دولت های خارجی تلاش می کنند حتی قبل از روی کار آمدن اوباما، شرایط بازی را تغییر دهند. روز چهارشنبه کرۀ شمالی اعلام کرد، اجازه نخواهد داد از خاک و پسماندهای هسته ای مجتمع مهم اتمی این کشور نمونه برداری شود؛ ایران نیز اعلام کرد با موفقیت موشک دوربرد جدیدی را آزمایش کرده است که قابلیت هدف گیری جنوب شرقی اروپا را دارد؛ و در همین حال، روسیه نیز پیشنهاد آمریکا را برای کاهش نگرانی های مسکو در خصوص استقرار سپر موشکی در لهستان و جمهوری چک رد کرد.
به گفتۀ کارشناسان سیاست خارجی، تلاش های کشورهای خارجی برای تغییر نظر دولت جدید در هنگام انتقال قدرت ریاست جمهوری امری طبیعی است، اما این تلاش ها بخاطر ماهیت تاریخی انتخاب اوباما و مسیر کاملا ً متفاوتی که رهبران دنیا از او انتظار دارند در حوزۀ سیاست خارجی آمریکا دنبال کند، شدت یافته اند.
دنیس مک داناف مشاور اوباما در امر سیاست خارجی می گوید، “ما از دوستان و متحدانمان خیلی نظرات مهم شنیده ایم. همزمان با اینکه رئیس جمهور منتخب دستور کار خود را برای پیشبرد منافع آمریکا از اولین روز کاری اش تعیین می کند، ما آنها (نظرات مهم) را به دقت بررسی می کنیم.” مک داناف خاطر نشان کرد، اما تا آن روز تیم اوباما تنها به این نظرات گوش خواهد داد.
به گفتۀ دیپلمات های اروپایی، حتی قبل از انتخابات آمریکا نیز مشاوران بلندپایۀ اوباما – از جمله آنتونی لیک مشاور اسبق امنیت ملی آمریکا – با مقامات اروپایی دیدار کرده بودند. در حال حاضر، مقامات انگلیسی و فرانسوی به تیم اوباما تأکید می کنند که قبل از مذاکره با ایران روی لحن خود و فضای مذاکره کار کنند. آنها نگرانند که وعدۀ اوباما برای برگزاری مذاکرات با ایران بدون پیش شرط مشکل ساز شود.
دولت بوش بارها انکار کرده که بدنبال تغییر حکومت ایران است. اما کاندولیزا رایس وزیر امور خارجۀ آمریکا و دیگر مقامات بلندپایۀ این کشور علنا ً اعلام کرده اند که در خصوص برنامۀ هسته ای ایران، همۀ گزینه ها برای مقابله با تهران در دستور کار است.
جوزف بایدن معاون رئیس جمهور منتخب آمریکا اعلام کرده است که دولت بوش باید به نظام رهبری ایران اطمینان خاطر دهد که بدنبال تغییر رژیم این کشور نیست و این اقدام بخشی از مشوق ها و تحریم هایی است که ایالات متحده و اروپا به امید منصرف کردن ایران از برنامۀ هسته ای خود ارائه داده اند.
اوباما نیز به نوبۀ خود شفاف عمل نکرده است. او در مصاحبۀ خود در ماه سپتامبر خاطر نشان کرد، “تصور می کنم برای ما مهم است نشان دهیم که ما مصمم به تغییر رژیم (ایران) نیستیم، بلکه انتظار تغییراتی در رفتار (این رژیم) را داریم و ایرانیان برای این تغییرات رفتاری هم با هویج و هم با چماق روبرو هستند.“
برنارد کوشنر وزیر امور خارجۀ فرانسه در هفتۀ جاری در واشنگتن به خبرنگاران گفت، تصور می کند در خصوص موضوع ایران “شخصیت باراک اوباما می تواند تغییری ایجاد کند.” اما کوشنر در عین حال به اوباما تأکید کرد احتیاط پیشه کند.
اسرائیل نیز فشارهای خود را اعمال کرده است. یک مقام بلندپایۀ اسرائیلی اعلام کرده است، دولت اسرائیل با مشاوران نزدیک اوباما، به ویژه با دنیس راس کاردار اسبق کلینتون در خاورمیانه، ارتباط دارد. این مقام خاطر نشان کرده است، اسرائیل می خواهد مطمئن شود که اوباما به محض به قدرت رسیدن به حل موضوع ایران خواهد پرداخت.
منبع: نیویورک تایمز، 13 نوامبر