درباره کابینه روحانی گمانه‌زنی‌های بسیارست و لیست‌هایی هم از سوی منابع گوناگون اعلام شده اند؛ این لیست‌ها اگرچه تفاوت‌هایی دارند اما یک چیز در آن‌ها مشترک است: عدم حضور زنان به عنوان وزیر در کابینه. این در حالی است که فعالان زن، از تشکل‌ها و گروه‌های مختلف فکری، بارها در طرح مطالبات خود، چه قبل و چه بعد از انتخابات، خواستار مشارکت در مراکز تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز شده بودند. حسن روحانی پیش از این و در زمان کاندیداتوری با بیان اینکه جنسیت نمی‌تواند معیار درستی برای تصدی مسئولیت‌ها در جامعه باشد گفته بود: “در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها باید زنان همانند مردان نقش ایفا کنند.”
حالا اما نگنجاندن زنان در کابینه انتقاد خیلی‌ها را بر انگیخته است. بخصوص که محمود احمدی‌نژاد، در این زمینه پیشگام شده بود و انتظار می‌رفت حسن روحانی هم لااقل یک وزیر زن در کابینه داشته باشد.
توران ولی‌مراد عضو شورای مرکزی جامعه زینب روز چهارشنبه در نشستی با انتقاد از اینکه زنان در کارگروه‌های تخصصی برای انتخاب اعضای کابینه حضور ندارند، گفته است: “آن چه ضرورت دارد حضور زنان در ساختار تصمیم گیری کشور است. چگونه می توان برای یک دولت برنامه ریزی کنیم در حالی که ۵۰ درصد جامعه یعنی زنان در آن سهمی نداشته باشند. “
ولی‌مراد که پیشتر پیشنهاد داده بود برای شکستن تابوها سخنگوی دولت از بین زنان انتخاب شود به “روز” گفته بود: “گروه‌ها و جریان‌هایی هستند که یا رای را تزئینی می‌بینند یا به حضور اجتماعی زنان اعتقاد ندارند و به زنان به چشم یک انسان مستقل و تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز نگاه نمی‌کنند.”
حالا که مخالفت علما هم مطرح نیست
زنان ایرانی پس از هشت سال تبعیض، فشار و سختی با اجماع نیروهای اصلاح‌طلب و منتقد وضع موجود بر روی حسن روحانی در انتخابات، روزنه‌ای از امید یافتند و بسیاری از زنان رای خود را به نفع روحانی به صندوق ریختند؛ چرا که وعده او برای ایجاد فرصت‌های برابر را همان چیزی می‌دیدند که برای سال‌های متمادی از آن‌ها گرفته شده است. حالا اگرچه برای قضاوت درباره نگاه دولت جدید به این حوزه زود است اما گویا دولت یازدهم قصد ندارد گام اول را در راستای حمایت از حقوق زنان محکم بردارد.
“این وضعیت برای جامعه زنان نگران‌کننده است و به عنوان نیمی از کسانی که به دولت تدبیر و امید رأی داده‌ایم، از رییس‌جمهور منتخب خواستار حضور زنان در کابینه دولت یازدهم هستیم.” این‌ها بخشی از صحبت‌های فاطمه راکعی نماینده سابق مجلس و دبیرکل جمعیت زنان مسلمان نواندیش است. او روز چهارشبه نهم مرداد با تاکید بر اینکه حداقل خواسته ما، حضور سه زن در کابینه است، خبر داده که معصومه ابتکار، زهرا شجاعی و مرضیه وحید دستجردی پیشنهاد شده بودند. راکعی همچنین افزوده است: “از رییس‌جمهور منتخب انتظار استفاده از ظرفیت‌های زنان به عنوان وزیر را داریم و به روش‌های مختلف مانند حضور در کارگروه زنان تعیین کابینه یازدهم به ایشان اعلام شده است که خواسته ما حضور پنج زن به عنوان وزیر در کابینه یازدهم است.”
راکعی اعتقاد دارد تابوی حضور زنان به عنوان وزیر که در دولت اصلاحات وجود داشت، در حال حاضر شکسته شده و کسی نمی‌تواند ادعا کند که علما مخالف حضور زنان به عنوان وزیر در کابینه هستند. فقط باید دید که چرا در گمانه‌زنی‌های انتخاب وزرا حرفی از حضور زنان در میان نیست؟
توران ولی‌مراد، دبیر ائتلاف اسلامی زنان هم پیشتر با اشاره به اینکه زنان به علت زن بودن نباید کنار گذاشته شوند، گفته بود: “اساس این ظلم، باورِ «نمی داند و نمی تواند» نسبت به زن است که هم در خانه‌ها باعث کشمکش و تنش است و هم در جامعه اساس تبعیض شده است.”
کمیسیون و شاخه زنان جبهه مشارکت ایران اسلامی هم به تازگی از حسن روحانی، رئیس جمهوری منتخب ایران خواسته است که زنان توانمند، متخصص و مجرب را در کابینه اش به کار گیرد.این نهاد همچنین جدی گرفتن انتصاب زنان در کابینه، تشکیل معاونت زنان، در نظر گرفتن سهمیه برای حضورزنان در نهادهای انتخابی و انتصابی، تلاش برای پیوستن به کنوانسیون جهانی رفع تبعیض علیه زنان را از ضروریات کاری دولت یازدهم دانسته است.
مردان دولت، ضد زن نباشند
حضور زنان در کابینه اما تنها خواسته فعالان حقوق زنان نیست. آنان معتقدند علاوه بر مشارکت زنان در مراکز قدرت، مردان دولت هم نباید نگاهی ضد زن داشته باشند. چنانچه پیشتر چند صد زن از طیف‌های مختلف فعال در حوزه زنان طی بیانیه مشترکی، معیارهای خود را در هفت بند برای انتخاب وزرای آینده به رییس جمهور منتخب یادآور شده اند. در معیارهایی فعالان حقوق زن آمده است: “ما افرادی را شایستۀ حضور در کابینه می‌دانیم که نه تنها سابقه گفتار، رفتار و عملکرد زن‌ستیزانه در کارنامۀ خود نداشته باشند و زنان را شهروند درجه دوم تلقی نکنند، بلکه برابری حقوقی زن و مرد را به رسمیت بشناسند و به منزلت و شخصیت زن احترام بگذارند.”
همچنین در این بیانیه خواسته شده افرادی در کابینه حضور داشته باشند که ملزم به ساخت و تقویت جامعۀ مدنی باشند و فعالیت‌های مدنی، اجتماعی و رسانه ای زنان در جهت رفع تبعیض‌های جنسیتی را به رسمیت بشناسند و درصدد رفع موانعی برآیند که امروز بر سر شکل‌گیری نهادهای مدنی وجود دارد.
سهیلا جلودارزاده نماینده ادوار پیشین مجلس و رئیس اتحادیه زنان کارگر در خصوص ضرورت انتشار این بیانیه به “روز” گفته بود: “این بیانیه به نوعی یک اعلام همکاری با دولت در مرحله سیاستگذاری است؛ چون خواسته زنان این است که در مراحل سیاستگذاری، قانون‌گذاری، برنامه‌ریزی و اجرا مشارکت داشته باشند. حضرت امام هم فرمودند زنان باید در مقدرات اساسی مملکت دخالت داشته باشند و این پیرو همان توصیه‌هاست و ما احساس مسئولیت می‌کنیم که این مسائل را به گوش دولت جدید برسانیم.”
قدم اول را محکم بردار
“امروز که نیاز به حرکت جامعه برای رشد داریم باید جمعیت ۵۰ درصدی زنان را مورد توجه قرار دهیم. حتی باید امروز در برخی مشاغل مدیریتی سهمی برای زنان قائل شویم. با یک عقب ماندگی مزمن تاریخی در این زمینه مواجهیم و باید این عقب ماندگی جبران شود. در دولت تدبیر و امید در عرصه مدیریت، جنسیت معیار نخواهد بود.” این‌ها حرف‌های حسن روحانی کاندیدا، قبل از رسیدن به قدرت بود. حسن روحانی همچنین در جای دیگری گفته بود: “دولت آینده، دولتی است که فرصت برابری برای زنان و مردان ایجاد می‌کند. اگر زنان نقش برابری در رشد اجتماعی و توسعه دارند، پس باید دارای حقوق و فرصت‌های برابری در کنار مردان باشند.”
عده‌ای معتقدند سیاست‌های کلی نیاز به تایید رهبری دارد و روحانی نخواهد توانست در ابتدا آنچه را که وعده داده محقق کند؛ چراکه او ترجیح می‌دهد محتاطانه زمام امور را در دست بگیرد.این گروه می‌گویند دادن مناصب سازمانی و بدون نیاز به تایید مجلس، خلا وجود وزیر زن را پر خواهد کرد و روحانی را برای گرفتن رای اعتماد به دردسر بیشتر نمی‌اندازد.
گروه دیگر و بسیاری از فعالان زنان اما بر این باورند که اتفاقا روحانی باید در ابتدای راه ثابت‌قدمی خود را در حمایت از زنان نشان بدهد چرا که حضور زن در کابینه در شکستن تابوها واصلاح دیدگاه تندروها موثر خواهد بود. به نظر می‌رسد نظر رئیس جمهور منتخب به گروه اول نزدیک‌تر باشد.
