به متمم قانون اساسی نیاز داریم ‏

نویسنده

abdollahnori.jpg

نادر کرمی

عبدالله نوری، کاندیدای پیشنهادی جمعی از گروه های تحول خواه برای انتخابات ریاست جمهوری آینده، در آخرین اظهار ‏نظری که از او منتشر شده است، به تشریح روند ورود عبارت “ولایت مطلقه” به قانون اساسی در سال 68 پرداخته و با ‏استناد به شرح مذاکرات جلسات شورای بازنگری قانون اساسی، تاکید کرده که با این موضوع مخالف بوده است.‏

این اظهارات به گمان ناظران پاسخی به اتهاماتی است که از سوی برخی جریان های سیاسی مبنی بر نقش نوری در ‏افزودن عبارت “مطلقه” در تغییرات سال 68 قانون اساسی مطرح می شود. عبدالله نوری در دیدار جمعی از اعضا کانون ‏صنفی و سازمان معلمان ایران در این مورد با بیان این مطلب که “مدتی است که به دلیل پرسش مکرر به نظرم رسیده بود ‏این مبحث را به تفصیل بیان کنم” گفته است: “سخنان من در جلسه سی و چهارم شورای باز نگری قانون اساسی و جلسه ‏چهلم آن موجود می باشد. در جلسه چهلم در رابطه با پیشنهاد مطلقه گفته ام: “باید در قانون اساسی برای ما روشن بشود ‏بالاخره در اصل 110 آن اختیارات چه نوع اختیاراتی است اگر اختیارات ناشی از ولایت فقیه است پس آنها (سایر بند ها) ‏را حذفش بکنیم یعنی بگوییم ولایت مطلقه و همه اش حذف. اگر نه، ناشی از چیز دیگر است آن را ما بدانیم یعنی ما می ‏خواهیم بفهمیم از این به بعد قانون اساسی اجرا می شود یا ولایت مطلقه فقیه؟” ‏

نوری در ادامه با شاهد آوردن متن مذاکرات جلسه شورای بازنگری تصریح کرده: “فکر می کنم حاج آقای آذری بودند که ‏در اصل پنجاه و هفتم پیشنهاد فرمودند این اصلاح بشود به نظر من اگر آنجا این اصلاح بشود شاید خیلی بحث ها جمع و ‏جورتر بشود و این مسئله ای نباشد که قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران عبارتند از قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضائیه ‏که زیر نظر ولایت مطلقه فقیه بر طبق اصول آینده اعمال می گردد. اگر آنجا را اصلاح کنیم، هم سازماندهی کشور را قبول ‏کرده ایم هم ولایت مطلقه را قبول کرده ایم، هم ارتباطش به هم داده ایم ولی این را پذیرفتیم اگر آنجا را عمل نکنیم به نظر ‏من کاملاً تناقض است یعنی ما یک سلسله اصولی را نوشته ایم در کنار آن هم یک اصل به عنوان ولایت مطلقه فقیه بدون ‏ارتباط با آن آورده ایم، معنایش هم این است، به خلاف آن چیزی که حاج آقا یزدی فرمودند که نخیر در چهارچوب قانون ‏اساسی است، اگر در چهارچوب است پس همین اصل پنجاه و هفتم را درست کنید، و اگر مازاد بر این است قانون اساسی ‏می گوید رئیس جمهور می خواهیم، ممکن است ولایت مطلقه فقیه در یک موردی تشخیص بدهند که خیر رئیس جمهور ‏اصلاً نمی خواهیم، مجلس می خواهیم، بگویند نخیر نمی خواهیم اگر بخواهیم کنار هم ببینیم بیائیم همانجا روی این کلمه، ‏زیر نظر ولایت امر را زیر نظر ولایت مطلقه فقیهش بکنیم هم چهارچوب قوای حاکم و هم قانون اساسی را قبول کرده ایم، ‏هم کلمه ولایت مطلقه فقیه را آورده ایم و مشکلمان هم بر طرف می شود.“‏

عبدالله نوری که از سوی آیت الله خمینی به دلیل سوابق انقلابی و نزدیکی اش با رهبر انقلاب در شورای بازنگری قانون ‏اساسی عضویت داشته است نحوه افزوده شدن عبارت “مطلقه” را به اصل 57 قانون اساسی اینگونه ذکر کرده است که: ‏‏”حساسیت من در این جهت بود که حال که قرار است مطلقه اضافه شود و علی الظاهر همه اعضاء شورای بازنگری مطلقه ‏بودن ولایت را مورد تأیید قرار می دهند کلمه مطلقه در اصلی اضافه شود که در خود آن اصل از حالت اطلاق بدون ‏چهارچوب جلوگیری کند و اصل پنجاه و هفتم اینگونه است زیرا در این اصل قبل از کلمه مطلقه قوای حاکم را معین می کند ‏و بعد از کلمه مطلقه هم جملهء بر طبق اصول آینده را مطرح می کند. بنابر این اقدام من در جهت تعدیل معنای مطلقه بوده ‏است و نه تثبیت و یا گسترش مفهوم آن.“‏

وی در مورد نحوه رای گیری در این مورد و برداشت هایی متفاوتی که از مفهوم ولایت مطلقه در آن زمان نیز وجود داشته ‏است نیز توضیح داده: “برای اضافه شدن این مفهوم سه بار رأی گیری شد. یکبار برای اضافه شدن یک جمله به اصل ‏یکصد و ده که رأی نیاورد سپس در جلسه چهلم برای درج در اصل یکصد و هفتم که باز هم رأی نیاورد و بار سوم که در ‏ارتباط با اصل پنجاه و هفتم مطرح شد و احساس می شد این کمترین بار حقوقی را خواهد داشت به اتفاق آرا به تصویب ‏رسید. بلافاصله و پس از رأی گیری هم نظرات متفاوتی مطرح گردید، برخی از کلمهء مطلقه اختیارات خارج از چارچوب ‏قانون اساسی برداشت کردند و بعضی اعضاء از جمله آقای هاشمی که ریاست جلسه را به عهده داشتند اختیارات در ‏چهارچوب قانون اساسی را فهمیده و در جلسه بیان نمودند”. ‏

وی افزوده: “این بحث با گذشت نزدیک به بیست سال همچنان ادامه دارد البته اگر این موضوع مجدداً مورد بررسی قرار ‏گیرد چه بسا نظرات متفاوت و یا حتی متضادی نسبت به آن زمان مطرح شود.“‏‎ ‎

‏ ‏

‎ ‎به متمم قانون اساسی نیاز داریم‎ ‎

عبدالله نوری در بخش دیگری از سخنان خود با تشریح منظور اش از “اصلاحات ساختاری” تاکید کرده است که: “ گروهی ‏تشخیصشان این است که منشأ بسیاری از مشکلات امروز به ابهام ها و یا تداخل های موجود در قانون اساسی باز می ‏گردد”. و افزوده است: “ در شرایطی می توان به تجدید نظر در قانون اساسی دست زد که همه نظرات بتواند بدون واهمه و ‏ترس و اضطراب مطرح شود و همه مردم نیز بتوانند آزادانه به نظرات خود رآی دهند.“‏

‏ ‏

او در ادامه با اشاره به تصویب قانون اساسی اول در جمهوری اسلامی با تاکید بر این که “این قانون نیز در شرایط خاصی ‏نوشته شده است” به لزوم تصویب متمم قانون اساسی اشاره کرده و گفته است: “منتخبانی که علاقه داشتند مشکلات مادی و ‏معنوی مردم را حل کنند و شاید از تمام توان خود نیز مایه می گذاشتند لکن تجربه اداره حکومت نداشتند و شاید به همین ‏دلیل بود که در پایان کار تدوین قانون اساسی برخی رسانه ها از قول مرحوم بهشتی نوشتند: “این دست پخت مردمی که از ‏میان شما برخاسته اند نواقصی دارد، حتماً نواقص دارد.” بنابر این باید در موقع عمل و تجربه عینی شناسایی شود و به ‏همان طریق که خود قانون اساسی تصویب شد، متمم آن هم پس از گذشت چند سال که نواقص مشخص شده است با همان ‏کیفیت تدوین و تصویب شود”. ‏

عبدالله نوری افزوده است: “مرحوم امام خمینی هم وقتی بعد از ده سال برخی تغییرات را الزامی دانستند فرمان بازنگری در ‏قانون اساسی را دادند مثلاً در قانون اساسی اول شرط مرجعیت برای ولی فقیه وجود داشت و لکن در باز نگری قانون ‏اساسی برای اینکه برای پس از امام مشکلی در این راستا پدید نیاید شرط مرجعیت به اجتهاد تبدیل شد و ده ها تغییر دیگر ‏که صورت پذیرفت”. ‏

نوری با بیان این مطلب که “امروز هم چنانچه کسانی معتقد به لزوم تغییرات در قانون اساسی باشند لزوماً از سر بو الهوسی ‏و یا بازیچه گرفتن آن نیست، عامل بیگانه و مزدور هم نیستند بلکه تشخیصشان این است که منشأ بسیاری از مشکلات ‏امروز به ابهام ها و یا تداخل های موجود در قانون اساسی باز می گردد”. البته یادآوری کرده است که “گروهی نیز معتقد ‏هستند اگر تغییرات در محیطی آزاد صورت نپذیرد ممکن است دست آورد آن منفی باشد که من هم این نکته را قبول دارم”. ‏


بخش دیگری از سخنان عبدالله نوری در جلسه با معملمان اما به این موضوع اختصاص دارد که “در مورد تصمیم گیری ها ‏در زمانهای مختلف باید در همان زمان قرار گرفت و شرائط آن دوره را بررسی کرد”. ‏

‎ ‎واقعیت شاه سلطان حسین‎ ‎

بر این اساس عبدالله نوری با اشاره به فروپاشی سلسله صفویه که به عنوان کنایه ای به اظهارات چندی پیش آیت الله خامنه ‏ای در مورد مصادیق شاه سلطان حسین ها و ممانعت از به قدرت رسیدن آنها در جمهوری اسلامی گفته است: “چنانچه شاه ‏سلطان حسین به دلیل ضعف و زبونی و وادادگی تسلیم را بر مقاومت ترجیح داده باشد نسبت به او به گونه ای قضاوت می ‏شود و چنانچه وی بر مبنای درکی که از شرایط آن زمان داشت، بین ادامه حکومت و احساس خطری که نسبت به تاراج ‏گنجینه های ملی و امنیت مردم می کرده است، تداوم حکومت را انتخاب نکرده است قضاوت به گونهء دیگری خواهد شد ‏اگر چه باز هم ممکن است ده ها نقد به رفتار و یا عملکرد او وارد باشد.” ‏

‎ ‎انتقاد از عملکردهای افراطی در اوایل انقلاب‎ ‎

وی در بخش دیگری ضمن انتقاد از شیوه خود به عنوان کسانی که در برابر افراطی گری های اول انقلاب “از برخی ‏روندها حمایت نمی کردند مخالفتی هم با آنها نداشتند” دیدگاه های مهندس بازرگان در آن مقطع را ارزشمند دانسته و گفته ‏است: “در آغاز انقلاب و در شرایطی که فضای تندروی و افراط بر اکثریت نیروهای انقلابی حاکم بود و حتی کسانی که از ‏برخی روندها حمایت نمی کردند مخالفتی هم با آنها نداشتند، که من هم اغلب اینگونه بودم، بودند کسانی نظیر مرحوم ‏مهندس بازرگان که بر اجرای عدالت، دوری از خشونت، رعایت حقوق متهمان و یا درک مسائل بین المللی و تصمیم گیری ‏معقول و در چهار چوب مصالح و منافع ملی و بهره گیری از زبان دیپلماتیک و… تاکید می کردند، این حرفها شاید در ‏فضای امروز پس از سی سال از سوی بسیاری از افراد گفته شود اما طرح چنین سخنانی در آن زمان دارای ارزش تاریخی ‏است.“‏

وی البته با بیان مثال دیگری درخواست توقف جنگ پس از پیروزی عملیات آزادسازی خرمشهر را به لحاظ تاریخی قابل ‏ارزش دانسته و چنین دیدگاهی پس از شکست رمضان را چندان قابل ارزش نمی داند، وی در این زمینه گفته است: “امروز ‏ممکن است بسیاری ‏بگویند که جنگ باید پس از فتح خرمشهر خاتمه می یافت. اما در آن زمان تا آنجا که من به خاطر دارم ‏مرحوم امام نسبت به ورود به عراق تردید داشتند. بعدها مطرح شد که مرحوم بازرگان و دوستان ایشان خواستار توقف ‏جنگ در همان زمان شده بودند. زمانیکه به اتفاق آقای اشکوری در زندان اوین بودم راجع به مباحث آن دوران از ایشان ‏پرسیدم موضع گیری مرحوم بازرگان دقیقا در چه زمانی بوده؟ آیا ‏بلافاصله پس از آزاد سازی خرمشهر بوده که اگر در آن ‏زمان بوده باشد بسیار مهم است چرا که در اوج پیروزی نگران آتیه مبهم جنگ و احتمال شکست بوده و یا پس از شکست ‏عملیات رمضان؟ که اگر در آن زمان بوده باز هم قابل توجه است و لکن دیگر از اهمیت قبلی برخوردار نیست و شاید افراد ‏گوناگونی در آن مقطع و یا به مرور همین نظر را پیدا کردند که ایشان پس از مدتی گفتند موضع آقایان مربوط به زمان پس ‏از عملیات رمضان ‏بوده است.” ‏

‎ ‎نیاز به تدبیر بیشتر دارم‏‎ ‎

در این دیدار همچنین عبدالله نوری در ارتباط با حضور خود در انتخابات ریاست جمهوری با بیان شرائط ‏‎ ‎و وضعیت کنونی ‏کشور و نگرانی های عمیقی که در زمینه های مختلف وجود دارد مسائل و معضلات بخش آموزشی کشور را نیز از سایر ‏بخشها جدا ندانست و گفت: “در شرائطی که ابهام در قانون، انحطاط در اخلاق، نگرانی عمیق در بخش اقتصاد، نفاق و ‏دروغ در گفتار و رفتار و ده ها معضل دیگر وجود دارد برای هر تصمیمی نیاز به تدبر و هم فکری بیشتر است. امیدوارم ‏شرائط به گونه ای پیش برود که شاهد توسعه و اعتلاء کشور و خوشبختی و آسایش مردم و عزت و عظمت ایران و اسلام ‏باشیم و ان شاء الله نگرانی های بجا و درست شما عزیزان در بخش آموزش نیز برطرف گردد.” ‏

‎ ‎همه چیز را به خاتمی گفته ام‎ ‎

وی همچنین در ادامه و در پاسخ به پرسش برخی حاضران در مورد نظر وی راجع به حضور خاتمی در انتخابات گفت: ‏‏‏”در مورد حضور آقای خاتمی نکاتی که به نظرم می رسیده است به ایشان گفته ام.” ‏

‎ ‎دعوت معلمان از نوری برای کاندیداتوری‎ ‎

گفتنی است در این دیدار فعالان صنفی معلمان ضمن تشریح دیدگاه ها و خواسته های مورد نظرشان از کاندیداهای ریاست ‏جمهوری، از عبدالله نوری برای حضور در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری دعوت کردند. در این دیدار “علیرضا ‏هاشمی” دبیرکل سازمان معلمان ایران، “نورالله اکبری” عضو هیئت مدیره کانون صنفی معلمان، “علی پورسلیمان” عضو ‏شورای مرکزی سازمان معلمان ایران، “حمیدی”، “نقیبی” و “داوری” از فعالان صنفی معلمان نیز حضور داشتند. ‏