مقام های دولتی برزیل، از محمود احمدی نژاد در کشور خود استقبال نکرده اند. رئیس جمهوری اسلامی که روز گذشته برای شرکت در اجلاس بین المللی توسعه و محیط زیست وارد برزیل شد، شاهد حضور هیچ مقام برزیلی در فرودگاه این کشور نبود. در گزارش سایت رسمی ریاست جمهوری در این خصوص آمده که احمدی نژاد در بدو ورود به ریودوژانیرو، از شهرهای مهم برزیل، تنها مورد استقبال معاون خود و سفیر جمهوری اسلامی در این کشور قرار گرفت.
از سوی دیگر منابع خبری برزیلی هم گزارش داده اند که دیلما روسف، رئیس جمهور این کشور درخواست ملاقات احمدی نژاد را در حاشیه اجلاس ریو+20 رد کرده است. این اجلاس که از سوی سازمان ملل متحد برگزار می شود از امروز در سالن ریو سنتر ریودوژانیرو با حضور سران کشورهای مختلف جهان کار خود را آغاز می کند.
روزنامه برزیلی “اوگلوبو” در شماره روز سه شنبه خود نوشت که هیات ایرانی که برای شرکت در این کنفرانس بزرگ جهانی به برزیل آمده اند، از رد درخواست احمدی نژاد توسط رئیس جمهور برزیل “به شدت ناراحت” هستند.
همین روزنامه گزارش داده که شهردار ریودوژانیرو نیز مراسم رونمایی از یک ستون بدل ستون‌های تخت جمشید را که از سوی دولت جمهوری اسلامی به این شهر اهدا شده لغو کرده و به تاخیر انداخته است.
واکنش منفی مقام های رسمی برزیل به حضور محمود احمدی نژاد در این کشور در حالی است که حضور رئیس جمهوری اسلامی در این کشور در میان گروه های مذهبی و اجتماعی برزیل نیز با واکنش تندی روبرو شده است.
تظاهرات علیه احمدی‌نژاد
گروه های مدافع حقوق بشر و یهودیان برزیل نیز روز یکشنبه گذشته در اعتراض به سفر احمدی نژاد به این کشور در طول ساحل شهر ریودوژانیرو دست به تظاهرات زدند.
رادیو فردا به نقل از ایوانیر دوس سانتوس، عضو کمیسیون مبارزه با تعصب مذهبی در برزیل نوشت: “ما می خواهیم دنیا بداند که نفرت مذهبی بر محیط زیست اثر منفی می گذارد و احمدی نژاد نماینده این نفرت است. لازمه توسعه پایدار احترام به حقوق بشر است.”
شرکت کنندگان در این تظاهرات پلاکاردهایی با خود حمل می کردند که روی آن به انگلیسی نوشته شده بود: “ریو به احمدی نژاد خوشامد نمی گوید” یا “ایرانی ها دوست تان داریم.”
تظاهرکنندگان در پایتخت برزیل همچنین شعار می دادند: “احمدی نژاد به برزیل نیا.”
میشل گرمن، رییس جنبش حقوق بشری یهودی هیلل به خبرگزاری فرانسه گفت که “دیدار رییس جمهوری ایران فرصتی فراهم می آورد تا از سخنرانی نفرت انگیز وی در خصوص انکار هالوکاست و همچنین آزار و اذیت همجنسگرایان و بهایی ها انتقاد به عمل آورد.”
مدافعان حقوق همجنسگرایان نیز در تظاهرات روز یکشنبه حضور داشتند؛یکی از آنها گفت که به این دلیل در راهپیمایی شرکت کرده است که “امروز در ایران همجنسگرایان زندانی شده یا به مرگ محکوم می شوند.”
بالا و پایین روابط دوجانبه
دیلما روسف، رئیس جمهور برزیل که بر اساس گزارش ها درخواست دیدار محمود احمدی نژاد با خود را رد کرده، از سال 2010 به عنوان نخستین رئیس جمهور زن در تاریخ این کشور کار خود را آغاز کرد. او جانشین لولا داسیلواف رئیس جمهور چپ گرای پیشین برزیل شد. داسیلوا در دوران ریاست جمهوری خود روابط گرمی با جمهوری اسلامی برقرار کرده بود.
وی طی این دوران چند بار به ایران سفر و با رهبران جمهوری اسلامی دیدار کرد. این دیدارها مقدمات گسترش روابط تجاری، سیاسی و اقتصادی ایران با برزیل. به عنوان یکی از قوی ترین اقتصادهای رو به پیشرفت جهان در سال های اخیر را فراهم کرد.
در جریان بحران ناشی از برنامه های اتمی ایران، مقامات جمهوری اسلامی بارها از لولا داسیلوا به عنوان یکی از حامیان اصلی خود نام بردند و دولت برزیل نیز گاه مواضعی در حمایت از برنامه اتمی ایران اتخاذ کرد که توانست باعث شناخته شدن او به عنوان یکی از دوستان حکومت ایران بشود.
برزیل همچنین همراه با ترکیه تنها اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد بودند که به قطعنامه شماره 1929 شامل تنبیه ها و تحریم های دیگر علیه جمهوری اسلامی رای منفی دادند.
با وجود این دولت برزیل در یکسال گذشته با فاصله گرفتن از مواضع پیشین خود نسبت به اینکه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی به طور کامل صلح‌جویانه است ابراز تردید کرده است.
از سوی دیگر دولت جمهوری اسلامی نیز در جریان پرونده جنجالی حکم سنگسار سکینه محمدی آشتیانی، پیشنهاد رئیس جمهور سابق برزیل برای اعطای پناهندگی به وی را رد کرد.
دیلما روسف اگرچه در جریان مبارزات انتخاباتی سال 2010 مورد حمایت لولا داسیلوا قرار داشت، اما در دوران وی روابط میان ایران و برزیل هرگز به گرمای قبل نبود. رئیس جمهور جدید در عین حال که از تحریم های یک جانبه آمریکا علیه برنامه اتمی جمهوری اسلامی انتقاد می کرد اما اعتراض وی به نقض حقوق بشر در ایران، باعث تیرگی روابط میان دو دولت شد.
دفاع روسف از حقوق بشر و بخصوص حقوق زنان در ایران، همزمان با اینکه با استقبال فعالان اجتماعی زن در داخل کشور روبرو شد، خشم دولت جمهوری اسلامی را برانگیخت.
علی اکبر جوانفکر، مشاور رسانه ای محمود احمدی نژاد نیز سال گذشته در مصاحبه با یک روزنامه برزیلی، انتقادات تندی از رئیس جمهور این کشور مطرح و او را متهم کرد که “روابط رو به گسترش دو کشور را خراب کرده است.”
این اظهارات هم در رسانه های برزیل و هم در محافل خبری ایران بازتاب گسترده ای داشت تا جایی که رسانه های اصولگرای منتقد دولت محمود احمدی نژاد، مشاور رسانه ای او را به تلاش برای بر هم زدن روابط میان ایران و برزیل متهم کردند.
محمود احمدی نژاد به دنبال انتخاب دیلما روسف به عنوان رئیس جمهور برزیل، در پیام تبریکی خواستار “توسعه مناسبات” ایران با برزیل شده بود. او در پیام کتبی خود خاطرنشان کرده بود که در سال های اخیر “پیشرفت بسزایی” در روابط ایران و برزیل پدید آمده و تهران آماده گسترش این مناسبات است.
برزیل بزرگترین و پرجمعیت ترین کشور آمریکای جنوبی است و با رشد اقتصادی چشمگیر در سال های اخیر توانسته خود را به عنوان یکی از قدرت های بزرگ سیاسی و اقتصادی در جامعه بین الملل مطرح کند. این کشور همچنین قرار است میزبانی مسابقات جام جهانی فوتبال در سال 2014 را بر عهده داشته باشد.
عضویت برزیل در کشورهای غیر متعهد و قدرت روز افزون این کشور در جامعه بین الملل، مسئولان جمهوری اسلامی را که در سال های اخیر تحت فشارهای شدید اقتصادی و سیاسی بین المللی بودند به فکر گسترش روابط با برزیل انداخت.
محمود احمدی نژاد در فروردین ماه 1389 گفته بود روابط ایران و برزیل می تواند “معادلات جهانی را تغییر دهد.”
روابط نه چندان گرم میان دولت جمهوری اسلامی ایران و برزیل در دوران ریاست جمهوری دیلما روسف، با انتشار خبر آزار جنسی چند دختربچه و دختر نوجوان در یک استخر مختلط توسط یکی از کارکنان ارشد سفارت جمهوری اسلامی در ریودوژانیرو مجددا بحرانی شد.
حکمت الله قربانی، پس از این اتفاق به علت مصونیت دیپلماتیک مجازات نشد و به ایران بازگشت. سفارت جمهوری اسلامی در برزیل این مسئله را ناشی از “تفاوت های فرهنگی” میان دو کشور عنوان کرد. وزارت امور خارجه نیز اگرچه ابتدا اتهام ارتکاب آزار جنسی توسط این کارمند خود را رد کرده بود اما اخیرا از اخراج وی به علت حضور در استخر مختلط خبر داده است.
