متخصصین مسائل ایران می گویند تعدادی از ناراضیان ایران از فکر تشدید تحریم های غرب علیه جهموری اسلامی استقبال کردند ولی گفته اند فعالیت دوباره مخالفان در این شرایط آسان نخواهد بود.
در داخل ایران، نیروهای مخالفت پس از سرکوب شدید تظاهرات خیابانی سال 2009 در وضعیت خفته ای به سر می برند.
روحانیت چند پاره ایران هم درگیر جدل های داخلی هستند ولی دستگاه امنیتی سعی دارد غلبه مطلق خود را بر اوضاع اعمال کند؛ رهبران مخالفان در حبس خانگی به سر می ببرند.
مخالفان ایران در خارج وضعیت پیچیده تری دارند. گروه های سلطنت طلب، کمونیست و لیبرال، توافق اندکی، جز بر سر پایان دادن به حکومت سی ساله روحانیون دارند.
در باره مفید بودن تحریم ها هم اختلاف نظر وجود دارد. گروه های تبعیدی از آن حمایت می کنند. ولی ناراضیان داخلی با آن چندان موافق نیستند و می گویند تحریم ها طبقه متوسط را هدف می گیرد.
یکی از ایده های مشترک نزد مخالفان داخلی و خارجی این است که فشار های بیشتر ممکن است به تنش های فاجعه بار منطقه ای بدل شود.
یک اصلاح طلب ایرانی که خواست نامش فاش نشود گفت: “اگر گربه را در گوشه ای گیر بیاندازید باید انتظار داشته باشید چنگال خود را نشان دهد. اگر مقامات ببینند هیچ چاره ای ندارند به هر کاری دست خواهند زد، ازجمله جلوگیری از عبور نفت از تنگه هرمز.”
فراموش نکنید خیلی از محافظه کاران در ایران خواهان جنگ هستند تا مردم را از کمبود ها منحرف کنند و بین آنها وحدت ایجاد کنند. هرچند در رسیدن به هدف وحدت تردید هست ولی از نظر تاریخی ایرانی ها هیچ گاه از مهاجمان خارجی دفاع نکرده اند.
برخی از چهره های مخالف بر اثر وقایع اخیر شامل تحریم های جدید آمریکا و اروپا و تهدید های ایران به بستن تنگه هرمز، به هیجان آمده اند.
رضا پهلوی فرزند سابق سابق ایران می گوید: “رویداد های غیر قابل باوری در حال اتفاق افتادن است. این مانند گذشته نیست؛ بلکه فرق دارد.”
اکبر گنجی می گوید: “نوع بازی تغیر کرده است. ایرانی ها به موز عادت کرده اند، ایران موز تولید نمی کند ولی به خوردن موز و آناناس عادت دارد و آن را با پول نفت تهیه می کرد.”
گنجی می گوید برای اینکه تحریم ها اثر داشته باشد، آمریکا باید “به ایرانی های بگوید که آنها را درک می کند و شرایط دشوار زندگی آنها را می شناسند. همه چیز بستگی به این دارد که مطلب را چگونه به مردم ایران بگویند.”
شورای مقاومت ملی ایران که مرکزش در پاریس است و هوادارانی در اروپا و آمریکا دارد می گوید تحریم های شدید مفید است ولی تنها یک “تغییر رژیم” می تواند موثر باشد.
این گروه اولین گروهی بود که فعالیت های هسته ای مخفیانه ایران را در سال 2002 فاش کرد. آنها ادعا می کنند طرفداران زیادی در داخل ایران دارند.
مریم رجوی، رهبر این گروه می گوید “این تحریم ها باید مدت ها پیش اعمال می شد.” او گفت ایران در مورد بستن تنگه هرمز اغراق می کند و این کار را نخواهد کرد “زیرا از بی تصمیمی غرب مطمئن است.”
یک فعال سیاسی می گوید تحریم ها فقط شهروندان متوسط را تحت تاثیر قرار می دهد.
علی شاکری، 63 ساله می گوید: “هیچ جامعه ای بدون داشتن یک طبقه متوسط و تنها با داشتن مردم سرکوب شده و یک طبقه بالای میلیاردر، به دموکراسی نخواهد رسید. چنین جامعه ای به دیکتاتوری و هرج و مرج می رسد.”
شاکری در سال 2007 در حالی که برای دیدن مادر خود به ایران رفته بود زندانی شد. یکی از اتهامات او، که 140 روز در زندان بود، میزبانی شیرین عبادی، برنده جایز نوبل در دانشگاه آیروین کالیفرنیا بوده است.
شاکری گفت: “وخامت ارتباط میان آمریکا و ایران صدمه غیر قابل تصوری به ما زده است. به همین دلیل است که آدمی مثل من به دنبال گفتگو، دیپلماسی و روابط اقتصادی است.”
محمد سهیمی، استاد مهندسی شیمی در دانشگاه کالفرنیای جنوبی گفت که او هم معتقد است ایران تنگه هرمز را نخواهد بست، “زیرا این کار مسیر نفت چین را هم که مشتری نفت ایران است خواهد بست.”
اما وی گفت ولی اگر ایران مورد حمله نظامی قرار گیرد تنگه هرمز را خواهد بست.
سهیمی از تلاش ایران برای توسعه فن آوری هسته ای، برای تولید برق دفاع می کند ولی با حرکت کشورش به سمت تولید سلاح هسته ای مخالف است.
ناراضیان ایرانی مسلما یک نیروی سیاسی مهم هستند.
جامعه بزرگ ایرانی مقیم کالیفرنیا دارای قدرت اجتماعی و مالی زیادی است. در فضای سایبری، جنبش سبز هم از انتخابات 2009 به بعد به مخالفت خود ادامه می دهد.
شکاف های موجود در ساختار قدرت ایران هم خود ارائه کننده فرصت هایی است. محافظه کاران مخالف احمدی نژاد در انتخابات مجلس در سال جاری آشکارا با او به رقابت خواهند پرداخت.
برخی از دیپلمات ها معتقدند فعالین سیاسی مخالف دولت ایران فعلا بیشتر در نقش ناظر نمایش عمل می کنند چون تاثیر اندکی بر نتایج آن خواهند داشت.
آنها امیدوارند شکاف ها عمیق تر شود و به عمیق تر شدن شکاف میان مردم و حاکمیت دامن بزند. در این صورت فعالین فرصتی خواهند داشت تا به احیای جنبش اعتراضی سال 2009 بپردازند.
ولی این خطر وجود دارد که تحریم های بیشتر تمام ایرانیان را زیر یک پرچم جمع کند. برخی از مخالفان معتقدند تا زمانی که مخالفت های داخلی احیا نشده است، امکان تغییر اندک است.
علی اصغر رمضان پور، معاون سابق وزارت ارشاد ایران که مقیم لندن است می گوید تحریم ها اثر گذار هستند “ولی من فکر نمی کنم مستقیما منشا تغییراتی در دولت ایران باشند. می توان گفت که تحریم ها عمر رژیم را کوتاه می کنند ولی باعث تغییر آن نمی شوند. تاثیر آن بسیار تدریجی است. دولت ایران هم خوب یاد گرفته است چگونه قدرت خود را حفظ کند.”
منبع: رویترز – 9 ژانویه
