سه شنبه اجلاس شانزدهم از دوره چهارم خبرگان با سخنرانی آیت الله هاشمی شاهرودی آغاز شد. بعد از آنکه آیت الله مهدوی کنی به کما رفت، هاشمی شاهرودی که نایب رئیس اول خبرگان بود، اداره جلسات غیر رسمی را بر عهده گرفته بود و این بار در اولین جلسه رسمی نیز، اداره خبرگان بر عهده او خواهد بود. قطعی به نظر می رسد که در این زمان رئیس جدید برای خبرگان انتخاب نمی شود. این امری است که هم میانه روها و هم تندروها را راضی می کنند تا فرصت یابند و درباره مجلسی که با حضور هاشمی رفسنجانی دیگری رییسش باشد گفتگو کنند.
آیت الله هاشمی شاهرودی، که پس از پایان دوره ریاست اش بر قوه قضائیه به عضویت فقهای شورای نگهبان انتخاب شده و نایب رئیس مجلس خبرگان نیز هست، کمتر در محافل سیاسی حاضر می شود . شاهرودی همچنین عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس هیات عالی حل اختلاف قوا هم هست. او در سال ۱۳۸۹، با انتشار رساله عملیه خود تحت عنوان “منهاج الصالحین” اعلام مرجعیت کرد. سایت رسمی هاشمی شاهرودی نیز او را عنوان آیت الله العظمی معرفی کرده که در واقع عنوان رسمی مراجع مذهبی شیعه است.
شاهرودی که زمانی سخنگوی مجلس اعلای عراق بود، پس از انتخاب به عنوان رئیس قوه قضائیه ایران، تلاش کرد که ارتباط سابق خود با مبارزان شیعه عراق را پنهان کند. اما در سال های اخیر و پس از اعلام مرجعیت که به نظر می رسید دیگر قصد فعالیت در صحنه سیاسی ایران را ندارد، بار دیگر به متحدان عراقی خود نزدیک شد.
در سال ۱۳۹۰ و پس از سفر هاشمی شاهرودی به نجف، یکی از روزنامه های عراق طی خبری مدعی شد: “حزب الدعوه عراق تصمیم گرفته آیت الله سید “محمود هاشمی شاهرودی” را به عنوان مرجع تقلید اعضا و نیروهای این حزب و پدر معنوی خود انتخاب کند.” این روزنامه از قول یکی از اعضای حزب الدعوه نوشته بود: “دلیل ما برای انتخاب آیت الله شاهرودی، سابقه حضور وی در عراق و شاگردی شهید “محمدباقر صدر” به عنوان بنیانگذار “حزب الدعوه” بوده است. نزدیک بودن او به ولی فقیه در جمهوری اسلامی ایران نیز نکته قابل توجهی و اهمیت است. ارتباط آیت الله هاشمی شاهرودی با شخصیت های مختلف سیاسی در عراق از جمله سید “مقتدی صدر”، “ابراهیم جعفری”، “نوری مالکی” و غیره نیز از دیگر نکات قابل توجه بوده است.” در آن زمان، گرچه احتمال اقامت دائم شاهرودی در عراق و ارتباط او با حزب الدعوه تکذیب شد، اما ارتباط او با عراق قطع نشد.
در سال ۱۳۹۱، انتشار تصاویر او در کنار مقتدی صدر، رهبر جیش المهدی عراق، نشان می داد که ارتباطات او با دوستان سابقش گسترش یافته است. در ماه های اخیر نیز اطلاعیه ها متعددی که او درباره بحران عراق صادر کرد، این تصور را به وجود آورده بود که شاهرودی قصد تاثیرگذاری در تحولات عراق را دارد.
اواخر خرداد ماه با اشاره به تحولات استان نینوا در عراق، خواستار کنار گذاشتن اختلافات شده بود. شاهرودی، چند روز بعد در اطلاعیه ای دیگر نوشته بود: “دعوت می کنیم هر چه سریعتر فرایند سیاسی، با تشکیل پارلمان برگزیده شده از سوی ملت، تکمیل گردد تا برای پشتیبانی نیروهای نظامی و ارتش شجاع در راستای تطهیر خاک مقدس عراق از لوث تکفیری های بیگانه و بعثی های مزدور، به وظایف قانونی خود عمل نمایند.”
شاهرودی همچنین اضافه کرده بود: “به رسانه های خبری و سیاسی مغرض هشدار می دهیم، رسانه هایی که به تشکیک در توانمندی ملت عراق در اجرای تجربه مردم سالاری و سیاسی خود و دعوت به اختلاف و تفرقه میان شرکاء سیاسی و بهره برداری از وضعیت دشوار کنونی جهت سهم خواهی برای تصاحب مسئولیتها و پست ها اقدام نموده به گونه ای که گویی حکومت و دولت پروژه اقتصادی یا شرکت مالی با سهام های متعدد برای این و آن است در حالیکه حکومت و دولت ملک همه ملتی است که با حضور پای صندوق های رأی وظیفه سیاسی و اجتماعی خود را به انجام رساندند.”
او پس از انتخاب نخست وزیر جدید عراق هم در اطلاعیه ای جدید نوشت: “من آنچنانکه به ملت و پارلمان عراق انتخاب مناصب سیاسی جدید را تبریک می گویم به جریان سیاسی مخلص و هوشمندی که مسئولیت تاریخی خطیر خود را در این مرحله به خوبی ایفا کرد و در راستای حفظ مصالح کشور و سالم ماندن فرایند سیاسی دموکراتیک از حقوق قانونی خود، دست کشید، نیز تبریک گفته تأکید می کنم بر همدلی و همراهی” شاهرودی اضافه کرده بود: “ به ساحت قدس ربوبی دعا می کنیم و او را می خوانیم تا قوای مسلح شجاع ما را در ستیز با تروریسم و پاک کردن زمین عراق که زمین مقدسات است از پلیدی تکفیری های خارج شده بر اسلام و مسلمین موفق بدارد.”
آیت الله شاهرودی در حالی که تلاش می کند تا نقشی در تحولات عراق ایفا کند، با سکته مغزی آیت الله مهدوی کنی، به ریاست موقت خبرگان قانون اساسی هم رسید. به این ترتیب تحرک سیاسی شاهرودی در صحنه سیاسی ایران نیز افزایش یافته است. زمانی گفته می شد که آیت الله سیدمحمود شاهرودی در دوره سوم مجلس خبرگان به عنوان جانشین آیت الله سیدعلی خامنه ای مطرح شده است. گرچه اخبار دقیقی از این ماجرا منتشر نشد، اما حتی انتشار همین شایعات نیز نشان می داد که شاهرودی شانس خوبی برای بدست آوردن بالاترین مقام سیاسی در ایران را دارد.
در این سال ها، گفته می شد که شاهرودی به محمود احمدی نژاد نزدیک شده است. با اینحال در جریان انتخابات ریاست جمهوری گذشته، او در جلسه رد صلاحیت هاشمی رفسنجانی در شورای نگهبان شرکت نکرد و در آذر ماه سال گذشته نیز از منشور حقوق شهروندی حسن روحانی دفاع نمود.
هاشمی شاهرودی، روز یکشنبه و در آستانه تشکیل اجلاس رسمی خبرگان، به عیادت مهدوی کنی رفت و در اقدامی بی سابقه در جمع خبرنگارن حاضر شد و به سوالات پاسخ داد. او در همین جلسه بود که گفت: “در طی مدتی که آیت‌الله مهدوی کنی در بیمارستان بستری هستند ایشان عطسه نمی‌کردند اما چند روز است که ایشان عطسه می‌کنند و این حاکی از حساسیت و حرکت سلول‌های مغزی ایشان است.”
شاهرودی درباره روابط قوای سه گانه هم گفت: “در بخش اختلاف میان اشخاص و روسای قوا با یکدیگر به لطف خدا از ابتدای کار دولت یازدهم تاکنون هماهنگی بین روسا مشاهده شده است و هنوز اختلافات تندی بروز نکرده است و تاکنون هیچگونه شکایاتی از این سه قوه به مقام معظم رهبری و سپس به شورای عالی حل اختلاف واصل نشده است.”
او درباره انتخاب هیات رئیسه جدید برای مجلس خبرگان هم معتقد بود: “با توجه به اینکه این دوره از مجلس خبرگان رهبری یک سال دیگر عمر دارد و همچنین انتخابات‌های مربوط به هیات رییسه و کمیسیون‌های خبرگان رهبری هر دو سال یک بار برگزار می‌شود پایان اسفند ماه امسال زمان برگزاری انتخابات هیات رییسه و کمیسیون‌ها فرا می‌رسد و هیات رییسه و کمیسیون‌ها مجددا باید انتخاب شوند. اما به دلیل اینکه یک سال از عمر این دوره از خبرگان رهبری باقی مانده است شاید لزومی به این کار نباشد به همین دلیل کمیسیون آیین‌نامه مجلس خبرگان پیشنهادی مبنی بر ابقای هیات رییسه و همچنین اعضای کمیسیون‌های مجلس خبرگان به مدت یک سال مطرح کرده است.” او با بیان اینکه پیشنهاد ابقای یک ساله باید در اجلاس شهریورماه خبرگان رهبری مطرح شود، اضافه کرد: “چنانچه این پیشنهاد در صحن خبرگان رهبری مطرح شود و اعضا آن را تصویب کنند شاید ما بتوانیم سال آینده را نیز آنگونه که هست ادامه دهیم.”
به این ترتیب به نظر می رسد که انتخاب هیات رئیسه جدید برای خبرگان منتفی شده باشد و هاشمی شاهرودی ریاست واقعی خبرگان را بر عهده بدارد. امری که به نظر می رسد هاشمی رفسنجانی هم بر آن راضی است.
