نایب رئیس اول مجلس شورای اسلامی در عین حال که از مخالفت “ّبزرگان نظام” با طرح سوال از رئیس جمهور در مجلس خبر داد، اعلام کرد که این طرح در هفته جاری در دستور کار مجلس هشتم قرار خواهد گرفت.
محمدرضا باهنر که به عنوان مسئول طرح سوال از رئیس جمهور در هیئت رئیسه مجلس انتخاب شده، اجرایی شدن این طرح در صحن علنی را منوط به آن دانست که نمایندگان امضاکننده آن “محکم بایستند و بگویند ما می‌خواهیم سوال مطرح شود.”
نایب رئیس مجلس همچنین گفت که هیئت رئیسه، طرح سوال از رئیس جمهور را “به مصلحت” نمی داند اما در همین حال تاکید کرد که “اگر تا هفته آینده حد نصاب امضاهای لازم برای سوال از رئیس دولت حفظ شود، هیات رئیسه مجلس این سوال را اعلام وصول خواهد کرد.”
به گفته باهنر، هیات رئیسه طبق قانون اساسی موظف است که این کار را انجام دهد.
طبق اصل ۸۸ قانون اساسی، در صورتی که دست کم یک چهارم نمایندگان سوالی را در مورد یکی از وظایف رئیس جمهوری مطرح کنند، وی موظف است در مجلس حاضر شود و به سوال نمایندگان پاسخ بدهد.
با توجه به عضویت ۲۹۰ نماینده در مجلس ایران، وجود حداقل ۷۳ امضا برای احضار رئیس دولت و طرح سوال کفایت می کند.
طرح دو ساله
باهنر که صراحتا نظر مخالف خود درباره طرح سوال از رئیس جمهور در صحن علنی مجلس را مطرح کرده، روز چهارشنبه نیز گفته بود که “هفته آینده ان شاءالله طرح سوال از رئیسجمهور را در دستور کار مجلس میگذاریم.”
علی مطهری، نماینده اصولگرای تهران در مجلس هشتم و فرزند آیت الله مرتضی مطهری، از تئوریسین های انقلاب اسلامی که اندکی پس از روی کار آمدن جمهوری اسلامی توسط یک گروه مسلح مخالف ترور شد، پیگیر اصلی طرح سوال از رئیس جمهور در مجلس است که از حدود دو سال پیش رایزنی های خود برای این هدف را آغاز کرده است.
او برای به نصاب رساندن این طرح تلاش زیادی انجام داد تا اینکه اتفاقات جنجالی مربوط به ماجرای عزل حیدر مصلحی از وزارت اطلاعات توسط احمدی نژاد و سپس بازگشت او به این سمت توسط رهبر جمهوری اسلامی که مخالفت رئیس دولت و خانه نشینی 11 روزه او را در پی داشت، به تخاصمی بی سابقه میان دولت اصولگرا و حامیان و نزدیکان آیت الله خامنه ای منجر شد.
این موضوع باعث افزایش امضاهای طرح سوال از احمدی نژاد در مجلس به خصوص در میان اصولگرایان منتقد احمدی نژاد و طرفدار رهبر جمهوری اسلامی شد تا اینکه این طرح در نهایت در تیر ماه سال جاری و با 100 امضا تقدیم هیئت رئیسه مجلس شد.
مهمترین محورهای طرح سئوال از رئیس جمهوری، عدم اجرای مصوبه تامین نیاز ارزی شرکت مترو، خودداری از معرفی وزیر وزرش در مهلت قانونی و کوتاهی در مسایل فرهنگی از جمله اجرای قانون عفاف و حجاب است.
با وجود این و به دنبال در دستور قرار نگرفتن این طرح توسط هیئت رئیسه با گذشت بیش از چهار ماه از تقدیم آن، علی مطهری در اعتراض به “ناتوانی در اجرای وظایف نمایندگی” از سمت خود استعفا داد.
این استعفا باید در دستور کار مجلس قرار بگیرد و توسط نمایندگان تصویب شود تا شکل قانونی به خود بگیرد.؛ اتفاقی که هنوز رخ نداده است و تعدادی از نمایندگان و اعضای هیئت رئیسه در حال رایزنی با مطهری هستند تا او را از این کار منصرف کنند.
نماینده تهران اما گفته که در صورت اجرایی شدن طرح سوال از رئیس جمهور در صحن علنی، استعفای خود را پس خواهد گرفت.
علی مطهری برادر همسر علی لاریجانی، رئیس مجلس و از نزدیکان آیت الله خامنه ای است که روز گذشته بدون اشاره مستقیم به این طرح گفت: “نمایندگان باید از ویژگی‌های آیین‌نامه در بحث نظارت استفاده کنند و در صورت نیاز از مواد 33 و 233 آیین‌نامه و بحث تحقیق و تفحص و سوال استفاده کنند؛ اما اگر جایی مشاهده کردند که افراد به این ابزار توجه نمی‌کنند باید از ابزار استیضاح نیز استفاده کنند.”
اختلاف درباره نظر آیت‌الله خامنه‌ای
ماده ۱۹۶ قانون آئین نامه داخلی مجلس مقرر می کند که نمایندگان امضا کننده طرح، باید سئوال خود را به طور صریح و روشن و مختصر به رئیس مجلس تسلیم کنند، و رئیس مجلس نیز این موضوع را در اسرع وقت به کمیسیون تخصصی ارجاع دهد.
در ادامه این ماده آمده است که کمیسیون موظف است ظرف یک هفته با حضور نماینده معرفی شده رئیس جمهور و نماینده منتخب سئوال کنندگان تشکیل جلسه دهد و در این جلسه، نماینده رئیس جمهوری پاسخ مقتضی را از طرف او ارائه خواهد کرد تا به نمایندگان سئوال کننده منتقل گردد.
پس از یک هفته اگر هنوز حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس که طرح سئوال را امضا کرده اند از سئوال خود منصرف نشده باشند، رئیس مجلس آن را به اطلاع رئیس جمهوری می رساند و طبق ماده ۱۹۷ همین قانون، رئیس جمهوری موظف است حداکثر ظرف یک ماه در جلسه علنی حضور یابد و به سئوال پاسخ گوید.
بسیاری از ناظران و تحلیلگران معتقدند که مسئله ای مانند احضار رئیس جمهور به مجلس برای پاسخگویی به سوالات نمایندگان نیازمند موافقت شخص رهبر جمهوری اسلامی است. مسئله ای که در سخنان اخیر محمدرضا باهنر با عنوان “مخالفت بزرگان نظام” اشاره شده است؛ تعبیری که اغلب در توصیف آیت الله خامنه ای استفاده می شود.
پیش از این روح الله حسینیان، از چهره های امنیتی جمهوری اسلامی که هم اکنون نماینده اصولگرای مجلس است نیز از مخالفت رهبر جمهوری اسلامی با این طرح خبر داده بود.
او تنها چند روز پس از تقدیم این طرح به هیئت رئیسه گفته بود که ““با توجه به ملاقات اخیر نمایندگان با رهبر معظم انقلاب، قطعا طرح سؤال از رئیس جمهوری مورد رضایت مقام معظم رهبری نیست.”
اشاره حسینیان به “ملاقات اخیر” نمایندگان با آیت الله خامنه ای، چهار روز بعد از آن صورت گرفت که فاطمه آلیا نماینده تهران در مجلس گفت که رفتار تند نمایندگان با آقای احمدی نژاد در جلسه رای اعتماد به وزیر ورزش و جوانان، باعث شده تا رهبر جمهوری اسلامی “هیات رئیسه و زعمای مجلس را فرا بخواند و به آنها تذکر بدهد.”
این در حالی است که آیت الله خامنه ای طی سخنانی در هفته گذشته با اشاره ای کلی به سخنان کسانی که می گویند بعضی مسائل “بدون نظر رهبری تصمیم گیری نمی شود” گفت: “مسئولان قوه مجریه، نمایندگان مجلس، مسئولان قوه قضاییه، با اختیارات کامل و قانونی، وظایف خود را انجام می دهند و ممکن است تصمیماتی بگیرند که رهبری با آن مخالف باشد؛ اما رهبری نه حق دارد نه می تواند و نه قادر است که در این مسائل دخالت کند.”
رهبر جمهوری اسلامی افزود که تنها “در جایی که اتخاذ سیاستی، به کج شدن راه انقلاب منجر می شود” او در مسئله دخالت و “به مسئولیت های خود عمل خواهد کرد.”
روح الله حسینیان اخیرا نیز گفت که استعفای علی مطهری از مجلس در اعتراض به عدم طرح سوال از رئیس جمهور در صحن علنی “توطئه ای میان مطهری و لاریجانی” است.
این در حالی است که مطهری با ابراز تاسف از این سخنان حسینیان گفت که استعفایش “اهرم فشاری است برای آنکه سوال از رییس‌جمهور به جریان افتد.”
او همچنین در پاسخ به این پرسش که “آیا به جریان نینداختن سوال، پیغامی از طرف دفتر رهبری نیست؟” اظهار کرد: “رهبری در کار قوا دخالت نمی‌کند و چنین چیزی امکان ندارد. طبیعی است که درباره سوال از رییس‌جمهور هم مساله دخالت رهبری منتفی است و اگر هیات رییسه امضایی را هم به بهانه مخالفت رهبری با این طرح پس گرفته‌اند، اعتباری ندارد.”
مطهری چند روز پیش هم فاش کرده بود که در نامه ای به آیت الله خامنه ای، از او خواسته است تا “دست مجلس را در موضوع سوال از رئیس جمهور باز بگذارد”.
این نماینده تهران نوشت که رهبر جمهوری اسلامی پاسخی به این نامه نداده و او به همین دلیل، سکوت رهبر جمهوری اسلامی را “دلیل رضایت و لااقل بی نظری” او می داند.
