با گذشت بیش از دو هفته از ربوده شدن ۴۸ ایرانی در سوریه، سفیر جمهوری اسلامی در این کشور از شناسایی محل نگهداری گروگان ها خبر داده است. وی در همین حال بدون اشاره به حجم خشونت ها در سوریه، توصیه کرده است زائران به صورت “انفرادی و زمینی” به سوریه سفر نکنند.
“مکان اختفاء و نگهداری این ۴۸ زائر ایرانی شناسایی شده.” این ادعایی است که سفیر جمهوری اسلامی در دمشق مطرح کرده است. با گذشت بیش از دو هفته از ربوده شدن ده ها تن از اتباع ایرانی در حومه جنوبی پایتخت سوریه، حمدرضا رئوف شیبانی که روز گذشته با خبرگزاری دانشجویان ایران – ایسنا – گفتگو می کرد از تشکیل کمیته ای “سیاسی ـ امنیتی - با حضور مسوولان و مقامات دستگاه‌های مربوط در سوریه” خبر داده و تصریح کرده است: “این موضوع به صورت میدانی پی‌گیری (می) شود. بر اساس اطلاعاتی که در اختیار است، عملا مکان اختفاء و نگهداری این ۴۸ زائر ایرانی شناسایی شده و در حال مذاکره با مسوولان و جریان‌های ذی‌ربط هستیم.”
ناظران می گویند چنین ادعایی نمی تواند در راستای خواسته ای باشد که “ارتش سوریه آزاد” در دومین ویدئوی خود در خصوص گروگان های ایرانی مطرح کرده است. هفته گذشته گردان البراء ـ وابسته به “ارتش سوریه آزاد” ـ با مخاطب قرار دادن “خانواده” گروگان ها گفته بود ارتش بشار اسد تاکنون دوباره تلاش کرده تا گروگان های ایرانی را آزاد کند اما با شکست مواجه شده است.
این سازمان مسلح مخالف، رژیم اسد را مسئول حفظ جان “ اسیران باقی مانده ” دانسته و تاکید کرده بود: “رژیم جنایتکار اسد را مسئول کامل حفظ جان اسیران باقی مانده می دانیم و اعلام می کنیم که پناه بردن به زور اشتباهی است که عواقب آن وخیم خواهد بود.”
تحلیل گران می گویند “ارتش سوریه آزاد” در پیام اخیر خود تلویحا پیرامون هرگونه عملیات “نجات” برای آزادی گروگان ها هشدار داده است.
ربوده شدن مختص ایرانی ها نیست
در حالی که یکی از شبه نظامیان گردان البراء از “خانواده های” بازداشت شدگان خواسته برای “برای حفظ روابط بین دو ملت برادر ایران و سوریه ” از جمهوری اسلامی بخواهند “حمایت از بشار اسد” را متوقف کند، دیروز سفیر جمهوری اسلامی در دمشق گفت که آدم ربایی مختص به شهروندان ایرانی نیست و تاکنون شهروندانی از ایتالیا و اروپای شرقی نیز در سوریه ربوده شده اند. به گفته شیبانی “ گروه‌های مسلح در سوریه عملا یکی از ابزارهایی که در صحنه استفاده می‌کنند ربایش اتباع خارجی است. همان‌طور که چندی قبل شاهد ربایش تعدادی از اتباع ایتالیا بودیم و همچنین تعدادی از اتباع اروپای شرقی نیز در سوریه ربوده شدند و آنها افرادی بودند که در پروژه‌های صنعتی و اقتصادی سوریه کار می‌کردند.”
اشاره شیبانی به ربوده شدن دومنیکو تدسچی و اوریانو کاتانی - دو مهندس ۳۶ و ۶۴ ساله ایتالیایی- است که اتومبیلشان در حالی که به سمت فرودگاهی در سوریه حرکت می کرد توسط مهاجمان نقاب دار متوقف شد. آن ها هشت روز توسط شبه نظامیان زندانی اما توسط ارتش سوریه آزاد شدند و به رم بازگشتند.
شنبه دو هفته پیش “ارتش آزاد سوریه” ۴۸ ایرانی را در حومه جنوبی دمشق ربود. گفته شده این افراد با یک اتوبوس تور زائران به سمت فرودگاه دمشق در حرکت بوده‌اند. شبه نظامیان مخالف دولت اسد ۲۴ ساعت پس از آن با انتشار ویدئویی از ربوده شدگان مسئولیت این گروگان گیری را قبول کردند. آن ها نخست ربوده شدگان را “عضو سپاه” معرفی اما ساعاتی بعد تاکید کردند “تعدادی” از آن ها عضو سپاه هستند. جمهوری اسلامی هم ابتدا این افراد را “زوار” و سپس عده ای از آنها را بازنشستگان نیروهای مسلح –ـ ارتش و سپاه ـ خواند. در پیام دوم گردان البراء اما اشاره ای به عضویت دستگیر شدگان در سپاه نشد.
این گردان چند روز بعد از کشته شدن ۳ تن از گروگان ها در اثر حمله هوایی ارتش بشار اسد به مواضع آن ها خبر داد و تهدید کرد در صورت ادامه حملات باقی آنها را خواهد کشت. ریاض الاسعد فرمانده “ارتش سوریه آزاد” هم کشته شدن این ۳ نفر را تاییدکرد؛ جمهوری اسلامی اما همچنان این خبر را رد کرده و از سالم بودن همه گروگان ها خبر داده است.
هشدار به شبه نظامیان سوری
اخیرا باقر حسینی یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی گفته است شبه نظامیان سوریه درقبال هرحادثه ای که برای آنها رخ دهد باید پاسخگو باشند، وی همچنین هشدار داده بود: “درصورت به خطر افتادن جان این شهروندان غیر نظامی ایرانی , واکنش جدی و قاطع ایران را گروگانگیران شاهد خواهند بود.”
باقری خاطرنشان کرده بود: “البته بهتر است مساله به اینجانرسد و به روشهای دیپلماتیک مساله به پایان برسد.”
در حالی که به گفته شیبانی جمهوری اسلامی پس از گذشت چندین ماه هنوز نتوانسته ۲۲ تن از اتباع ایرانی گروگان گرفته شده در سوریه را آزاد کند و دو هفته نیز از ربوده شدن ۴۸ تن از اتباع دیگر ایرانی می گذرد سفیر جمهوری اسلامی در سوریه ادعا کرده است: “چندی قبل یکی از سفرای کشورهای اروپایی به سفارت آمد و درخواست داشت که بتواند از تجربه‌ی ایران برای آزادسازی چند تن از اتباع کشورش که در اسارت گروه‌های تروریستی هستند استفاده کند و کمک ایران را برای آزادی این اتباع درخواست داشت.”
پس از آنکه دو هفته پیش وزیرخارجه جمهوری اسلامی از همتای ترک و قطری خود خواسته بود برای آزادی گروگان ها میانجیگری کند، حالا سفیر جمهوری اسلامی در سوریه اشاره مستقیمی به تلاش سوریه برای آزادی ۴۸ تبعه ایرانی نکرده و صرفا گفته است: “عملا ترکیه در موارد قبلی تلاش‌های خوبی انجام داده است و در حوزه‌ی رسمی و غیررسمی پی‌گیری‌های خوبی از جانب این کشور برای بازگشت سالم اتباع کشورمان صورت گرفته است. همان‌طور که در مورد مهندسین ایرانی، نقش ترکیه در آزادسازی این افراد قابل توجه و تقدیر است.”
شیبانی همچنین گفته است جمهوری اسلامی با ارسال پیام به بان کی مون از او نیز خواسته است پیگیر وضعیت ربوده شدگان باشد. دبیر کل سازمان ملل متحد و همچنین جمعی از فعالین دانشگاهی، سیاسی و مدنی ایران از ارتش سوریه آزاد خواسته بودند به این گروگان گیری پایان دهد. پنج شنبه هفته گذشته مارتین نسیرکی سخنگوی بان کی مون گفته بود: “دبیرکل سازمان ملل به عنوان یک اصل مهم در قوانین بین المللی، هرگونه گروگانگیری را محکوم می کند”.
هفته پیش نیز یروز کریستف دولوار، مدیرکل گزارش‌گران بدون مرز، با انتشار نامه ای خطاب به ریاض الاسعد – فرمانده ارتش سوریه آزاد، دزدیده شدن خبرنگاران توسط شبه نظامیان مخالف بشار اسد را محکوم کرد و نوشت: “ارتش آزاد سوریه و دیگر گروه‌های مخالف باید به شکل فوری و بدون قید و شرط روزنامه‌نگاران و همکاران رسانه‌هایی را که اسیر کرده‌اند، از جمله خبرنگاران الاخباریه را آزاد کنند. باید به شکل فوری به بدرفتاری و رفتار تحقیر کننده علیه بسیاری از روزنامه‌نگاران اسیر و مجبور کردن آنها به اعترافات در برابر دروبین های فیلم برداری که با تهدید انجام می شوند، پایان دهند.”
دستور توقف اعدام و شکنجه
سرکوب شدید ارتش بشار اسد در هجده ماه گذشته که منجر به کشته شدن ۲۰ هزار تن در سوریه شده امواج شدیدی از خشونت را میان طرفین دعوا ایجاد کرده به گونه ای که کنترل خشونت ها از سوی دو طرف دشوار شده است. هشدارهای اخیر باعث شد تا روز دوشنبه یکی از فرماندهان “ارتش سوریه آزاد” با انتشار ویدیویی در اینترنت اعضای این گروه را به رعایت حقوق بین المللی درباره نحوه رفتار با غیر نظامیان و اسرای نظامی فرا بخواند.
به نوشته رادیو فردا بازرسان سازمان ملل هفته گذشته طرفین درگیر در سوریه را متهم به شکنجه و اعدام زندانیان کرده بودند.
با این حال منتقدان می گویند به خطر افتادن جان اتباع ایرانی در سوریه ارتباط مستقیمی با سیاست های نظامی جمهوری اسلامی در دمشق از یک سو و سهل انگاری مسئولان در قبال جان شهروندان از سوی دیگر دارد.
دو هفته پیش از وقوع گروگان گیری اخیرعلی اکبر صالحی – وزیر خارجه احمدی نژاد- در کمال آرامش به خبرنگاران گفته بود: “نیازی نیست در مورد اتباع ایرانی ساکن در دمشق اقدامی صورت گیرد.
او در حالیکه با وقوع خونریزی های شدید در پایتخت سوریه و دیگر شهرهای این کشور، بسیاری از دولت ها از شهروندان خود خواسته بودند هرچه سریعتر این کشور را ترک کنند، اعلام کرده بود: “سوریه آرام است.”
توصیه شیبانی: زمینی و انفرادی سفر نکنید
حالا حتی با وجود گروگان گیری گسترده اخیر و ناامنی شدید در سوریه هنوز سفیر جمهوری اسلامی سفرهای زیارتی به این کشور را خطیر توصیف نمی کند و تنها توصیه به پرهیز از سفرهای “انفرادی و زمینی” دارد: “انجام زیارت‌های انفرادی و همچنین زمینی به سوریه را توصیه نمی‌کنیم و در عین حال اگر سفری انجام می‌شود باید در قالب گروه‌های زیارتی باشد که از طریق سازمان حج و زیارت برنامه‌ریزی شده است.”
موسسه ثامن الائمه وابسته به نیروهای مسلح عمده سفرهای زمینی به سوریه را ترتیب می دهد و سود سرشاری از اعزام “زائران” به عتبات عالیه می برد.
گفتنی اینکه رسانه های جمهوری اسلامی نیز همگام با مقامات حکومتی، سیاست آرام و امن نشان دادن سوریه را دنبال می کنند؛سیاستی که تا اینجا به بهای جان چند نفر و گروگان گرفته شدن ده ها نفر تمام شده است.
