پال ریشتر
حتی هنگامی که کاخ سفید از خودداری روسیه برای فروش موشک های ضد هوایی به ایران به دلیل مغایرت آن با تحریم های سازمان ملل استقبال و قدردانی می کرد، دیپلمات های روسیه در هفته جاری سایر کشورها را به کاستن از شدت تحریم های وضع شده علیه ایران فرا می خواندند.
پشتیبانی روسیه از تحریم های مصوب سازمان ملل در ماه ژوئیه برای اعمال فشار بر ایران برای توقف برنامه هسته ای آن کشور، ضعیف بود. این کشور قویاً به وضع تحریم های اضافی و سخت تر یکجانبه از سوی ایالات متحده، اتحادیه اروپا و چهار کشور دیگر اعتراض کرد. روسیه بیم آن دارد که چنین تحریم هایی سبب خسارت دیدن شرکت های روسی طرف معامله با ایران شود.
مشخص نیست که آیا تلاش های هفته جاری روسیه در سازمان ملل برای همراه کردن کشورهای توسعه یافته بزرگ با خود به ثمر بنشیند یا نه. اما پا پس کشیدن مسکو، علامتی دردسر ساز است که دورنمای تشدید فشارها برای تسلیم کردن ایران را به چالش می کشد. ضمنا این سؤال را پیش می کشد که آیا دولت اوباما درباره تلاش های تبلیغ شده در خصوص “تجدید روابط” با کرملین، زیاده از حد نمایشی عمل کرده است یا خیر.
هرچند تهران اصرار دارد تنها به تولید انرژی هسته ای فکر می کند، اما آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگر اعتقاد دارند برنامه هسته ای ایران در جهت تولید یک بمب است. دولت اوباما و متحدانش که از ضعف تحریم های مصوب ژوئیه برای هدف گرفتن فروش تسلیحاتی، بخش هسته ای ایران و سپاه پاسداران ایران سرخورده شده بودند، به وضع تحریم های یکجانبه برای توقف تجارت و قطع سرمایه گذاری های خارجی در حوزه حیاتی انرژی ایران متوسل شدند.
همزمان با حضور دیپلمات های سراسر دنیا در نشست مجمع عمومی سالانه سازمان ملل در نیویورک در هفته جاری، دیپلمات های روسی تلاش کردند کشورهای همفکر را برای ایستادگی در برابر تحریم های یکجانبه به دور خود جمع کنند.
روس ها در ملاقات روز چهارشنبه خود با مسؤولان چینی، هندی و برزیلی به بحث درباره دورنمای وضع یک قطعنامه در مجمع عمومی سازمان ملل پرداختند که هرچندالزام آورنیست، اما علامت مشخصی از کشورهای مشتاق به بهره برداری از فرصت های موجود در حوزه انرژی ایران ارسال خواهد کرد. این رویکرد احتمالاً سبب تضعیف توان ایالات متحده و متحدانش برای همراه کردن سایر کشورها در اجرای تحریم های سخت تر خواهد شد.
هر چهار کشور با تحریم های یکجانبه مخالفت کردند. مخالف عمده دیگر نیز ترکیه بود که به عقد قراردادهای بیشتر در حوزه انرژی با همسایه خود ایران، علاقه نشان داده است.
یک دیپلمات حاضر در این گفتگوها گفت میان اعضای این گروه “بر سر اصول، توافق کاملی وجود دارد.” این دیپلمات که نخواست نامش فاش شود گفت گروه یاد شده هنوز آماده ارائه یک پیشنهاد مشخص نیست.
سرگئی رایبکوف، معاون وزیر خارجه روسیه گفت وضع تحریم های یکجانبه از سوی ایالات متحده و اتحادیه اروپا، آن هم پس از ناتوانی آنها در همراه کردن سایر اعضای شورای امنیت سازمان ملل، غیرعادلانه بوده است.
رایبکوف در مصاحبه ای گفت: “نها دقیقاً به اعمال تمهیداتی دست زده اند که ما نتوانستیم بر سر آن در سازمان ملل به توافق برسیم. این واقعاً مساله ای است که به اخلاق سیاسی و وجدان سیاسی مربوط می شود.”
روسیه که به تازگی کار احداث اولین نیروگاه هسته ای ایران در بوشهر را به اتمام رسانده است، شاهد فرصت های تجاری بسیاری در جمهوری اسلامی است. اما مسکو بیم آن دارد که درصورت همکاری شرکت های روسی با ایران، امکان فعالیت آنها در آمریکا، با توجه به تحریم های ایالات متحده با مشکل برخورد کند. نگرانی دیگر این است که شرکت های چندملیتی ممکن است به دلیل هراس از مواجه شدن با تنبیهات وضع شده از سوی واشنگتن، از همکاری با همتایان روس خودداری کنند.
تجار حوزه انرژی می گویند که از زمان تصویب قطعنامه سازمان ملل، ترکیه و چین مقادیر زیادی بنزین به ایران فروخته اند. روسیه نیز یک قرارداد درازمدت با وزیر انرژی ایران به امضا رساند و چین سطح تعهدات خود برای سرمایه گذاری در حوزه انرژی ایران را به 40 میلیارد دلار افزایش داده است.
هرچنین این اقدامات با زیرپاگذاشتن تحریم های سازمان ملل همراه نبوده اند، اما بر آسیب پذیری رویکرد ایالات متحده و متحدانش صحه می گذارند.
دیپلمات ها می گویند یکی از شیوه های موجود برای رفع این مشکل، انجام گفتگوهای شفاف بر سر طرحی است که محدوده اعمال تنبیهات یکجانبه یک کشور بر علیه کشور دیگری که خود مشمول تحریم های سازمان ملل شده را محدود کند.
تحرکات روسیه در عین حال ابهاماتی درباره ادعاهای دولت اوباما در خصوص بهبود روابط با مسکو مطرح می کند و از پیچیده شدن این نوع ارتباط حکایت دارد؛ پیچیدگی که دولت آمریکا آماده اعتراف به آن نیست.
کاخ سفید روز چهارشنبه از تصمیم روسیه برای خودداری از فروش موشک های ضد هوایی به روسیه قدردانی کرد و اعلام کرد دیمیتری مدودوف رئیس جمهور روسیه، از “مسؤول دانستن ایران در قبال اقدامات خود از آغاز تا پایان”حمایت کرده است.
مارک دوبویتچ از بنیاد دفاع از دموکراسی گفت روسیه به انجام “یک بازی دو جانبه” مشغول بوده است. روسیه به پشتیبانی خفیف از تلاش های غرب و در عین حال تثبیت پیوندهای اقتصادی با تهران سرگرم بوده است.
وی گفت تصویب قطعنامه سازمان ملل از سوی گروه چهار کشوری یاد شده، “تیر خلاص” به تلاش های ایالات متحده و اتحادیه اروپا خواهد بود.
دوبویتچ گفت روسیه و چین تلاش چندانی برای اجرای تحریم ها نکرده اند و شرکت های بزرگ روسی و چینی به ادامه تجارت با ایران ادامه می دهند، آن هم در حالیکه شرکت های غربی به دلیل نگرانی از تنبیهات مطرح شده، صحنه را خالی کرده اند.
ریابکوف، دیپلمات روسی، گفت مسکو و متحدانش نه تنها به تحریم ها بلکه به نحوه رفتار کشورهای غرب برای وضع تحریم های خفیف در سازمان ملل و کسب مشروعیت بین المللی، آن هم برای افزودن بر تنبیهات یکجانبه سنگین تر به آن، اعتراض دارند.
منبع: لوس آنجلس تایمز- 24 سپتامبر
