دامین هرست، این هنرمند انگلیسی که به قولی پولسازترین هنرمند تاریخ است – که درآمدش از کار هنری سالانه سر به میلیون ها پوند می زند- باز جنجال می آفریند: نمایشگاه تازه او در لندن که آخرین آثارش را در بر می گیرد، به دلیل وجود حدود پنجاه میلیون پوند الماس در آن به پر سر و صداترین نمایشگاه هنری سال تبدیل شده است.
جمجمه ای از الماس
قضیه از این قرار است که هرست، بر روی یک جمجمه انسان با دندان های واقعی، 8601 قطعه الماس را به طرز ظریفی کار گذاشته و حاصل کارش را با عنوان “به خاطر عشق خداوند” با تدابیر امنیتی بسیار شدید(از ثبت اسم و آدرس بازدید کنندگان تا بازرسی کامل بدنی آنها تا اجازه ورود بسیار محدود به بازدیدکنندگان) در گالری “وایت کیوب” در مرکز لندن – در کنار سایر آثار تازه اش – به نمایش گذاشته است.
رودی فوش، تاریخ نویس هنر، در تشریح این اثر می گوید: “جمجمه چیزی است خارج از این دنیا، تقریباً چیزی از دنیای دیگر و این جا گواهی است بر پیروزی علیه فاسد شدن و از بین رفتن. در واقع مرگ را چیزی بیشتر ابدی فرض می گیرد تا از بین رفتن. ” اشاره فوش از آن جهت درست است که اساساً بر وجه ارزشمند کردن زندگی پس از مرگ و بها دادن به آن در اثر صحه می گذارد. در واقع هرست به قولی بیش از همه هنرمندان هم نسلش تحت تاثیر شمایل نگاری سنتی مسیحی در غرب است و رد پای آن را در دیگر آثار همین نمایشگاه هم می توان یافت. شاید از همین روست که او جمجمه یک انسان که مفهوم از بین رفتن و تمام شدن را دارد، با پرارزش ترین چیزی که در زندگی مادی معاصر وجود دارد یعنی الماس می پوشاند و در وجهی نمادین به آن ارزشی بی انتها می بخشد.
اما نمایشگاه با دیگر آثار غریب هرست ادامه دارد: در وهله اول نقاشی های عجیب و گاه چندش آور از اتاق عمل و تولد یک نوزاد که در واقع روایت اوست از تولد آخرین پسرش به نام سیروس. این مجموعه که “نقاشی های تولد” نام دارد به قول خودش تصویری است از جایی که- بیمارستان- هم مرگ و هم به دنیا آمدن را در دل دارد. تصاویر او از به دنیا آمدن گاه زیبا و گاه وحشتناکند و شاید از این حیث دو سوی مختلف زندگی ما را ترسیم می کنند؛ زیبایی زندگی ازسویی و درد و رنج آن از سوی دیگر که دو روی یک سکه اند و در جایی که او تصویر می کند- بیمارستان- نمود عینی می یابد.
زندگی، مرگ، حقیقت، عشق، گناه و هنر تم های مورد علاقه هرست هستند که در آثار او بازتاب دارند. 12 مجسمه تازه او از این تم ها به شکل های مختلف از این دلمشغولی ها حرف می زنند. برخی آثار- نظیرماهی هایی که با شکل های مختلف در قفسه های مرتب در پشت شیشیه قرار گرفته اند- از نظر شکل، آثار پیشین او را به خاطر می آورند و مجسمه حیواناتی چون کوسه، گاو و گوسفند که همه از وسط دو نیم شده اند و در آکواریوم قرار دارند، حکایت دیگرگونی است از مجموعه “تاریخ طبیعی”. کوسه دو نیم شده اما از همه جالب تر است: در دو آکواریوم مجزا یک کوسه از وسط دو نیم شده وجود دارد که تماشاگر می تواند از میان آن رد شود و در واقع نوعی خورده شدن و در دل کوسه قرار گرفتن را تجربه کند.
هر چند هرست از تغییر هنرمند حرف می زند و معتقد است: “همیشه فکر کرده ام که هنر، نقشه زندگی یک نفر است، پس به طور طبیعی با پیر شدن او تغییر می کند” و غمگیانه می گوید: “به گمانم از وقتی پدر شدم، بیشتر به پایان کار فکر می کنم”، اما نمایشگاه تازه این هنرمند تازه 42 ساله کماکان از تم ها و دغدغه های مشترک آثار او حرف می زند و بیش از پیش او را جنجالی و پر سرو صدا می نمایاند.